By 
Yeni bir araştırmaya göre, fosil yakıtlar şu anki hızda yakılmaya devam edilirse 1,5°C’lik “küresel ısınmayı önleme penceresi” 2030’dan da önce kapanacak.
Elde edilen bulgular, beş yıldan biraz daha uzun bir süre içinde, yani 2029’un başlarında, azaltım planları hayata geçirilmezse, dünyanın muhtemelen küresel ısınma için uluslararası kabul görmüş sıcaklık sınırının altında kalamayacağını gösteriyor.
Çalışma için Birleşmiş Milletler bünyesindeki Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) daha önce yayımladığı rapordaki veriler yeniden incelendi. Bu kapsamda, IPCC’nin raporunda yalnızca 2020’ye kadar olan verilere ilaveten, son 3 yıldaki tahmini karbon emisyonu ile ısınmayı etkileyen karbon dışı faktörlerin rolü de hesaba katılarak yeniden hesaplamalar yapıldı.
‣ IPCC Raporu: Mevcut planlar insanlığı tehlikeli bir geleceğe götürüyor, ısınmanın 2 dereceyle sınırlanması zor
Son araştırma, dünyanın bu kritik iklim eşiğine ulaşacağı tarihi üç yıl daha yaklaştırıyor.
Pazartesi günkü Nature Climate Change dergisinde yayımlanan çalışma, kalan “karbon bütçesi” olarak adlandırılan miktarı hesaplıyor. Bu, dünyanın yakabileceği fosil yakıt miktarı. Yeni çalışmada karbon bütçesi 250 milyar metrik ton olarak belirlenmiş. Dünya yılda 40 milyar tondan biraz daha fazlasını yakıyor ve bu rakam hala artıyor. Mevcut hızımızı sürdürürsek, dünyanın toplam karbon bütçesinde yalnızca altı yıl kalıyordu. Ancak son araştırmaya göre bu altı yıl Ocak 2023’te başladı, yani artık yalnızca beş yıl birkaç ay kaldı.
Ancak çalışmada sanayi öncesi dönemden bu yana ısınmayı 2015 Paris Anlaşması‘nın belirlediği eşik değer olan 1,5°C ile sınırlamak için hala yüzde 50 şans olduğuna da dikkat çekiliyor.
İklim felaketi ihtimali yaklaşıyor
Son 10 yıl şu anki rakamlarla, 19. yüzyıldan ortalama 1,14°C daha sıcak. Geçen yıl 1,26°C daha sıcaktı ve bilim insanlarına göre, bu yıl muhtemelen bu eşik de aşılacak.
1,5°C’lik ısınmanın ötesinde felaket riski artıyor.
IPCC’nin daha önceki raporundaki öngörülere göre, dünya muhtemelen mercan resiflerinin çoğunu kaybedecek. Ayrıca önemli bir buz tabakası geri dönüşü olmayan bir erimeye neden olabilir ve su kıtlığı, sıcak hava dalgaları ve aşırı hava koşullarından kaynaklanan ölümler önemli ölçüde artabilir.
Son çalışmada bu eşiğe, başlangıçta hesaplanandan daha kısa sürede ulaşılacağına çünkü dünyanın, farklı türde bir hava kirliliğini (aerosol adı verilen küçük dumanlı parçacıklar) temizleme konusunda ilerleme kaydettiğine dikkat çekiliyor. Bu emisyonlar, orman yangınlarından , deniz tuzu spreyinden, volkanlardan ve yanan fosil yakıtlardan kaynaklanıyor.
Araştırmanın başyazarı, söz konusu aerosollerin gezegeni hafifçe soğuttuğunu ve kömür, petrol ve doğal gaz yakmanın etkilerini maskelediğini söylüyor.
Başka bir deyişle, aerosol kirliliğini temizlemek iyi bir şey olsa da bu başarı, sıcaklıklarda biraz daha hızlı artış anlamına geliyor.
‣ Guterres: Küresel ısınma çağı bitti, küresel kaynama çağına girdik
‣ 2022 su raporu: Küresel ısınma su döngüsünü değiştiriyor
‣ İklim krizi: Aşırı hava koşulları tahmin modellerinin kabus senaryolarını bile geride bırakıyor
‣ ‘Buzullar geri dönülmez bir şekilde eriyor: Bu deliliği durdurmalıyız’
Dünyanın karbon bütçesi biterse ne olur?
Araştırmanın başyazarı ve Londra Imperial College‘dan iklim bilimci Robin Lamboll, “Çalışmamızın sonuçları, iklim değişikliğine karşı mücadele altı yıl sonra kaybedilecek anlamına gelmiyor. Fakat halihazırda güçlü bir aşağı yönlü gidişat içinde olmazsak, 1,5 derecelik sınır için mücadele etmek için muhtemelen çok geç olacağız” dedi.
Birçok IPCC yazarının geçen haziran ayında yaptığı güncelleme de Lamboll’un ekibiyle aynı karbon bütçesini ortaya çıkardı. IPCC raporu eşbaşkanı ve iklim bilimcisi Valerie Masson-Delmotte, Lamboll’un analizinin daha ayrıntılı olduğunu söyledi.
‣ AB’nin hedeflere ulaşmak için karbon emisyonlarını üç kat daha hızlı kesmesi gerekiyor
‣ Karbon dengeleme piyasasının tutulmayan vaatleri
Karbon bütçesi 2029 yılının başlarında tükenecek gibi görünse de bu, dünyanın sanayi öncesi dönemlere göre hemen, anında 1,5 derece daha sıcak olacağı anlamına gelmiyor.
Lamboll, gerçek sıcaklık değişiminin biraz daha erken veya on veya yirmi yıl sonra gerçekleşebileceğini, ancak bunun bütçe bittiğinde gerçekleşeceğini belirtti.
Çalışmanın yazarları da ısınmayı 2°C’nin altında tutma şansının yüzde hala yüzde 50 olduğuna dikkat çekerek; karbon bütçesinin 1220 milyar metrik ton olduğunu, yani tükenmesi için yaklaşık 30 yıla ihtiyaç duyulduğunu söyledi. Yazarlardan Leeds Üniversitesi‘nden iklim bilimci Christopher Smith, “Bunun gezegeni kurtarmak için altı yıl olarak yorumlanmasını istemiyoruz. Eğer ısınmayı 1,6 derece, 1,65 derece veya 1,7 derece ile sınırlayabilirsek, bu 2 dereceden çok daha iyidir. Hala derecenin her onda biri için savaşmamız gerekiyor” diye konuştu.
Karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik ulusal çabaları izleyen İklim Eylemi Takipçisi‘nden iklim bilimci Bill Hare de 1,5 derece sınırının aşılmasının, bu noktada dünyayı uçuruma itmeyeceğini, ancak bunun, felaket niteliğinde değişiklik riskinin artmasında bir dönüm noktası olduğunu vurguladı.
Araştırmanın bir parçası olmayan Norveç CICERO İklim Enstitüsü’nden iklim bilimci Glen Peters, ise “1,5°C karbon bütçesinin neredeyse anlamını yitirecek kadar küçük olduğu bir aşamaya geldik. Yüzünüz saatte 160 kilometre hızla duvara çarpmak üzereyse, burnunuzun duvardan 1 milimetre ya da 2 milimetre uzakta olmasının hiçbir önemi yok. … Saatte 160 kilometre hızla hâlâ yanlış yöne gidiyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Comments