[Çocuklar için Yeşil Kitaplar] Okuru ‘dürten’ bir rehber: Yaşamı fark etmek için harekete geç!

Son iki yıldır koronavirüs ve pandemi gündemimizden düşmüyor. Onun sayesinde sosyal yaşamdan alıkonmanın, dünyaya pencereden bakmanın, mevsimleri en iyi ihtimalle balkonda yaşamanın ne demek olduğunu hep beraber gördük, yaşadık. Hâlâ da etkisinden kurtulamadık. Belki de bu dönemi en ağır geçirenler yaşıtlarından, serbest oyun alanlarından, seyahat özgürlüklerinden, okullarından mahrum kalan çocuklar oldu. Hayatın çeşitli alanlarını yeni yeni deneyimledikleri, duygusal ve fiziksel gelişimleri için önemli olan bazı adımları ilk defa atacakları bir yaşta evde kapalı ve çevrelerine yabancı kaldılar.

Yetişkinler, görece uzun yaşam tecrübelerinden hareketle kısıtlanmış, hayattan koparılmış hissederken onlar yaşamı büyük oranda böyle bildiler. Sosyal mesafe, maske, dezenfektanlar normalleri oldu. Tıpkı sınıf arkadaşına sarılmamak, beslenmedeki keki kimseyle paylaşmamak, mümkün olduğunca canlı cansız herhangi bir şeye dokunmamak normalleri olduğu kadar.

‘Yaşamak nefes almaktan daha fazlası’

Gelinen yerde kısıtlamalar gevşedi ya da kalktı. Kalkmayanlara da riayet eden sokaktaki insan sayısı bir hayli azaldı. Sosyal yaşam ağları yeniden kurulmaya çalışılıyor. Denebilir ki eskisi gibi arkadaşlarımızla görüşmüyor, etkinliklere katılmıyor, davetler buluşmalar düzenlemiyorsak bunda hız kesmeyen pandemiden ziyade ne yazık ki enflasyonun ümüğümüzü sıkmasının payı var.

Dünyanın ve ülkemizin üzerine karanlık gölgeler düşüren Covid bulutları henüz dağılmamışken birçok aile yoksulluk ve onun da sınırının altına düşme tehlikesiyle karşı karşıya. Yine en çok çocukları etkileyen, onların yaşamı deneyimleme ihtiyaç ve haklarını elinden alan bir durum bu.

Okuryazar Yayınevi’nden çıkan, Nermin Ferhan Karamuti’nin çocuk ve gençler için yazdığı 21 Adımda Yaşamı Fark Etme Rehberi’ni sayfalarını karıştırmaya başladığımda aklımda bunlar vardı doğrusu.

“Yaşamak nefes almaktan çok daha fazlasıdır. Gezmek, görmek, sağlıklı yemek yemek, sanatı ve doğayı keşfetmek yaşamın odak noktasıdır. O halde neden hep yerimizde sayalım? Hadi, harekete geçme zamanı…” diyordu arka kapakta.

Evet, gerçekten de öyle. Ve bugün harekete geçme olanağı bulamayan çocuklar, en hafif deyimiyle yaşama geç kalacaklar…

Hayata dair reçetelere şüpheyle yaklaşan biriyim. Sihirli sayılara da inanmıyorum. Ama bazen harekete geçmek için dürtülmeye, yeni fikirlere ve farklı perspektiflere ihtiyaç duyarsınız. “21 Adımda Yaşamı Fark Etme Rehberi”ni bu gözle okuduğumda, çocuk ve gençler için tam da bugün verimli bir ilham kaynağı olabileceği sonucuna vardım.

Bir not defteri, bir kalem, biraz da merak

Birincisi, etkinliklerin çoğu neredeyse maliyetsizdi. Ağırlıklı olarak bir not defteri ve bir kalemden daha fazla teçhizat gerektirmiyordu. Mesela “birinci adımda yeni keşifler yap, hiç görmediğin bir yeri ziyaret et” diyordu yazar. Ve seçenekler arasında bir marangozhaneyi, bir tasarım atölyesini ya da bir cam ocağı sayıyordu. Kuş gözlemcisi olmak, sanat müzesi gezmek, sahafları ve oradaki kitapları keşfetmek, bilim dünyasındaki yenilikleri takip etmek, duruma göre nostaljik bir müzik listesi ya da podcast hazırlamak, kendi mizah dergini yapmak… Tüm bunlar kolaylıkla gerçekleştirilebilecek ama bir çocuğun ilgisini yaşamın farklı alanlarına çekebilecek adımlardı. Her şeyden önce de çocuğun kendi ilgi alanlarını keşfetmesini teşvik ediyordu.

Tabii yaşam sadece kendimizden ibaret değil. Karamuti’nin rehberinde doğa, çevre ve toplum sorunları ile ilgili farkındalık yaratan etkinlikler de es geçilmemiş.  Örneğin sürdürülebilir bir yaşam için enerji kaynaklarından nasıl tasarruf edebileceğimizi öğreten, minimum çöp ve su ayak izi kavramlarıyla ilgili bilgi veren rehber, genç okuru tohum ekmeye, sokakta yaşayan hayvanlar için yuva inşa etmeye, çevre konularında farkındalık yaratmak için okullarda sunumlar yapmaya davet ediyor.

Hiçbir sayı yaşamın çeşitliliğini kapsayamaz kuşkusuz, yaşamı kaç adımda fark edeceğimizi ön görmek de mümkün değil. Bunun bilincinde olan yazar 21 önerisinde belli bir dengeyi yakalayarak bilimden sanata, hayal gücünden toplumsal duyarlılığa, yaratıcılıktan bilgi kaynaklarına uzanıyor ve bunlar arasında köprüler kuruyor.

Önerilen her etkinliğin sonunda, genç okuru kendi düşüncelerini yazmaya, özgün fikirler geliştirmeye ya da belli ödevler yerine getirmeye davet eden bir “Senin Sayfan” bölümü var.

Yazarın, doğrudan okura seslenen samimi ve akıcı dili, eserin bir diğer artı puanı. Bilgi verirken karmaşık ifadelerden, bilgiç bir üsluptan kaçınan Karamuti, duru ve açıklayıcı olmayı başarıyor. Neslihan Özceylan’ın sempatik illüstrasyonlarının yanı sıra metin-görsel dengesi, punto-satır aralığı gibi ayrıntılar da okuma kolaylığına ve göz zevkine hizmet ediyor.

Kısacası, “21 Adımda Yaşamı Fark Etme Rehberi”ne çocuklarla düşük bütçeyle gerçekleştirilebilecek, farkındalık uyandıran yaratıcı etkinlikler için bir ilham kaynağı gözüyle yaklaşırsanız hayal kırıklığına uğramazsınız. Eser, etkinliklerin çoğunun altından bağımsız da kalkabileceği, onun farklı farklı ilgi alanlarına hitap edip yepyeni konulara merak uyandırdığı ve bizzat kendisine alan açtığı için genç okura gerçekten adım attırma potansiyeli taşıyor.

Yazar: Nermin Ferhan Karamuti

İstanbul doğumlu yazar, uzun yıllar yayınevleri ve gazetelerde çalıştı. Birçok çocuk ve yetişkin kitabının redaksiyon ve editörlüğünü yaptı. Çeşitli dergi ve gazetelerde kitap tanıtımları, okuma önerileri hazırladı. Kent Üniversitesi Çocuk Gelişimi mezunu ve kitaplarla çocukların eşsiz dünyasında olmayı hedefliyor. Eğitmenlik, farklı yaş gruplarına öğrenci koçluğu, yaratıcı yazarlık eğitimi veren yazar çocukların zamansız hayallerinden beslenmeye ve her yaş çocuğa hayal dolu kitaplar yazmaya devam ediyor.