Vatandaşlık temel geliri ya da evrensel temel gelir, gelirlerine veya istihdam durumlarına bakılmaksızın bir nüfusun her üyesine düzenli, koşulsuz bir nakit ödeme sağlayacak bir politika önerisidir ve Yeşiller Partisi olarak bizim hayata geçirmek istediğimiz büyük ekonomik dönüşüm çalışmalarından bir tanesidir.
Bu dönüşümün arkasındaki fikir, herkese temel düzeyde bir finansal güvence sağlamak ve bunun da bireyler ve aileler için temel ihtiyaçlarını karşılayacak garantili bir gelir sağlamasıyla yoksulluğun azaltılmasına yardımcı olmaktır.
Gerçek olmak için fazla mı iyi?
Bu, aslında sihirli bir kavram. İlk duyulduğunda kulağa oldukça iyi geliyor. Fakat hemen sonra bunu “gerçek olmak için fazla iyi!” hissi kovalıyor. Bir ülkede, herkese, hiçbir koşula bakılmadan ve sadece var oldukları için bir ödeme yapma fikri gerçek olamayacak bir hoş bir hayal gibi görülüyor.
Peki öyle mi? Hayır değil. Daha dün ortaya çıkan Osmangazi Köprüsü’nden geçenden 184 TL, geçmeyenden 790 TL alınacağı haberini düşünün. “Vatandaşlık Temel Geliri” daha mı akla yatmaktan uzak? Ya da bir imza ile silinen milyarlarca lira vergi borçlarını düşünün! Getirilen vergi muafiyetlerini… Kanal İstanbul’u… Günde kırk kişinin ziyaret ettiği, ekonomik ve ekolojik maliyeti bilinmeyen Yassıada’yı! Bunların hepsine kaynak var fakat temel gelire gelince kafalarda bir şüphe oluşuyor.
Oluşmamalı. Kaynak aslında tam da bu projeler ve sonrasında da Vatandaşlık Temel Geliri’nin kendisi. Neler olacak buna geçtiğimiz zaman?
- Çalışamayacak durumda olan veya yeterli iş bulamayan kişiler için garantili bir gelir sağlayacak. Bu kişiler arasında engelli, yaşlı ya da çocuk veya bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere bakan kişiler yer alabilir.
- İş kaybı veya beklenmedik harcamalar gibi geçici mali zorluklar yaşayan kişiler için de mali bir destek sağlayabilir. Bu, ekonomik zorluk dönemlerinde insanların yoksulluğa düşmesini önlemeye yardımcı olabilir.
- Düşük ücretli işlerde çalışan ya da temel ihtiyaçlarını karşılayacak kadar para kazanamayan kişilere bir gelir kaynağı sağlayarak yoksulluğun azaltılmasına yardımcı olabilir.
‘Yeşil restorasyon şart’
Yoksulluk ve yoksunluk günümüz Türkiye’sinin bir gerçeği. Şaşalı 2023 hedefleriyle yola çıkan AKP’nin geldiği nokta öğrencilerin okullarda açlıktan bayıldığı bir Türkiye oldu. Şimdi yama şeklinde sosyal yardımlarla sorunları kapamaya çalışıyorlar ama bunlar yetmez. Yoksul olduğumuz için değil; bu ülkede yaşadığımız için bir gelire sahip olmamız gerekli. Türkiye’de hiç kimsenin altına düşmeyeceği bir gelir tabanı sağlayarak aşırı yoksulluk içinde yaşayan insan sayısını azaltabiliriz.
Büyük kriz anlarında nasıl çaresiz kalındığını, daha çok olmadı, pandemi zamanında gördük. Kaç kişiye yardım verileceği bile hesaplanamadı. Beş maske bile dağıtılamadı! Türkiye’yi bir Yeşil restorasyona sokmalıyız. Bireyi güçlendirmenin, ekonomik ve sosyal krize karşı herkesi belli bir oranda hazırlıklı kılmanın yöntemidir temel gelir. Sosyal devletten uzaklaşıldıkça krizlerin ne kadar ağır seyrettiğini en iyi anladığımız dönemdeyiz. Bu yüzden Yeşil restorasyon için ortaya koymamız gereken programın en üstünde temel gelir yazmalı.
