By 
1960’lı yıllarda İngiltere’de Beatles, Rolling Stones, Amerika’da The Animals, The Doors gibi gruplar ve Chuck Berry, Bob Dylan, Jimi Hendrix gibi sanatçılar blues, rock, psychedelic rock, progressive rock gibi müzik türleri ile evrensel müziği yeni boyutlara taşırken, ülkemizde Türkçe sözlü hafif müzik veya kısaca “aranjman” şarkılar adı altında yepyeni bir akım başlıyordu.
10 yıl sürecek olan bu akımın ilk örneği, 1961 yılında Fecri Ebcioğlu tarafından Türkçe sözlerle “Bak Bir Varmış Bir Yokmuş” olarak aranje edilen, Bob Azzam’a ait “C’est Ecrit Dans Le Ciel” adlı şarkı olmuştu. Şarkıyı İlham Gencer seslendirmiş, yıllarca dillerden düşmemiş ve büyük bir başarı kazanmıştı. Aynı yıllarda ses sanatçıları için kullandığı “Çikolata Renkli”, “Kadife sesli” gibi sıfatlar ile hafızalarda yer eden ünlü sunucu, Devlet Sanatçısı Sezen Cumhur Önal da birçok şarkıya Türkçe sözler yazarak bu kervana katılmış ve “Türkçe Sözlü Hafif Müzik” akımının diğer öncüsü olmuştu. Fecri Ebcioğlu ile Sezen Cumhur Önal arasında bu konuda tatlı bir rekabet olduğunu hatta sanatçıları paylaştıkları bile söyleniyordu. Ajda Pekkan, Gönül Turgut gibi sanatçılar Fecri Ebcioğlu ile çalışırken, Berkant, Özdemir Erdoğan ve Selçuk Ural’ın da aralarında bulunduğu bir grup şarkıcı da Sezen Cumhur Önal ile çalışıyordu.
Rock’dan muaf ‘hafif’ Türk müziği
Bu akımın tanımındaki “Hafif “kelimesinin boşuna kullanılmadığını, hiçbir rock melodisinin Türkçeye aranje edilmemesinden de anlayabiliriz. Çoğunlukla Fransız ve İtalyan şarkılarının Türkçe aranjmanları yapılıyordu. Bu dönemde yabancı şarkıcıların Türkiye’ye gelip kendi şarkılarını Türkçe sözlerle seslendirdikleri de oluyordu. En çok iz bırakan örneklerden biri de herhalde İtalyan asıllı Belçikalı şarkıcı Adamo olmuştur. Sanatçı, “Tombe La Neige” adlı şarkısını Fecri Ebcioğlu’nun sözleri ile “Her Yerde Kar Var” adıyla seslendirdiğinde Atlas sinemasında yer yerinden oynamış ve plak yok satmıştı. Adamo’nun yanı sıra Marc Aryan, Sacha Distel, Pepino di Capri ve Patricia Carli gibi sanatçılar da Türkiye’de plak doldurmuşlardı. Hepsi de ya Fecri Ebcioğlu ya da Sezen Cumhur Önal ile çalışıyordu.
Peki bu “aranjman” rüzgarında o kadar yabancı şarkıcı Türkiye’den gelip geçerken neden Türk bestecilerinin şarkılarını kendi dillerinde söylemiyorlardı? Belki de gerçekten “Unutursam Fısılda” filminde özgün müzik yapan bir pop grubunun şarkıcısını canlandıran Farah Zeynep Abdullah‘ın isyanı abartılı değildi ve aranjmanlar yüzünden prodüktörler Türk bestecilerin eserlerini göz ardı ediyorlardı.
Fakat bunların arasından bir beste sıyrılacak ve Fransızca, İtalyanca ve İngilizce sözlerle Avrupalı şarkıcılar tarafından seslendirilecekti. Bu şarkı Berkant ile özdeşleşmiş olan “Samanyolu” idi.
“Samanyolu”nun hikayesi başrollerini Ediz Hun ve Hülya Koçyiğit’in paylaştığı ve Orhan Aksoy’un yönettiği Samanyolu filminde başlıyordu. Kerime Nadir’in aynı isimli romanından sinemaya uyarlanan filmin müziklerini Metin Bükey yapmıştı ve bu romantik dramın özgün müziği, filmin duygusal sahnelerinde geri planda enstrümantal olarak çalan “Samanyolu” idi. Filmin can alıcı sahnesinde, birbirine kavuşamayan çift gökyüzündeki yıldızlar kümesine bakarken Ediz Hun çocukluk aşkına dönüp “Samanyolu öyle bir ülkeye gider ki, orada sadece saadet vardır” diyerek sevdiğini kendisi ile yeni bir başlangıç yapmaya davet ediyordu.
Filmin gösterime girmesi ile de beraber şarkının yolculuğu da başladı. Film müziğinin gördüğü ilgiyi fark eden Erman Film’in sahibi Hürrem Erman, Metin Bükey’e bu fırsatı kullanmasını ve acele plak yapmasını önermişti. Metin Bükey de Teoman Alpay’ı bulmuş ve şarkı sözlerini yazması için önlerine çıkan ilk meyhaneye oturmuşlardı. Güfte yazma konusunda çok yetenekli olan Alpay, şarkının sözlerini kısa sürede bir peçeteye yazmıştı, ancak romanın ve filmin adı olan “Samanyolu” kelimesini şarkıya uyarlamayı başaramamıştı. Metin Bükey bunu pek önemsememiş ve hemen plakçısının yolunu tutmuştu. Şarkıyı okuması için ilk akıllarına gelen Timur Selçuk olmuş ama Selçuk şarkıyı çok alaturka bularak teklifi reddetmişti. Bunun üzerine Vasfi Uçaroğlu Orkestrası’nın solisti olan Berkant ismi akıllarına geldi. Berkant, orkestrasından izin alarak sahne aldıkları İzmir Fuarı‘ndan bir günlüğüne İstanbul’a gelecek ve kariyerinin en önemli plak kaydını bir günde yapıp fuara geri dönecekti. Plağın başarısı, romanın ve filmin başarısını geride bırakmış ve “Samanyolu” dillere name olmuştu.
2012’de Berkant’ın vefat etmesinin ardından Murat Bardakçı şarkının yazılma hikayesinin farklı bir versiyonunu ikinci kere köşesine taşıdı. Teoman Alpay’ın 2005’teki ölümünün ardından Müjde Ar, Bardakçı’yı aramış ve şarkının yazılmasına bizzat şahit olduğunu söylemişti. Bardakçı, muhtemelen bu versiyonu inandırıcı bulmuş olacak ki daha önce de olduğu gibi Müjde Ar’ın iddialarını kelimesi kelimesine yayınlamıştı:
”Teoman Ağabey bir gün bir İzlanda şarkısı getirdi ve Türkçe söz yazması için anneme okudu. Annem, şarkıya hatırımda kaldığı kadarı ile “Sarı Güneş” gibisinden bir söz yazdı ama Teoman Ağabey beğenmedi. Sonra oturdu, kendisi bir söz yazdı ama bu sözleri İzlanda şarkısına koymaktan vazgeçti ve başka bir eser olarak besteledi, adına da ”Samanyolu” dedi. Annem o sırada güftedeki bazı kelimeleri değiştirdi ve ilk mısradaki “güneş” sözünü de zorla koydurttu. Teoman ağabey’in şarkıyı Atikali’deki evimizde Vezüv marka gaz sobasının önüne taburesini çekerek elindeki udla ve çıplak ayakla bestelemesi hala gözümün önündedir.”
Berkant’ın şarkısı ‘Samanyolu’’nu Fenerbahçe tribünleri sahiplendi ve o gün bugün Sarı Lacivertlilerin sembol şarkısı oldu.
Türk müziğine “Buruk Acı”, “Gökyüzünde yalnız gezen yıldızlar”, ”At kadehi elinden”, ”Nasıl geçti habersiz o güzelim yıllarım”, “Bu gece son gecemiz” gibi çok sayıda eser bırakmış olan Teoman Alpay’ın 2005 yılındaki vefatının ardından Erkan Özerman da bu konuda bir açıklama yapmıştı:
“Şarkı Teoman Alpay’a aittir. Metin Bükey’in niye Samanyolu’ndan başka şarkısı yok da Alpay’ın Batı müziği ağırlıklı Samanyolu’na benzer 30’a yakın parçası var? Metin, Türkiye’de üç bilirkişi bulup parçayı üzerine aldı.”
Yurtdışında listelere giren ilk Türk pop şarkısı
Bu farklı versiyonda, şarkının hem beste ve hem de güftesinin Teoman Alpay’a ait olduğu iddia edilse de “Samanyolu” filminde eserin sadece enstrümantal olarak çalınmış olması, şarkı sözlerinin daha sonra yazılmış olma ihtimalini güçlendiriyor. Sonunda Doğan Hızlan’ın da dediği gibi 45’liğin üzerinde yazanı da göz ardı etmememiz ve 150 filmin müziğine imza atmış olan Metin Bükey’e de hakkını teslim etmemiz gerekiyor.
“Samanyolu” Özerman’ın dediği gibi batı müziğine çok yakın bir makam olan rast makamında yazılmıştı. O günlerde Türkiye’de bulunan Patricia Carli şarkıya Fransızca sözler yazarak Tanju Okan ile beraber “Samanyolu”nu Avrupa’ya açma projesine girişti. Finansal sıkıntılardan dolayı Okan Fransa’ya gidemeyince Hollandalı şarkıcı David Alexander Winter’ın “Oh Lady Mary” adıyla okuduğu şarkı birçok ülkede hit oldu. 1969 yılında Dalida tarafından okunan İtalyanca versiyonu İtalya’da listelerde sekizinci sıraya kadar yükseldi. Samanyolu üç farklı dile adapte edilerek yurt dışında listelere girmeyi başaran ilk Türk Pop eseri olmuştu.
İyi bir Fenerbahçeli olan Berkant’ın şarkısı “Samanyolu”’nu Fenerbahçe tribünleri sahiplendi ve o gün bugün Sarı Lacivertlilerin sembol şarkısı oldu. Berkant’ın vefat ettiği gün, Fenerbahçe’nin efsane kaptanı Alex de Souza da Fenerbahçe’den koparılmıştı. Taraftarlar o gece evinin önünde sabaha kadar “Samanyolu”nu söylediler. Ercan Saatçi köşesinde “Samanyolu ayrılan sevgililerin şarkısıydı, Güle güle Alex , güle güle Samanyolu” diyerek hem Berkant’a hem de efsane kaptana veda etmişti.
(*)Müzik: Metin Bükey
Söz: Teoman Alpay
Kaynakça
- Ekinci A., Samanyolu şarkısı ilk kime teklif edilmişti, 19.05.2005, Radikal
- Bardakçı M., Samanyolu’nun gerçek bestecisi, 03.10.2012, Habertürk
- Samanyolu Şarkısı böyle yola çıktı, 23.11.2019, Odatv.com
- Saatçi E., Samanyolu, İki Yıldız Kaydı önceki gün, 03.10.2012
- Berkant’ı kaybettik, 01.10.2012, Fenerbahçe Spor Klübü
- Vikipedi, Patricia Carli
Comments