Barış kültürünü yerleştirmek çocuklukta başlıyor. Özellikle çocukların eğitim kurumlarıyla ilk karşılaştıkları okul öncesi eğitimde eğitimciler çocuklar arasında güçlü ve baskın karakterlerin diğerleri üzerinde baskı kurma eğiliminde olduklarını sık sık gözlemlemiştir. Burada eğitimcinin rehberliği önem kazanıyor. Güçlü olanın diğerlerini baskı altına almaya çalışması, onu ötekileştirmesi doğru müdahalelerle önlenebiliyor. Eğitimci ya da aile bunu başaramadığında ise zorbalık ve gücün diğerlerini itaat ettirecek bir araç olduğuna inanç pekişiyor. Güce tapma eğilimi çocuklukta beliriyor ilerleyen yıllarda genel geçer bir kanaate dönüşüyor. Bu kanaatin oluştuğu toplumlarda barış kültüründen bahsetmek imkansız hale geliyor. Çünkü fiili savaşın olmaması barışın egemen olduğu anlamına gelmiyor.
Bir değişim hikayesi
Zor balık kitabı barış kültürü üzerine bir anlatı fakat bunu barışı övgüler dizmek yerine barış kültürünü tehdit eden bir unsur olan akran zorbalığı ve bunun nasıl çözülebileceği üzerinden yapıyor.
Zor Balık varoluşunu güçlü olabilmek üzerine kuruyor. Bunu gerçekleştirmek için kullandığı yöntem ise arkadaşları ile alay etmek, onların kalbini kırmak. Arkadaşlarının üzülmesi Zor Balık için gücünün onaylanmasının bir göstergesi oluyor. Bu davranışlardan rahatsızlık duyan büyük balıklar onu uyarıyor, kızıyor, konuşuyor fakat hiçbir şey Zor Balık’ın davranışlarını değiştirecek güçte etki oluşturmuyor. Ta ki Zor Balık kendisini tir tir titreten güçte bir kedi olan Tırmık ile karşılaşıncaya kadar. Fakat Zor Balık büyük bir sürprizle karşılaşıyor. Güç sadece sindirmek, üzmek, korkutmak için kullanılmıyormuş.
Kitap bir değişim hikayesi anlatıyor. Karakter kendi deneyimleri ve karşılaşmaları ile bir öğrenme gerçekleştiriyor ve bunu hayatını uygulayarak daha üretken, barışçıl bir toplum inşasında bireylerin ve onların bilinçlenmesinin önemini okura gösteriyor.
Kitap sonunda ebeveyn ya da eğitimci için olduğunu düşündüğüm bölümde ise bireylerin bu tür akran zorbalığı ile karşılaşmalarında yapabilecekleri üzerine öneriler yer alıyor. Bu önerilerden biri çocukların zorbalık eden ve mağdur olarak etiketlenmemesi ve çocuğun başka özelliklerinin de dikkate alınması ve geliştirilmesi. Resimlemeler okul öncesi çocukların bu resimlerden yola çıkarak yeni anlatılar kurmaları için oldukça uygun tasarlanmış. Çünkü çizgiler anlatının bir izdüşümü olmaktan çok çağrışımlara ve yeni anlatılar kurmaya açık çizgilerden ve renk tercihlerinden oluşuyor.
Redhouse Kidz Yayınları’ndan çıkan Zor Balık kitabını Büşra Tarçalır Erol yazmış, resimlemeleri Uğur Altun yapmış.
Yazar: Büşra Tarçalır Erol
Uzman klinik psikolog ve çocuk kitapları yazarı. Lisansını İstanbul Bilgi Üniversitesi psikoloji bölümünde, uzmanlığını ise Bahçeşehir Üniversitesi klinik psikoloji bölümünde ‘Okullarda Zorbalık’ konulu tezi ile tamamladı. Çocuklarla okullarda, kütüphanelerde ve kitapevlerinde, kitap okuma-anlatım atölyeleri yapmayı çok seviyor. Hiç okumadığı kadar çok çocuk kitabı okuyup, ruhunu ehlileştirdiğine inanıyor. Eşi, dünya güzeli iki kedisi ve bebeği ile yaşıyor.
