Yeşil ipuçları: Hangi geri dönüşüm sembolü ne anlama geliyor?

Sınırlı kaynaklarla yaşadığımız ve o sınıra çoktan dayandığımız bir dünyada sürdürülebilir bir yaşam inşa etmenin bir yolu da geri dönüşümden geçiyor.

Yaptığımız alışverişlerde çoğu ürünü raflardan alıp doğrudan alışveriş sepetine koyuyoruz. Ancak çoğu zaman dikkatimizden kaçan o ambalajda yer alan semboller daha bilinçli bir tüketimin anahtarı.

Peki farklı türdeki geri dönüşüm sembolleri ne anlama geliyor ve bu ürünler nasıl geri dönüştürülebilir? Bu soruların cevabını sizin için bir araya getirdik.

Mobius Döngüsü

En yaygın olan ve geri dönüşümün sembolü haline gelmiş Mobius Döngüsü ile başlayalım. Evrensel olarak kullanılan bu sembol 1960 yılında ABD’de düzenlenen bir yarışmada o zaman 23 yaşında olan Gary Anderson tarafından tasarlandı.

Bu döngü Almanyalı matematikçi August Ferdinand Möbius’un döngüsüne benzediği için bu isimle anılıyor. Oklardan birincisi toplama ve ayrıştırmayı, ikinci ok işletme ve dönüştürmeyi üçüncü ok ise satın alma ve kullanmayı gösterir.

Bu sembol, ürünün geri dönüştürülebileceğini gösterir. Fakat malzemenin yerel geri dönüşüm merkezi veya toplayıcı firma tarafından kabul edileceğini garanti etmez. Ayrıca ürünün geri dönüştürülmüş malzemelerden yapıldığını da göstermiyor.

Geri dönüştürülmüş materyaller

Mobius Döngüsü sembolünde eğer beyaz oklar ve alt taban siyah olarak kullanılmış ise bu, maddenin tamamı geri dönüşüm tarafından sağlandığını belirtir.

Bazen de geri dönüşüm sembolünün içerisinde yüzdelik kısmı yazar. Bu da maddenin yüzde kaçının geri dönüştürülmüş materyalden hazırlandığını ifade eder.

Yeşil nokta

Yeşil Nokta’nın anlamı genellikle Mobius Döngüsü ile karıştırılıyor. Ancak bu nokta ambalajın geri dönüştürüldüğü veya geri dönüştürülebileceği anlamına gelmez.

Uluslararası bir simge olan bu işaret PRO-Europe organizasyonunu temsil eder ve Türkiye’de ÇEVKO Vakfı tarafından verilir. Yeşil Nokta işareti kuruluşların ÇEVKO ile marka kullanımı için sözleşme imzaladığı anlamını taşır.

Plastikler

Döngülerin içerisindeki sayılar kullanılan materyalleri tanımlamak için kullanılıyor. 1’den 7’ye kadar olan sayılar ise plastik kategorisindeki materyalleri gösteriyor.

Tüm plastikler geri dönüştürülebilir olmadığı için alırken bu maddelere dikkat etmek oldukça önem taşıyor. Gelin bu sayıların karşılıklarına birlikte bakalım:

PET (Polietilen tereftalat): PET en yaygın olarak kullanılan plastiklerden. Çoğu su ve meşrubat şişesinde de bu sembol bulunuyor. Sembol ürünün tek kullanımlık olduğunu tekrar kullanımların sağlığa zararlı olacağını gösteriyor. Yani geri dönüştürülmesi gereken ancak tekrar kullanılmaması gereken ürünlerden. 1 rakamıyla gösterilir.

HDPE (Yüksek yoğunluklu polietilen): Deterjan, yağ şişeleri, oyuncaklar ve bazı plastik torbaları yapmak için kullanılan sert bir plastik. İkincil kullanım için geri dönüştürülmesi nispeten basit ve uygun maliyetli olduğu için en yaygın geri dönüştürülen plastik türü. Dayanıklı olan bu plastik türü güneş ışığına aşırı ısınmaya veya donmaya maruz kaldığında bozulmuyor ve tekrar kullanılabiliyor. 2 rakamıyla gösterilir.

PVC (Polivinil klorür): Yumuşak ve esnek bir plastik olan PVC daha çok bilgisayar kabloları için kaplama malzemesi olarak ve plastik boruların ve boru tesisatının parçalanmaması için kullanılır.

‘Zehirli plastik’ olarak adlandırılır çünkü tüm yaşam döngüsü boyunca sızdırabileceği çok sayıda toksin içerir. Saf PVC malzemenin yüzde 1’inden daha azı geri dönüştürülebilir. PVC plastik kullanılarak üretilen ürünler ise geri dönüştürülemez. 3 rakamıyla gösterilir.

LDPE (Düşük yoğunluklu polietilen):  Genellikle kuru temizleme giysi ambalajlarında, ekmek paketlemede kullanılan plastiklerde bulunur. Çoğu mağazada kullanılan plastik poşetler de LDPE plastik kullanılarak yapılıyor.

LDPE diğer plastiklerden daha az zehirli ve kullanım için nispeten daha güvenli kabul edilir. Geri dönüştürüldüğünde, plastik kereste, peyzaj tahtaları, çöp tenekeleri ve yer karoları için LDPE plastik kullanılır. Geri dönüştürülmüş LDPE kullanılarak üretilen ürünler geri dönüştürülmüş HDPE plastik kullanılarak yapılanlar kadar sert değildir. LDPE plastik kullanılarak üretilen ürünler tekrar kullanılabilir, ancak her zaman geri dönüştürülemez. 4 rakamıyla gösterilir.

PP (Polipropilen): Sert, hafif ve ısıya dayanıklı. Nem, yağ ve kimyasallara karşı bariyer görevi görür. Bir tahıl kutusundaki ince plastik astarı açmaya çalıştığınızda, bu polipropilendir. PP’nin yeniden kullanım için güvenli olduğu kabul edilir ve üretilen ürünler de geri dönüştürülebilir. 5 rakamıyla gösterilir.

PS (Polistiren): Çok çeşitli kullanımlara sahip ucuz, hafif ve kolay şekillendirilebilir bir plastik. En sık kullanıldığı yerler tek kullanımlık strafor içme bardakları, yumurta kartonları, plastik çatallar, köpük ambalajlar ve içerikleri korumak amacıyla nakliye kutularını doldurmak için kullanılan köpükler. Dünyanın tüm plajlarında plastik olarak en çok polistiren parçaları vardır ve sayısız deniz canlısı bu plastiği yutar. Polistiren ürünler için geri dönüşüm yaygın değil. Geri dönüşüm polistiren teknolojisi mevcut olsa da, geri dönüşüm pazarı küçük.

Diğer (BPA, Polikarbonar, Lexan): 7 rakamıyla gösterilen diğer kategorisi polikarbonat ve diğer plastikler için ortak bir kategori olarak tasarlandığı için kategori içerisinde yeniden kullanım ve geri dönüşüm protokolleri standartlaştırılmamış durumda.

Camlar

Geri dönüşüm işaretindeki en büyük sayı 79. Ambalajında 70’den 79’a kadar bir sayı olan ürünler cam malzemeler kullanılarak üretilenleri gösteriyor.

Ancak içeriğin camdan oluştuğunu göstermek için kullanılan farklı semboller de bulunuyor. Camın çoğunluğu geri dönüştürülebilir.

Kağıt veya karton

Ham maddesi kağıt ya da karton olan malzemelerin kod numarası 20 ile gösterilir. Ambalaj kağıtları, yazıcı kağıtları, karton kutular ve gazeteler gibi pek çok ürün geri dönüştürülebilir.

Ancak fişler BPA ile kaplandığı için geri dönüştürülemiyor veya kompost yapılamıyor. Makarna ve gevrek kutuları gibi ürünler de içerisindeki plastik kısım çıkarıldıktan sonra geri dönüştürülebilir hale geliyor.