‘Torba’dan maden şirketlerine ruhsat sahası dışında geçici tesis izni çıktı

AKP’li milletvekillerinin hazırladığı ve enerji sektöründe düzenlemeler içeren torba yasanın Sanayii, Ticaret, Enerji Tabii Kaynaklar Bilgi ve Teknolojileri Komisyonu’ndaki görüşmesi sona erdi.

Çeşitli değişiklikler ve eklemeler ile oy çokluğuyla komisyonda kabul edilen torba yasanın önümüzdeki haftalarda Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmesi bekleniyor.

3 ve 5’inci maddede olumlu değişiklikler

Yapılan değişiklikler hakkında bilgi paylaşan HDP İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu, maden şirketlerine tanınan ayrıcalıklarla ilgili kamuoyunda da çok fazla tepkiye sebep olan 3’üncü ve 5’inci maddelerde iki olumlu düzeltme yapıldığını söyledi.

Ancak son anda eklenen ve işletmelere ruhsat sahası dışında madencilik faaliyetiyle ilgili geçici tesis kurabilme imtiyazı sağlanan yeni bir madde eklendiğini belirten Kenanoğlu, bu maddenin itirazlara rağmen oy çokluğuyla kabul edildiğini aktardı.

Neler yaşandı?

46 maddeden oluşan Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi AKP’li milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunulmuştu.

Teklifle birlikte maden, doğalgaz ve elektrik şirketlerinin çok sayıda ‘istisna’ya sahip olması öngörülüyordu. Torba yasa teklifinin en çok tepki toplayan maddeleri ise 3’üncü ve 5’inci maddeleriydi.

Tepki toplayan maddeler

Kanun teklifinin 3’üncü maddesinde önerilen değişiklik ile maden ruhsatlarının uzatma (temdit) döneminde, denetlemeler ve izinler tamamlanmadan maden işletmelerine Bakanlık izniyle 12 ay daha çalışma hakkı sunuluyordu.

Bu da Kazdağları’nda maden faaliyeti yürüten Alamos Gold gibi maden şirketlerine ruhsatları bitmesine rağmen çalışmalarına devam etme imkânı sağladığı için büyük tepki toplamıştı.

Teklifin 5’inci maddesi ise, madencilik faaliyetlerinde ruhsat alanı dışına yapılan taşmaların Kanun’un Ek-15’inci maddesinde yer alan cezai düzenlemelerden istisna tutulmasını öneriyordu.

Alt komisyona çevre örgütleri alınmadı

Teklif ilk olarak 13 Ekim’de alt komisyonda görüşülmüştü. Bu komisyon toplantısına damgayı çevre örgütlerinin alınmaması vurmuştu.

HDP vekili Kenanoğlu, toplantıya Maden Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, TEMA Vakfı ve Kazdağları Platformu’ndan kişilerin davet edilmesi için talepte bulunduklarını belirtti.

Ancak Kenanoğlu’nun aktardığına göre toplantıya MMO ve EMO davet edilirken çevre örgütleri “Bu kanun çevre örgütlerini ilgilendiren maddeler yok” denilerek alınmadı. Sonuç olarak devlet kurumları ve sektör temsilcilerinin ağırlıkta olarak katıldığı bir toplantı gerçekleşmiş oldu.

‘Şirketin 12 ay önce başvuru yapması gerekiyor’

21 Ekim günü akşam saatlerinde ise ana komisyon toplantısı gerçekleştirildi. Yaşananlar ve değişiklikler ile ilgili bilgi paylaşan Ali Kenanoğlu ilk olumlu değişikliğin 3’üncü maddede olduğunu belirtti.

Yapılan itiraz sonucunda ruhsatı bitmiş şirketlere 12 ay daha Bakanlık kararıyla çalışma izni verilmesi maddesinin değiştirildiğini belirten Kenanoğlu, değişikliği şu şekilde aktardı:

Düzeltmeyle birlikte ruhsat süresi bitecek olan firma, 12 ay önceden başvuruda bulunacak. Diyecek ki ’12 ay sonrasında ruhsatım bitiyor, uzatma talebinde bulunuyorum.’ Eğer başvuruda bulunmazsa yani bu verilen bu idari süreyi kaçırırsa ve sonrasında bir başvuru yaparsa 100 bin lira para cezası alacak.

‘Altı ay önce şartları yerine getirmeleri gerekiyor’

Gene aynı maddede yapılan değişikliğe göre ruhsat başvurusunda bulunacak şirketlerin ruhsat süresi bitiminden altı ay öncesine kadar Bakanlığın veya ilgili idare kurumunun istediği bütün şartları yerine getirmesi gerekiyor.

Kenanoğlu, bu istenilen şartlar zamanında yerine getirilmediği taktirde şirketlerin ruhsat uzatma talebinin yok hükmünde sayılacağını açıkladı.

5’inci maddenin tanımı netleştirildi

Tepki toplayan diğer bir madde olan 5’inci madde de gene üst komisyon toplantısı sırasında değiştirildi. Şirketlerin ruhsat alanı dışındaki mücavir sahalardaki tedbirsiz ve dikkatsiz faaliyetler sonucu meydana gelen taşmalardan dolayı ceza verilmemesi öngörülüyordu.

Alt komisyondaki tartışma sırasında maddenin tanımının net olmadığını ve mücavir alandan kastın ne olmadığı yönündeki eleştirileri dile getirdiklerini belirten Kenanoğlu, üst komisyonda maddenin tanımının netleştirildiğini söyledi.

20 metre sınırı konuldu

Buna göre mücavir alan “şirketin işletme izni alanı dışında kalan ancak ruhsat alanı sınırında yer alan bölge” olarak tanımlandı. Söz konusu taşmaya da bir sınır getirildiğini belirten HDP’li vekil, “Şirket işletme sahasının 20 metre ilerisine taşarsa cezai yaptırım ile karşılaşacak” dedi.

Bir başka belirsizliğin ise maddedeki “dikkatsiz ve tedbirsiz” ifadesinden kaynaklandığını belirten Kenanoğlu bu ifadenin de eleştiriler üzerine maddeden çıkarıldığını belirtti.

‘Ruhsat sahası dışına geçici tesis kurabilecek’

Ali Kenanoğlu bütün bu olumlu gelişmelere rağmen torba yasaya yeni bir madde eklendiğini  duyurdu. 5’inci maddenin ardından 6’ıncı madde olarak eklenen bu madde işletmelere ruhsat sahası dışında madencilik faaliyetiyle ilgili geçici tesis kurabilme imtiyazı sağlıyor.

Görüşmeler sırasında geçici tesisten kastın ne olduğunu sorduklarını belirten Kenanoğlu, maddenin kapsamını şu şekilde açıkladı:

Meden şirketlerinin atık tesisi kurup kuramayacağını sorduk. Ki atık tesisleri asıl doğayı tahrip eden, suları kirleten kısmı. Buna cevap olarak ‘Evet, bu kurulabilecek’ dediler.

Daha önce şirketlerin devlet arazileri üzerinde dilekçe yazarak geçici tesis kurma izni alabildiklerini belirten Kenanoğlu, bu maddenin daha çok iki farklı şirkete ait araziler için sunulduğu bilgisini aktardı.

‘Yandaş ve büyük şirketler arazi gasp edebilecek’

Yani, geniş bir alanda iki komşu maden şirketi olması durumunda şirketlerden biri diğer şirketin ruhsat alanı içerisinde kalan bölgeye altında cevher bulunmaması şartıyla geçici tesis kurabilecek. Kenanoğlu bu maddenin olası etkilerini şu şekilde paylaştı:

Bu maddenin iyi incelenmesi gerekiyor. Büyük holdingler küçük şirketlerin alanını gasp etmiş olabilecekler. Ya da yandaş şirketler diğer şirketlerin alanlarına girme imkanını bulunduruyor. Doğayı ilgilendiren kısmı ise yeni bir alanı işletmeye dönüştürme durumu söz konusu. Maalesef bu oy çokluğuyla kabul edildi.

Para cezası 100 binden 50 bine düşürüldü

Bir başka değişiklik ise jeotermal enerji kaynaklar kanununda yapıldı. Maddeyle ruhsat sahipleri tarafından kullanılan su miktarının hesaplanmasında usulsüzlük yapılması halinde 100 bin liradan az olmamak üzere ceza öngörülüyordu.

Bu maddeye jeotermal tesisler ile küçük kaplıca işletmelerinin aynı kefeye konulması sebebiyle itiraz ettiklerini belirten Kenanoğlu, “Her ikisine de 100 bin uygulanması halinde haksızlık olacağını söyledik. Oran 50 bine düşürüldü” dedi.