‘Tek kullanımlık korona çöpü gördüm’

Koronavirüs salgınının çevre üzerine olan etkisi hakkında olumlu ve olumsuz birçok şey yazıldı. Tüm yazılan ve çizilenlerin ortak noktası, doğanın pandemiden bir şekilde etkilendiği gerçeğiydi. Olumlu etkiler genel olarak geçici ve lokal kalırken, olumsuz olanlar tüm diğer olumsuz etkiler gibi küresel boyutta etkili oldu, olmaya da devam ediyor. Biz de bu olumsuz etkilerden en küresel olanını, ulusal çapta ortaya koymak ve bu konuda farkındalık yaratmak adına bir etkinlik başlattık.

Üç ay önce başlattığımız bu etkinlik kapsamında yurttaşlardan, çevrelerinde gördükleri koronavirüsten korunmak için kullanılan kişisel koruyucu ekipmanları rapor etmelerini istedik. Google formlar üzerinden oluşturduğumuz bilgi giriş formu aracılığıyla gördüklerine dair çeşitli verileri iletmelerini sağladık. Etkinliği #tekkullanımlıkkoronaçöpügördüm hashtag’i ile de sosyal medya platformlarında yaygınlaştırmaya çalıştık. Aradan geçen üç aylık süre sonunda elde ettiğimiz veriler korona döneminde kullanılan ekipmanların yaygın olarak çevreye gelişigüzel bir şekilde atıldığını ortaya koyuyor.

En yaygın ‘korona çöpü’ maske

Şimdiye kadar 33 ilden toplamda 227 ayrı bildirim ile 1532 adet korona dönemi kişisel koruyucu ekipmanın kontrolsüzce çevreye atıldığına dair bildirim aldık.

En çok bildirim Adana, İstanbul, İzmir, Diyarbakır, Samsun ve Ankara’dan yapıldı. Bildirimi en çok yapılan ekipman ise maske oldu. Toplamda bildirilen 1532 adet çöpün 753 tanesi maske, 371 tanesi eldiven ve 310 tanesi de ıslak mendil! Geri kalanlar da dezenfektan kutusu, koruyucu bariyer, çok kullanımlık maske ve bone olarak rapor edilmiş. Yani tüm korona ekipmanlarından oldukça fazla sayıda mevcut.

Bildirilen verilerde en dikkat çekici husus da ıslak mendil sayısı! Çünkü ıslak mendilin eğer ki özel olarak koronavirüse karşı etkili olacak şekilde üretilmemişse, herhangi bir koruyuculuk özelliği yok. Buna rağmen insanlar ciddi miktarda ıslak mendili kullanıp çevreye atıyor. Diğer bir dikkat çeken bilgi ise çok kullanımlık maske bildirimlerinin de yapılıyor olması.

Bu etkinlik hala devam ediyor. Etrafa başıboş şekilde atılmış kişisel koruyucu ekipman çöplerinin bildirimine siz de katılabilirsiniz. Böylelikle bir hayli yaygınlaşan bir problem olan ve çoğunluğu maskelerden oluşan çöpler hakkında oluşturmaya çalıştığımız farkındalığa katkı sağlar ve yetkilileri önlem alma konusunda harekete geçirmeye yardımcı olabilirsiniz.

Koruyucuların nasıl çöpe atılacağı da öğretilmeli 

Bu çöpler ciddi bir çevre problemi yaratıyor. Üstelik bu problem sadece görüntü kirliliğinden ibaret değil. Henüz yayınlanan çalışmalar bu çöplerden maskelerin ve ıslak mendillerin ciddi bir mikroplastik kaynağı olabileceğini; İstanbul’da kaydedilen bir görüntü de bize bu çöplerin diğer canlılar için de ciddi bir risk yaratabildiğini gösteriyor. Yani kendimizi virüsten korurken başka canlıların hayatını zora sokuyoruz.

Peki, bu duruma karşı bir önlem alınamaz mı? Elbette alınabilir. Bunun için öncelikli olarak insanlara maskeyi nasıl kullanacaklarını ve nasıl çöpe atacaklarını anlatan bilgileri aktarmak gerekiyor. Maskesiz çıkılmaması gerektiğine dair getirilen zorunluluklara maskenin nasıl atılması gerektiğinin bilgisi de eklenmelidir. Bunun kamu spotları yardımıyla yapılması ise istenilen etkinin yaratılmasına yardımcı olacaktır.

Diğer bir adım da insanların maskeleri atabilecekleri özel çöp kutularının yaygın olarak yerleştirilmesi ve kolayca erişilebilir hale getirilmesidir. Aksi takdirde maskeyi atacak özel bir yer olmazsa maskeyi nasıl atmaları gerektiğini anlatmanın da bir anlamı kalmaz. Bunun da sadece tavsiye veren genelgelerle değil zorunluluk gerektiren yönetmeliklerle çerçevesi belli bir şekilde yapılması gerekiyor.

Belli ki koronavirüs salgını yakın gelecekte son bulmayacak ve belki de artık bu virüs ile birlikte uzun süre yaşayacağız. O halde bu salgının yaratacağı çevresel etkileri de minimize etmeye yönelik yeni düzenlemelerin de bir an önce yapılması gerekmektedir. Aksi halde korona döneminin koruyucu ekipmanları önümüzdeki dönemin sigara izmaritleri gibi yaygın kirleticileri olacaktır.