Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) “yapılamaz işleri” ihale etmesi, sözleşmeleri feshetmesine neden oldu.
Hürriyet Gazetesi’nden Hacer Boyacıoğlu’nun haberine göre TOKİ, sözleşmelerini feshetmek zorunda kaldığı müteahhit firmalara 1.7 milyon lira ödemek zorunda kaldı. TOKİ’nin bu “yapılamaz işler”i ihale etmesinin yolu, Kamu İhale Kanunu’nda (KİK) yapılan değişikliklerle açılmıştı.
2002 yılında Avrupa Birliği (AB) hukuk sistemine uyum sürecinde çıkarılan kanunda yapılan değişiklikler TOKİ’ye ihale süreçleri için istisnalar tanıdı. Yapılan değişiklikle TOKİ, Toplu Konut Kanunu kapsamındaki toplu konut projelerinde, KİK’nin kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini, imar işlemleri ve uygulama projesi ile ilgili şartları aranmaksızın ihaleye çıkabilme ayrıcalığına sahip oldu. Plansız, projesiz başlanan işlerin fay hattı, petrol boru hattı ya da başkalarına ait araziler üzerinde olduğu anlaşılınca sözleşmelerin iptal edilmesi gerekti.
Kamu İhale Kanunu (KİK) neden önemli?
Kamu İhale Kanunu, kamu hizmetinin ihtiyaç duyduğu mal, hizmet alımlarının ve inşaat işlerinin yapılması ile ilgili kuralları ortaya koyan kanundur. 2005’ten bu yana bakıldığında kamu alımları Türkiye GSYH’sinin ortalama %7’sini oluşturuyor ki bu da 2012 yılının 9.ayından itibaren 73,8 milyar TL gibi bir miktara karşılık geliyor.
Yalnız, burada Türkiye Ekonomik ve Politik Araştırmalar Vakfı’nın (TEPAV) 2009 yılında hazırladığı değerlendirme notunda dikkat çektiği konuyu hatırlamakta yarar var: TOKİ ihaleleri kamu alımları istatistiklerinin kapsamı dışında. Ve TOKİ’nin Konut Üretim Raporu’na göre İdare 2002 yılında başlayan “Planlı Kentleşme ve Konut Üretimi Seferberliği” sürecindeki 11 yıllık dönemde 61,5 milyar TL’lik ihale yapmış. (Rapor için TOKİ websitesindeki faaliyet raporu linkine tıklayın)
KİK neydi, ne oldu?
AB, Türkiye’nin Helsinki Zirvesi’nde “aday ülke” ilan edilmesi ardından AB üyelik sürecinde kısa ve orta vadede gerçekleştirilmesi gereken öncelikli kriterleri belirlemişti. Ekonomik kriterler altındaki “kamu alımları” kısa vadede başlanması, orta vadede ise tamamlanması ve özellikle kamu alımları sisteminin daha şeffaf ve güvenilir olmasını temin edecek şekilde ele alınması gereken bir konu olarak belirlenmişti. Buna istinaden Kamu İhale Kanunu 2002 yılında çıkartıldı. Ancak o tarihten sonra kanun maddelerinde 105 kere değişiklik yapıldı. TEPAV raporuna göre kanunun, en çok “istisnaları” düzenleyen 3.maddesine ve “kapsamı” düzenleyen 2.maddesine müdahale edildi. Söz konusu değişiklikler her AB İlerleme Raporu’nda eleştiri konusu yapılmasına rağmen her hangi bir iyileştirme yapılmadı.
(Yeşil Gazete, Hürriyet)
