Bir uçak düştü, bunlar oldu… Telefonlar, toplantılar, açıklamalar, spekülasyonlar, tehdit mesajları, komplo teorileri, neler neler… Yeni başlayanlar ve kaçıranlar için Türkiye-Suriye krizi… Yeşil Gazete, 22 Haziran’dan bugüne, Türkiye’nin Suriye gündemini derledi:
22 Haziran Cuma

Saat 14.00 suları… Malatya’dan kalkan askeri uçakla irtibatın kesildiği bilgisi gündeme düştü. Medya kuruluşları haberi “iddia ediliyor” şeklinde verdi. İddianın sahibi Lübnan Hizbullah’ına ait olan El Manar televizyonuydu.

Saat 18.00 suları… Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul’daki programını iptal etti. Başbakan’ın uçağı, Brezilya’nın Rio kentinden, İstanbul’a dönerken rotasını değiştirdi ve Ankara’ya indi. Başbakan, havalimanında düzenlenen basın toplantısında “pilotlarımız yaşıyor” dedi. Devletin zirvesi acilen toplandı….

Saat 00.00’dan sonra… Tarihi zirveden açıklama geldi: Uçağımız düşürülmüştür, pilotlarımızı arama kurtarma çalışmaları devam ediyor. Net tavrımızı, olayın aydınlatılmasından sonra belirleyeceğiz.

Suriye’den ilk açıklama geldi: Türk jeti bir kilometre kadar topraklarımıza girdi. Hava sahamızı ihlal etti. Alçak uçuş yapıyordu. Hedefi vurduk ama Türk uçağı olduğunu sonradan tespit ettik. Saldırgan bir tavır yok”

ABD’den ilk tepki geldi: Konu NATO’nun gündemine getirilmedi. Talep olursa arama çalışmalarına katılırız

23 Haziran Cumartesi

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül: Savaş uçakları aşırı hızlı olduğu için zaman zaman sınır ihlalleri olmaktadır. Kötü niyetimiz yoktu. Gereken yapılacaktır…

Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç: Sükunetle hareket edilmesi gerekmektedir.

BDP Eş Genel Başkanı Gültan Kışanak: O uçağın, orada ne işi vardı, hangi görev için gitti, niye sınır ihlali yaptı?

Dışişleri Bakanlığı’nda 2 saat süren kritik toplantı sona erdi. Toplantıya Genelkurmay 2. Başkanı Hulusi Akar, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve bazı üst düzey bürokratlar katıldı. Suriye’ye karşı atılacak adımlar konuşuldu.

Düşürülen uçağın pilotunun kimliği belli oldu… Pilotlarından birinin Yüzbaşı Erkan Erton olduğu öğrenildi. Diğer pilotun ise teğmen rütbesinde olduğu bildirildi.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Meclis’te grubu bulunan siyasi partilerin genel başkanlarını makamına davet etti.

Suriye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cihad Makdissi, “Olayın bir kaza olduğunu, kesinlikle bir saldırı olmadığını” söyledi. Makdissi’ye göre “iki ülke, pilotları bulmak için birlikte çalışıyor”.

New York Times: Türkiye askeri müdahaleye açık kapı bıraktı.

The Telegraph: NATO, Esad rejimi ile çatışabilir.

Washington Post: Bölgesel savaş çıkabilir.

24 Haziran Pazar

Dünkü zirvede “sakin ancak etkili güç” kullanılması görüşü benimsendiği öğrenildi.

Suriye’nin Türk askeri uçağını düşürdüğünü açıklaması üzerine, Türkiye’deki Suriye temsilcilikleri çevresinde güvenlik önlemi artırıldı.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu: Uçağımızın düşürülmesi kabul edebileceğimiz bir olay değil.

Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç: Suriye arama çalışmalarına katılıyor ve kasıttan bahsetmiyor, öyleyse bunu açıklamak mecburiyetindedir.

AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Hüseyin Çelik: Biz Akdeniz’deki semaları yalnız bırakmayacağız.

AKP Dış İlişkilerden Sorumlusu ve Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik: Bu olaydan sonra başka bir aşamaya geçilmiştir. Suriye, Nato’ya saldırmıştır. (“Uçağın orada ne işi vardı” sorusunu soranlar için) Türkiye’de Esad yandaşları var.

Başbakan Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile görüştü.

Kılıçdaroğlu görüşmenin ardından basın toplantısı düzenledi: Bir saat görüştük, bize yeni bilgi verilmedi. Dünya, Erdoğan’ın sözlerini blöf olarak algılıyor. Türkiye, Suriye’yi devirmek için kendisini teşvik eden dostları tarafından yalnız bırakılmıştır.
Başbakan Tayyip Erdoğan, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile görüştü. MHP toplantının ardından net bir açıklama yapmadı.
Bahçeli ve kurmayları, süreç hakkında daha fazla bilgilendikten sonra kesin tavrını belirleyecek.

Başbakan Tayyip Erdoğan, BDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş ve Gülten Kışanak ile görüştü. BDP’den görüşme sonrası yazılı açıklamada, müdahalenin benimsenmediği açıkça ifade edildi.

Düşürülen askeri uçağın enkazı 1300 metre derinlikte tespit edildi. Kayıp iki pilotun akibetleri ise henüz bilinmiyor.

İngiltere Dışişleri Bakanı Willam Hague: Türk askeri uçağının düşürülmesini kınıyoruz. Olaydan “ciddi biçimde” kaygı duyuyoruz.

ABD Dışişleri Bakanı Hilary Clinton: Türk askeri uçağının düşürülmesi küstahçadır, kabul edilemez, en sert şekilde kınıyoruz. ABD,
Esad rejimini sorumlu tutmak konusunda Türkiye ve müttefiklerle birlikte hareket edecek.

İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Salihi, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun telefonla arayarak “hem Türkiye’nin, hem Suriye’nin soğukkanlı olmasını” istedi.

BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nu telefonla arayarak Türkiye’nin itidalli duruşunu övdü ve her türlü desteği vermeye hazır olduğunu söyledi.

Suriye, “(dün) Lazkiye kırsalında, Türkiye ile sınır bölgesinde bulunan el-Yemame köyü karakolunun, Türkiye topraklarından gelen silahlı bir terör grubunun saldırısına uğradığını’ söyledi.

25 Haziran Pazartesi

Türkiye Suriye’ye nota verdi ve uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarını kullanacağını duyurdu.

Dışişleri Bakanı: Ahmet Davutoğlu: Uçağımız silahsızdı, hasmane bir tutumla vuruldu. Kimse kapasitemizi test etme cüreti gösteremez, onurumuzu koruruz.

Ankara’nın acil toplantı çağrısına Nato’dan olumlu yanıt geldi. Toplantı Salı günü yapılacak.

İkinci Türk uçağına ateş açıldı! Arama kurtarma çalışmaları için bölgede uçmakta olan Türk uçağına ateş açıldığı iddia edildi. Suriye, iddiayı yalanlamadı.

İİT Dışişleri Bakanları Türk askeri uçağının Suriye tarafından düşürülmesini kınadı

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hong Lei, Türkiye ve Suriye’ye sükunet ve itidal çağrısında bulundu.

ABD Ankara Büyükelçisi Ricciardone ‘Suriye’nin yaptığı hayasız ve kabul edilemez’ dedi.

İngiliz Daily Star, Türk uçağının düşürülmesinin ardından, bir “intikam” baskını amacıyla, İngiliz savaş uçaklarının Türkiye’ye destek için hazır bekletildiğini iddia etti.

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin teyakkuz durumuna geçtiği, izinlerin iptal edildiği, izindeki personelinin göreve çağırıldığı iddia edildi. Ancak TSK, bunu yalanladı.

Bakanlar Kurulu, Suriye krizi için toplandı. Hava Kuvvetleri komutanı Kurul’a bilgi verdi. Hava Kuvvetleri Komutanı, Cumhurbaşkanı Gül ile özel olarak görüştü.

Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Bakanlar Kurulu’nun 7 saat süren toplantısının ardından kritik açıklamalarda bulundu: Kimseyle savaşmak niyetinde değiliz. Bugün için ‘şunu veya bunu yapacağız’ şeklinde bir açıklama yapamayız. Şüphesiz özür, şüphesiz tazminat, ancak daha başka şeyler de gündeme gelecektir. Elektrik kesintisi gündemimizde….

Suriye, uçağın füze ile değil, makineli tüfekle vurulduğunu söyledi; üzerinde mermi izleri bulunduğu öne sürülen kuyruk kısmının Türkiye’ye teslim edildiği duyurdu.

Türkiye Dışişeri Bakanlığı, Suriye Dışişleri Bakanlığı’nın iddiaları üzerine önce “Suriye yalan söylüyor, muhatap almıyoruz” dedi, ancak daha sonra sert bir şekilde kınadı. Ayrıca uçağın kuyruk kısmının teslim edilmediği açıklandı.

Hürriyet Gazetesi, Türk istihbarat birimlerinin Suriye askerlerinin telsiz konuşmalarını dinlediği ve Suriye’nin Türk uçağını kasten düşürdüğünün saptandığını iddia etti.

Kayıp Yüzbaşı Gökhan Ertan’ın babası Ali Ertan, savaş istemediğini söyledi.

Kayıp pilotların son konuşmaları medyada yayımlandı.

ABD, Türkiye’ye destek vermekteki istekliliğini tekrar etti. Pentagon Sözcüsü George Little, “Eğer talep ederlerse, Türk hükümetine bu konuda yardım etmeye hazırız” dedi.

AB Dışişleri Bakanları Lüksemburg’da toplandı. Suriye saldırgan tavrı nedeniyle kınandı. Türkiye ölçülü tepkisi nedeniyle övüldü.

Rusya,  NATO’ya çağrıda bulunduğu için Türkiye’yi eleştirdi: Suriye çevresindeki gerginliği artırmayın

26 Haziran Salı

Türkiye’nin çağrısı üzerine olağanüstü olarak toplanan NATO, Türkiye’nin soğukkanlı duruşunu övdü. Ancak “Bir üyemize saldırıldığında, bütün üyelerimize saldırılmış sayarız” ilkesinin benimsendiği 5. maddenin uygulanmayacağını açıkladı.

Başbakan Erdoğan NATO’nun Suriye konusunda aldığı kararla ilgili ’28 ittifak üyesi Suriye’yi şiddetle kınamışlardır. NATO’nun tavrından doğrusu memnunuz’ dedi.

AB askeri seçeneğe karşı… Hollanda Dışişleri Bakanı Uri Rosenthal olayı kınadıklarını, ancak askeri müdahaleyi desteklemeyeceklerini bildirdi. Almanya Başbakanı Guido Westerwelle ise Ankara ’nın soğukkanlı tepkisini övdü, ancak “En iyi seçenek hâlâ askeri olmayandır” dedi. İsveçli bakan Carl Bildt AB ’nin siyasi çözümden yana olduğunu kaydederken, Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius ise ‘rutin uçuş yapan Türk uçağının düşürülmesinin kabul edilemeyeceğini’ söyledi. İtalya Dışişleri Bakanı Giulio Terzi de Suriye için Libya ’daki duruma benzer bir müdahaleyi ihtimal dışı tuttuğunu söyledi.

Başbakan Erdoğan, TBMM’deki grup toplantısında Suriye’yi tehdit etti. Erdoğan, Suriye askeri unsurlarına tolerans gösterilmeyeceğini, risk oluşturan unsurların hedef alınacağını söyledi. Savaş seçeneği dışındaki cevapların hazırlandığını açıkladı.

Mardin’de askeri hareketlilik… Mardin’de TIR’lara yüklü tankların sınır kesimine gittiği gözlendi. Diyarbakır, Hakkari ve Şırnak’ta ise 13 bölgeye sivil girişi yasaklandı.

BM ve Arap Birliği’nin özel temsilcisi Kofi Annan, Suriye’deki gerginliğin bir an önce sona erdirilmesi için hükümet ve muhaliflerin temsilcilerinden oluşacak bir geçiş (geçici) hükümeti kurulmasını önerdi.

27 Haziran Çarşamba

Suriye Enformasyon Bakanı Omran El Zubi, A Haber’e konuştu ve “Türk uçaklarıyla İsrail uçakları birbirine benziyor. Uçak İsrail uçağı sanılmış olabilir, biz Türk uçağını düşürmek istemedik” dedi.

Rusya Dışişleri bakanlığı sözcüsü Alexander Lukashevich “Moskova, gelişmelerden endişe duyuyor. Olayın bir provokasyon ya da kasıtlı bir eylem olarak görülmemesinin ve bir istikrarsızlık kaynağına dönüşmemesinin önemli olduğuna inanıyoruz’ dedi.

İran Devlet Televizyonu Press TV , Türkiye ’nin Washington adına hareket ettiğini öne sürdü. Press TV, İki Türk uçağının, Suriye hava sahasına provokatif şekilde alçaktan ve hızlı olarak girdiğini yazdı: “Uçaklar muhtemelen Suriye’nin savunma sistemini test ediyordu ya da başka tepkileri ölçüyorlardı. Bu düşmanca bir niyetti. Bir karşılık istiyordu ve o karşılığı aldı”

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) “Suriye’nin saldırısı Avrupa’ya tehdittir” başlıklı bildiriyle Türk askeri uçağını düşüren Suriye’yi şiddetle kınadı.

Suriye sınırına askeri sevkiyat… Hatay’ın İskenderun İlçesi’ndeki 39’uncu Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı’ndan çıkan 30’a yakın askeri araç, Suriye sınırına doğru gitti.

28 Haziran Perşembe

ABD’nin Ankara Büyükelçisi Francis Ricciardone, Suriye’deki olaylara ilişkin, “Biz savaşın çözüm olmadığını düşünüyoruz. Türkiye’nin de öyle düşündüğünü sanıyoruz” dedi.

Amerikan sağının etkili ismi McCain, “Türkiye-Suriye sınırında güvenli bölgeler oluşturulmalı” dedi.

Gaziantep ve Adana’daki iki general, Kilis ve Öncüpınar’daki taburlara girdi, birlikleri denetledi.

New York Times gazetesi, ABD ve NATO yetkililerinin Suriye tarafından düşürülen RF-4 tipi Türk askeri uçağının “casusluk misyonunda” olabileceği konusunda kuşkularının olduğuna yer verdi.

Genelkurmay Başkanlığı, 7 gün sonra, pilotlara ait bazı malzemeler ve uçağa ait bazı parçaların bulunduğunu açıkladı.