Madrid: “Bağımsızlık talebi Anayasaya aykırı, kararı Anayasa Mahkemesi verecek”

Katalonya güncesi 2: (Barselona/Girona/Figueres/Cadaques, Kasım 2015)

Güncenin ilk yazısı: Katalonya güncesi 1: (Barselona/Girona/Figueres/Cadaques, Kasım 2015)

Ayşem MERT

Geçen hafta anlatmaya başladığım Katalonya’nın bağımsızlık mücadelesi1 Katalanlar için olduğu kadar İspanya’nın geri kalanı için de büyük önem taşıyor: Birincisi federal yapısı farklı özerk bölgelere farklı oranlarda serbesti sağlamaya olanak tanıdığı halde İspanyol hükümetleri genel olarak geçmişle hesaplaşmamak suretiyle, bugünkü Halk Partisi (Partido Popular) iktidarı ise özel olarak Katalanları hoşnutsuz kılmak suretiyle İspanya’nın içinde barındırdığı halklara net bir mesaj veriyor. Diğer yandandan Aralık ayında yapılacak olan seçimlerde Başbakan Mariano Rajoy ikinci kez seçilmeye, Sosyalistler (PSOE) hükümeti ondan geri almaya, yeni partiler ise kazanmaya başladıkları siyasi alanı genişletmeye çalışacaklar. Podemos (‘Yapabiliriz’) ve Cs (Ciutadans, yani ‘Yurttaşlar’) 2015 eyalet seçimlerinde kazandıkları başarı sonucunda Senatoda zaten temsil ediliyorlar, şimdi Parlamentoya milletvekili sokmaya çalışacaklar. İlk kez katıldıkları seçimlerdeki oy oranları sırasıyla %14 ve %10 olan bu iki parti sistemdeki yerleşik partilerin işlerini giderek güçleştireceğe benziyor. Bu arka plan da Katalan bağımsızlığına Madrid’in verdiği tepkiyi anlamak açısından büyük önem taşıyor.

Herkes rengini belli etmek zorunda kaldı

Katalonya Başkanı Artur Mas, bağımsızlık sürecini başlatan koalisyona da liderlik ediyor.
Katalonya Başkanı Artur Mas, bağımsızlık sürecini başlatan koalisyona da liderlik ediyor.

Kasım ayında hararetlenen bağımsızlık tartışmaları İspanyol siyasetçileri ve tüm siyasi partileri konuyla ilgili açıklama yapmaya mecbur bıraktığı için bağımsızlık sürecini başlatmak Katalonya Başkanı Artur Mas açısından akıllıca bir adımdı. Örneğin, Podemos lideri İglesias, belki de en ilgi çeken açılımlarından birini yaparak “Bizim amacımız önce sağı iktidardan devirmek, ardından anayasa reformu yapmak, sonra cumhuriyet ilan etmek. Bunlardan sonra Katalanlar hâlâ ayrılmak istiyorsa, halkoylaması yapmak” dedi.2 Cumhuriyet’in ilan edilmesi Faşist Franco Diktasının açtığı yaraları sarmaya başlayabilir, ve İspanya’nın en çok vergi ödeyen, en az devlet yatırımı alan, en zengin bölgesini vergi özerkliğine kavuşturabilir. Tabii herkes Katalan bağımsızlığına bu kadar sempati duymuyor.

Podemos’un siyaset bilimci lideri Pablo İglesias Katalan bağımsızlığına Katalonya’nın karar vermesi gerektiğini söylüyor.
Podemos’un siyaset bilimci lideri Pablo İglesias Katalan bağımsızlığına Katalonya’nın karar vermesi gerektiğini söylüyor.

Katalanları mutlu ederek İspanya’da kalmaya ikna etmek sol partilerin ortak stratejisi gibi görünüyor. Seçimlerden önce Katalan Sosyalistler Halk Partisi, hükümetinin Katalonya’da yapmış olduğu bütün değişiklikleri geri alma sözü vermişti. Bu değişiklikler örneğin 2010 yılında iptal edilen vergi özerkliğini Katalanlara geri vermeyi, ve İspanya’nın 2008 mali krizinin yükünü azaltmak için ‘esnek iş gücü’ gibi neo-liberal bir söylem kullanarak yeniden yazdığı iş kanununu iptal etmeyi de kapsıyor. Ancak İspanyol Sosyalistlerin lideri Pedro Sánchez hükümetin Anayasa Mahkemesine gitmesini, hukuki süreci sürdürmesini destekliyor ve insanları kimlikleri arasında seçim yapmaya zorlamanın doğru olmadığını savunuyor. Üstelik, hem Katalan hem de İspanyol Sosyalist Partilerinin önemli isimlerinden eski Savunma Bakanı Carme Chacón da bağımsızlık karşıtı olduğunu saklamayarak Sosyalistlerinin içindeki bölünmüşlüğü gözler önüne serdi. Bağımsızlığa giden sürecin başlatılması yalnızca Katalan halkının değil tüm İspanya’nın isteklerine karşı olmanın yanısıra hukuki düzenden kopuşu temsil etmekte diyerek Madrid’in süreci görmezden gelmeye her türlü hakkının olduğunu iddia etti.

Carme Chacón: Eski savunma Bakanı Katalan bağımsızlığını hukuk devletinin ve demokrasinin sonu olarak yorumladi.
Carme Chacón: Eski savunma Bakanı Katalan bağımsızlığını hukuk devletinin ve demokrasinin sonu olarak yorumladi.

Son zamanlarda desteğini giderek artıran popülist post- milliyetçi C’s de bağımsızlık karşıtı: Podemos’un son aylarda kaybettiği oylarının neredeyse tamamını kendine çekmeyi başaran bu parti Katalonya’da doğup İspanya’nın tamamında örgütlenmeye ancak son yıllarda başladı. Henüz yerleşmiş siyasi yapıların içinde bulunmadıkları için yolsuzluğa bulaşmamış yeni siyasetçileri meclise sokmayı hedefleyen C’s çok net bir parti programına sahip değil. Ancak herkesi kucaklayan söylemi ve karizmatik liderleri sayesinde desteği bir süredir büyüyor ve Katalan bağımsızlığına net bir şekilde karşı çıkıyor. Katalan partiler arasında en belirsiz ve en bağımsızlık karşıtı olanın İspanya’da destek bulması gayet normal görünebilir, ancak C’s şehirli, üst-orta sınıf Katalanlar tarafından da destekleniyor.

Sekiz yıl öncesinde kullandıkları bir C’s afişinde parti lideri Albert Rivera hangi dili konuştuğunuzun ya da ne giydiğinizin değil yalnızca sizin önemli olduğunuzu ifade ediyor.
Sekiz yıl öncesinde kullandıkları bir C’s afişinde parti lideri Albert Rivera hangi dili konuştuğunuzun ya da ne giydiğinizin değil yalnızca sizin önemli olduğunuzu ifade ediyor.

Hükümet ve Anayasa Mahkemesi bağımsızlığa karşı, ancak tartışma sürüyor

Madrid’de tek başına iktidarda bulunan Halk Partisi, Katalan seçimlerinde altıncı sıraya düştüğü için gücünün sınırları da belli olmuş oldu. Görüştüğüm Katalan bir ekonomist Halk Partisinin bağımsızlığa sert bir tepki vermesinin zorunlu olduğunu söyledi: “Katalonya bağımsızlıktan her bahsettiğinde Halk Partisine İspanya’nın geri kalanında bir oy kazandırıyor; Rajoy burda kazanmayı zaten beklemiyor.” demişti ve bu tahmininde haklı da çıktı. Madrid hükümeti Katalonya’nın İspanya’dan ayrılmasına hiçbir koşulda izin vermeyeceğini tekrar ederek bağımsızlık çalışmalarının anayasada geçen ‘ulusal birlik’ ilkesine aykırı olduğunu iddia etti. Rajoy, bunları İspanya’nın Katalonya’ya en uzak bölgesi olan Salamanca’da söylerken İspanya’nın varolan dengelerini adeta fiziksel olarak korumaya çalışıyordu.

Rajoy hükümeti, 2014 Kasımında Katalonya’da yapılması planlanan bağımsızlık konulu halkoylamasını Anayasa Mahkemesi’ne taşıyarak oylamanın geçersiz sayılmasını sağlamıştı. Hatta ardından Mas’ın anayasaya aykırı hareket ettiği gerekçesiyle tutuklanabileceği söylentileri ortaya çıkmıştı. Madrid yine aynı şeyi yapmayı denedi, ancak bu sefer gerek medya da gerekse akademide “Konu Anayasa Mahkemesine taşınabilecek önemde mi, yoksa değil mi?” konulu ciddi bir tartışma başladı. Otonom Madrid Üniversitesi Anayasa Hukuku Profesörlerinden Antonio Arroyo, El Pais için kaleme aldığı makalede3 bahsi geçen ulusal birlik ilkesinin İspanya’nın varlığını sürdürmesine ciddi bir tehdit oluşturan durumlarda geçerli olduğunu, Katalanların bağımsızlık talebinin ise böyle bir tehdit oluşturmadığını iddia etti. Bu görüşe göre hükümet, Anayasa Mahkemesine devletin varlığının tehdit edildiğini kanıtlamakla yükümlü ve aksi takdirde ulusal birlik ilkesi uygulanamaz, çünkü otonom bölgelerden birisinin ayrılması İspanyol devletinin siyasi organlarının hiçbirinin tasfiyesini gerektirmez.

Alman federal hukukunu örnek alarak hazırlanmış olan İspanyol Anayasası hükümete otonom bölgeler üzerinde bir takım yetkiler veriyor: Örneğin eğer bir eyalet hukuka aykırı davranırsa bölgede yönetimi hükümet üstlenebilir, ancak böyle bir durumda dahi İspanyol hukumeti varolan eyalet hükümetini tasfiye edemez, finansmanını kesemez, ya da sorun çözümlendikten sonra eyaleti yönetmeye devam edemez. Bu gibi maddeler İtalyan ve İsviçre Anayasalarında da mevcuttur. Hatta Alman Anayasasında ordunun böyle durumlarda hiçbir şekilde müdahale edemeyeceğinin de altı çizilmiştir. İspanya’da ise hükümetin müdahaleye başvurmamasının altında iki hukuki sebep yatıyor: Birincisi, orantılılık esasına göre hiçbir şekilde şiddete başvurmayan bir halka askeri müdahalede bulunmak meşru olmayacağı için; ikincisi de askeri müdahale içinde bulunulan krizi çözmeyeceğinden hükümetin orduyu harekete geçirmek için hukuki bir dayanağı olmadığı için. Bunun yerine Madrid, Anayasa Mahkemesine başvurarak konunun İspanya’nın tamamını ilgilendirdiği ve İspanyol Parlamentosunda tartışılması gerektiğine vurgu yapıyor. “Ülkenin iyiliği için bütün siyasi ve hukuki mekanizmaları harekete geçirmeye” söz veren Rajoy, bağımsızlık yanlılarının sürecin İspanya’nın hiçbir kurumundan, özellikle de Anayasa Mahkemesinin kararlarından, etkilenmeyeceği konusunda verdiği kararı da dolayısıyla görmezden geliyor.

Anayasa Mahkemesi ise davayı kabul etmek suretiyle bağımsızlık sürecini hukuken durdurmuş oldu. Katalan hükümeti beklendiği gibi kararı tanımadığını açıkladı. Anayası Mahkemesinin hükümetin önerisi üzerine kabul ettiği 21 ayrılıkçı Katalan lidere kanuna aykırı davranmaları halinde başlarına gelebilecekleri açıklayan kişisel iletiler 15 yıla varan hapis cezalarına dahi değinmekle birlikte bunun gerçekleşeceğini kimse düşünmüyor. Şimdilik herkes mahkemeye sunacakları belgeleri hazırlıyor. Kararın bağımsızlığı onaylamayacağı net olmakla birlikte bunun nasıl gerekçelendirileceği gerek İspanya’nın gerekse de Katalonya’nın önümüzdeki senelerdeki siyasi sürecini etkileyeceğe benziyor.

Aralığın 20’sinde yapılacak olan seçimlere doğru siyasi partilerin bağımsızlık konusundaki söylemlerini tekrar gözden geçireceğim. Şimdilik sizleri ayrılıkçı siyasetin barışçıl bir çerçevede uygulanabileceği ve buna hukuki yollarla karşı çıkmanın da mümkün olduğunu anlatan bu hikayeyle başbaşa bırakıyorum…

42-Aysem-Mert

 

 

Ayşem Mert

Ayşem Mert
Ayşem Mert

Siyaset Bilimi (Boğaziçi Üniversitesi), Uluslararası İlişkiler (Uluslararası Japon Üniversitesi), Çevre Bilimleri (Boğaziçi Üniversitesi) ve Çevre Siyaseti (Özgür Amsterdam Üniversitesi) alanlarında uzun yıllar öğrencilik yaptı. Öğrencilikten fırsat buldukça da siyasi ve sosyal araştırmalar yaptı; Greenpeace Akdeniz ve Savaş Karşıtı Hareket için çalıştı. Şu sıralar Özgür Amsterdam Üniversitesi Çevre Siyaseti Bölümünde öğretim üyesi.

Çok dilli, çok kültürlü, çok meraklı bir hayatın peşinde. Bu gezegeni, ve onun değişik yerlerinde yaşamayı seviyor. Bu yüzden, bir de sınırlara, cinsiyet rollerine, bireyselciliğe ve savaşa inanmadığı için Yeşiller Partisi kurucu üyelerinden. Düşünmeden, yazmadan, paylaşmadan (nefes almadan) duramadığı için yeşil politika ve ekoloji üzerine seminerler ve dersler verdi; uzun süre Üç Ekoloji’nin ve bir çok akademik dergi ve platformun editörlüğünü yaptı. Kamu-özel ortaklıklarının küresel çevre siyasetine etkisi üzerine yazdığı kitap sevdikleri tarafından ‘çok uzun’ ve ‘fazla felsefi’ bulunduğundan beri Yeşil Gazetede dünyada olup bitenleri, değişimi, ve direnenlere dair minik yazılar yazıyor.

İLGİLİ HABERLER

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Kazdağlarını savunmak ve kurumların sessizliği: Yeni toplumsallık

'Üzerinde düşünülmesi gereken, neoliberal pratiklerle frenlenmiş toplumsal dinamik ve mekanizmaların baskı ve zor araçlarıyla kuşatıldığı şartlarda nasıl bir direnişin örülebileceğidir.'

Tanrı ve şiddet

İlahi şiddetin amacı hukuksal bir yaptırım ya da düzen değil, aksine kurbandır.

Açık Radyo’dan mesaj var: Buradayız, hazırız, neşemiz daim!

'Kainatın tüm seslerine açık' Açık Radyo,, sesini kesmek isteyenlerine inat cıvıl cıvıl, hareketli, ziyaretçi akınından başını kaldıramadan 30. yaş gününe ve dinleyicisiyle buluşmaya hazırlanıyor.

Kazdağları, yeniçeriler, madenler: Enter! – Gizem Kastamonulu

Cengiz Holding, hukuku da yanına alarak bakır madeni için Kazdağları'nda ağaç kıyımına başladı. Bu talanı durdurmak için Kirazlı'daki sesi yeniden yükseltmekten başka çaremiz yok.

Güzelliğe, iyiliğe açık kalmak için Açık Radyo

Kötülüğün eşiği aşıldı. Elimizdekileri kaybetmememiz ve kötülüğe karşı durabilmemiz için Açık Radyo açık kalmalı. Sesimize ve sözümüze sahip çıkmak için elimizden geleni yapmalı, dayanışmayı büyütmeliyiz.

EN ÇOK OKUNANLAR