By Türkiye’yle Hollanda arasında geçen hafta başlayan diplomatik kriz nedeniyle dün yapılan Hollanda genel seçimleri Türkiye’de her zamankinden daha fazla ilgi çekti. Bazı kamuoyu yoklamalarında aşırı sağcı Gert Wilders‘ın liderliğindeki Özgürlük Partisi‘nin (PVV) birinci parti görünmesi bütün dünyada popülizmin yükselmesine dair endişeleri artırdığı için de ilgi büyüyordu. Wilders’ın zaferinin Fransa’da Le Pen başta olmak üzere diğer popülist partileri güçlendirecek yeni bir dalga yaratması kaygı uyandırıyordu.
Neyse ki ırkçı ve islamofobik söylemleriyle sivrilen Wilders beklediğini bulamadı ve Başbakan Mark Rutte liderliğindeki Liberaller (VVD) 33 milletvekili ile seçimden birinci parti olarak çıktı. Ancak Rutte seçimi kazansa da 2012’ye göre 8 milletvekili kaybetmiş durumda.
Oy dağılımında iki partinin daha aldığı sonuç çarpıcı:
Halen koalisyon ortağı olan sosyal demokrat İşçi Partisi neredeyse eridi. İşçi Partisi’nin oyları %24,9’dan %6,7’ye düştü.
2012’de tarihinin en kötü sonuçlarından birini alarak %2,3 oyla 4 milletvekili çıkarabilen Yeşiller ise bu kez %9 oyla 14 milletvekili çıkararak büyük bir başarı kazandı.
Yeşil Sol’un genç lideri Jesse Klaver
Groenlinks 1980’lerin sonunda küçük özgürlükçü sol ve komünist partilerin birleşmesiyle kurulduğu için bu adı (Yeşil Sol) taşıyor. Ancak parti politikaları klasik Avrupa tipi yeşil partilerden çok farklı değil. Özgürlükleri ve ekoloji politikalarını savunan Yeşil Sol Parti yıllardır siyasal sistemin önemli bir aktörü olarak sadece Parlamento’da değil, çok sayıda kentte yerel yönetimlerde de etkili rol oynuyor.
Anne de Boer: “Wilders’ın kaybetmesi çok önemli”
Anne de Boer
Hollanda’da seçim sonuçlarını ve özellikle de Yeşiller’in oylarını ve milletvekili sayısını nasıl bu kadar artırdığını partinin tecrübeli üyelerinden Anne de Boer ile konuştum.
Anne de Boer, Wilders’ın birinci parti olamamasının çok önemli olduğunu, oylarını birkaç puan artırmış olsa da seçimi kaybemiş sayıldığını söylüyor. Bu da Almanya ve Fransa’da yaklaşan seçimler için olumlu bir işaret. Wilders’ın AB karşıtı politikalarının fazla kabul görmemiş olmasının ve AB’ye kuşkuyla yaklaşan Sosyalist Parti’yle birlikte oylarının yerinde saymasının AB’nin birliğini sürdürmesi açısından son derece olumlu olduğunu vurguluyor. Tabii henüz tehlikenin geçmediğini de söylüyor, ancak Wilders’ın yüksek katılımlı bir seçimde ancak %13,1 oy alabilmesini olumlu bir sinyal olarak değerlendiriyor.
Oyların %9’unu alarak 14 milletvekili çıkaran Yeşiller’in geçen yıldan beri yükselişte olduğunu belirten de Boer, bu başarının önemli nedenlerinin birinin partinin genç ve etkili yeni lideri Jesse Klaver olduğunu söylüyor. Klaver’in özellikle gençler arasında ciddi bir hareketlenme yarattığını söyleyen de Boer, Yeşil Sol Parti’nin toplumsal bölünmüşlüğün azaltılması, iklim, fosil yakıtların terk edilmesi, empati ve çeşitlilik temaları çerçevesinde pozitif bir kampanya yürüttüğünü vurguluyor. Yeşiller’in kampanyası hiçbir ekonomik politikası olmayan, iklim değişikliğini reddeden ve İslama karşı nefreti körükleyen Wilders’ın kampanyasının tam anlamıyla zıddı olmuş.
Ancak bu sonuçlarla bir hükümet kurmak hiç kolay olmayacak. De Boer’e göre olasılıklardan biri sağ kanat liberaller (VVD) ve sol kanat liberal demokratlar (D66) ile Hıristiyan Demokratlar’ın (CDA) ve Yeşil Sol Parti’nin oluşturacağı dörtlü bir koasliyon. Bu koalisyon 150 sandalyeli parlamentoda 85 sandalyeyle çoğunluğa ulaşıyor. Merkez solun (İşçi Partisi) böyle bir koalisyon seçeneği içinde olması mümkün değil, çünkü Hıristiyan Demokratlar bunu en baştan reddetmiş durumda. CDA’nın yerine İşçi Partisi’nin olduğu bir koalisyon ie 6 partinin varlığını gerektiriyor.
Öte yandan bu 4 partinin programlarının birbiriyle uyumlu olması zor görünüyor. Ancak D66’nın işin içine girmesi yeşil konuların (enerji, iklim gibi) programa dahil olmasını kolaylaştırabilir. Hollanda’da Yeşiller’in bugüne dek merkezi hükümette bir koalisyon deneyimi yok, ancak yerel yönetimlerde Yeşil Sol Parti birçok kentte diğer partilerle koalisyonda ve bu koalisyonlar yürüyor. Bu nedenle Anna de Boer Yeşil Sol Parti’nin bu kez bir koalisyon hükümetinde yer almasının mümkün olduğunu düşünüyor.
İklim ve ekoloji söylemleri kazandı
Seçimlerde en büyük kaybı yaşayan parti ise sosyal demokrat İşçi Partisi. Oyları %24,9’dan %6,7’ye gerileyen İşçi Partisi sağ kanat liberallerle ekonomik kriz sonrası yaptığı koalisyonun bedelini ödemiş oldu. Yerinde sayan Sosyalist Parti’nin ise oyları ise %9,7’den %9,2’e geriledi ve milletvekili sayısı 15’den 14’e düştü.
En büyük atağı ise iklim ve ekoloji konularında ciddi politikaları olan partiler yaptı. Sol kanat liberal Demokratlar, yani D66 oylarını %8’den %12’ye çıkararak milletvekili sayısını 12’den 19’a yükseltti.
Yeşil Sol Parti ise önceki seçimde oyların %2,3’ünü alarak 4 milletvekiline sahip olabilmişken bu kez %9 oyla 14 milletvekili çıkardı.
Hayvanlar Partisi de oylarını %1,9’dan %3,2’ye çıkararak milletvekili sayısını 2’den 5’e yükseltti.
Anne de Boer’e göre seçimlerin ilginç sonuçlarından biri de yeni kurulan DENK adlı partinin %2,1 oyla 3 milletvekili çıkartması. Bu parti sosyal demokratlardan ayrılan Türkiye kökenli bir grup tarafından kuruldu ve oylarını da daha çok Müslüman topluluklardan aldı.
Hollanda seçimlerinin sonucu uzun yıllardan beri Avrupa’da bir yeşil partinin aldığı en başarılı sonuç oldu. Bu sonuç yeşillerde de karizmatik ve genç bir liderin nasıl bir fark yaratacağını göstermesi açısından önemli. Ayırca iklim, ekoloji gibi konuların seçim kampanyalarında işlenmesinin başarıya götürebileceğini de gösteriyor. Şimdi Yeşil Sol’un koalisyona girip girmeyeceğini merakla izleyeceğiz. Bu olasılık çok düşük görünmüyor.
Umarım Yeşiller’in başarısı bütün dünyada Trump’ın, Brexit’in ve Wilders’ın yarattığı sağ popülist atmosferden çıkış için yeşil politikaların hem içeriği, hem de eşitlikçi, demokrat ve çeşitlilikten yana olmasıyla bir seçenek olduğunu gösterir.
Ümit Şahin – Yeşil Gazete
Comments