Deprem bölgesinde hemen, şimdi, enkaz kaldırılmadan yapılması gerekenler…

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ili Pazarcık merkezli, üç tane 6’dan büyük artçısı olan  7.7 büyüklüğünde ve dokuz saat sonra Elbistan merkezli 7.6 büyüklüğünde iki deprem gerçekleşti.

Depremin çok yıkıcı etkileri Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman başta gelmek üzere 10 ilde ve Suriye’nin kuzeybatı bölümünde yaşandı (bkz. Harita 1). Sonuçları açısından çok büyük bir felakete dönüşen bu depremlerde AFAD’ın açıklamasına göre yaklaşık 12,140 bina ve 66,050 bağımsız bölüm yıkıldı. Depremlerde bu sabah itibariyle, 20,665 insan hayatını kaybetti ve yaklaşık 80,100 insan yaralandı. Depremlerin ardından yaklaşık 1891 artçı deprem oluştu. Suriye’deyse, yaşamını kaybedenlerin sayısı 3,000’i aşmış durumda.

Örnekler hemen alınmalı

Çok özetle; afet yönetimi nasıl olmalıdır, olmalıydı vb. gibi bu aşamada çok lüks kalacak olan (ama önümüzdeki aylarda çok daha ciddi olarak tartışmamız gerekecek olan bilimsel-teknik, teknolojik ve yönetimsel) konulara hiç girmeksizin, YIKILAN BİNALARIN ENKAZLARINDAKİ CANLARI ARAMA KURTARMA ÇALIŞMALARINA EK OLARAK AŞAĞIDAKİLER HİÇ ZAMAN KAYBETMEKSİZİN YAPILMALIDIR:

• 1- Depremde tamamıyla yıkılan, yerle bir olan, çöken, devrilen, çok hasar alan tüm binalardan, enkaz kaldırma başlamadan önce mutlaka ama mutlaka ivedilikle kolon ve kirişlerden, temel ve duvarlardan beton ve demir örnekleri alınmalıdır.
• 2- Örnek alma işlemleri hem ilgili Bakanlıklar ve AFAD hem de İnşaat Mühendisleri Odası uzmanlarınca ve/ya da bu kurum ve kuruluşların uzmanlarından oluşan heyetlerce yapılmalıdır.
• 3- Eğer 2’nci maddedeki örnekler ivedilikle alınmazsa, çok kısa sürede enkazlar kaldırılarak düzensiz olarak bir yerlere götürülüp atılacak ve olası kanıtlar karartılacak ve yok edilecektir. Bu daha önceki depremler sonrasında yaşanmış pek çok hukuksal yanı olan çok ciddi bir olumsuzluktur.

• 4- Çok hasar alan ve tümüyle yıkılan hemen tüm binalar ve yapılar, çok iyi bilinen aktif fay hatları (büyük depremleri üretme potansiyelleri olan diri faylar) üstünde ve gevşek-sıvılaşmaya eğilimli alüvyal jeomorfolojik birimlerde, örneğin akarsu taşkın ya da taşkın-delta ovalarında hatta Asi Nehri örneğinde olduğu gibi hemen akarsu kanal setinin (artık doğal setler yok) yanı başında inşa edilmiştir (bkz. Harita 2 – AFAD).
• 5- Sorumlular yargılanmalıdır: 4’ncü maddede çok özetle sıraladığım alanlardaki lüks konutlar, gökdelenler, yerleşmeler, otoyollar ve hava alanları vb. gibi büyük insan yapılarının mühendislik-mimari projelerini yapan, bu yapıların inşasına izin veren, oturma ve kullanma ruhsatı veren, teknik yapı denetimlerini yapan vb. tüm kamu kurum ve kuruluşlarının, belediyelerin, özel kuruluşların ve denetim kuruluşlarının yanı sıra bu binaları yapan müteahhitlere ve inşaat şirketlerine ivedilikle ilgili illerdeki savcılıklarca soruşturmalar açılmalıdır.