Hafta SonuKitapKöşe YazılarıManşetYazarlar

Bir ütopya hikayesi: İstanbul’un balıkları

0

Yeni İnsan Yayınları tarafından Meltem Ulu imzalı ve resimlemesini de Marynel Camacho’nun yaptığı bir çocuk kitabı yayınlandı. Kitap İstanbul Boğazı üzerinden denizlerdeki çöpleri ve bundan etkilenen deniz canlılarının umut veren mücadelesini anlatıyor. Öncelikle belirtmem gerekir ki çizimleri oldukça etkileyici olan bu kitap İstanbul Boğazı’nın biyoçeşitliliğinin anlaşılması açısından oldukça faydalı ve tatmin edici bilgilere sahip.

Kitap, Karadeniz ve Marmara arasında düzenli geçişlerini sağlayan göçmen balıkların geçişlerini tasvir ederek başlıyor. Ancak meydana gelen bir gemi kazası hikâyenin yönünü bir anda değiştiriyor. Kaza yüzünden uskumruların göç yolunda karşılaştıkları güçlüklere odaklanan yazar  meydana gelen bir gemi kazası ve beraberinde ortaya çıkan kirliliğe karşı deniz canlılarının nasıl mücadele ettiklerini; bu mücadelenin de ancak duyarlı insanlar tarafından desteklenebilirse başarılı olabileceğini anlatarak öyküsünü bitiriyor.

İnsan perspektifinin dışına çıkmak gerek

Bu tür hikayelerin özellikle çocukların diğer canlı varlıklarla kurdukları ilişkinin sağlık olması ve empati yeteneklerinin gelişmesi açısından oldukça faydalı olduğunu belirtmek isterim. Ben de sunumlarımda ve konuşmalarımda, plastik çöplerden etkilenen balıkların insan gıdası perspektifinden değil, plastik yemek zorunda kalan bir canlı oldukları perspektifinden değerlendirilmeleri gerektiğini belirtiyorum. Herhangi bir canlının, yaşadığı ortama ait olmayan herhangi bir materyalden dolayı etkilenmesini onun tüketilmesi esnasında insanda meydana gelecek risk üzerinden anlatılması adil değil. Nitekim bu kitap bunu oldukça güzel ve etkili bir şekilde anlatmayı başarmış. Diğer canlıların kendi varlıklarının, insandan kaynaklanan etkilerden dolayı etkilenmeleri canlıların gözünden gayet güzel hikaye edilmiş. .

Kitapta eleştirilebilecek tek nokta kirlilik yaratan kaynağın gemi kazası şeklinde hikâyeleştirilmesi! Çünkü böylelikle sorunun gemi olduğu algısının oluşması gibi bir risk ortaya çıkıyor. Ancak bu durum göz ardı edilebilir. Sonuçta kitap boyunca dillendirilen temel problem yine hepimizin hayatımızın her alanında kullandığı poşet pet şişe vs. üzerinden anlatılmış.

Kitaptaki bir diğer ayrıntı ise insan canlı etkileşiminde ikon kabul edilebilecek canlının yunus olduğunun belirtilmesi. Gerçekten de yunus, insanlar açısından kolektif bir merhamet abidesi! Bir palamutun silahla öldürüldükten sonraki durağı fırınken, bir yunusun öldürüldükten sonraki durağı ya ana haber bültenleri ya da gazete manşetleridir. Dolayısıyla Yunus iyi bir tercih!

Kılıç balığının balıkçılar tarafından sevilmediği ise biraz hatalı bir aktarım olarak kabul edilebilir. Çünkü balıkçılar için balığın makbulü para edenidir ki kılıç balığı da yunus ile kıyaslandığında oldukça kıymetli bir balık. Tabii yazar burada kılıç balığının sevilmiyor oluşunu ilk görüldüğü yerde avlanıyor olmasına bağlıyor olabilir ki yunus bu anlamda daha talihsiz olabilir. Yoksa her hafta birkaç yunusun ateşli silahlarla öldürüldüğü bir görüntü olmazdı diye düşünüyorum. Tabii ki bir çocuk kitabı yazıyorsanız umut vermeniz gerekiyor aksi takdirde karamsarlığın çocukluktan itibaren aşılanmasının pek de elle tutulur ve mantıklı bir tarafı olmadığı aşikâr.

Ütopyaları Z kuşağı gerçeğe dönüştürebilir

İstanbul’un Balıkları kitabı iyi insan ile diğer canlıların bir araya gelebileceğini anlatan oldukça umut vadeden bir ütopya hikâyesi. Ütopya dememin nedeni ise henüz bu durumun gerçekleşemeyecek olması. Ancak bu ve benzeri kitapların okunmasıyla böyle bir durumun gerçekleşmesi hayal olmaktan çıkarak gerçek olabilir. Nitekim Z kuşağı olarak nitelenen kuşağın umulmadık bir anda geliştirdiği iklim mücadelesi bu umutların ne kadar da gerçekçi olduğunu ortaya koyuyor.

Meltem Ulu tarafından yazılan ve Yeni İnsan Yayınları tarafından yayınlanan İstanbul’un Balıkları kitabı, İstanbul boğazı özelinde denizel ekosistemin karşı karşıya olduğu çöp, gemi ve insan kaynaklı kirlilik problemini her yaşa uygun olsa da çocuklar için anlaşılır bir dilde ve görsellikte anlatan kitap özelliğinde. Siz de deniz canlılarıyla, neden olduğunuz bir problemden hareketle empati kurmak ve bu empatiyi de çocuklarınıza aktarmak istiyorsanız kesinlikle okuyun derim.

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.