By 
Bundan tam 100 yıl önce 3 Mayıs 1921’de Kuzey İrlanda, adanın resmi olarak ikiye bölünmesiyle güneyden ayrıldı. Ayrılık sonrası kuzeyde İngiltere yasalarına bağlı kalmak istemeyen ve çoğunluğu Katolik olan cumhuriyetçilerle, Birleşik Krallık’ın içinde kalmak isteyen çoğunluğu Protestan birlikçiler arasında onlarca yıl sürecek şiddetli çatışmalar başladı ve 1969 yılında IRA’nın (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) kuzeyi güneyle birleştirme amacı ile yeniden kurulması ile daha da şiddetlendi.
20 Mart 1993 Cumartesi günü, Warrington’un kuzeyindeki Chesshire’da Anneler Günü‘nden bir gün önce çocuklar anneleri için tebrik kartı ve hediye almak için caddeleri doldurmuşlardı. Öğle saatine doğru polis merkezine gelen fakat konumu belirsiz bomba ihbarından sadece 25 dakika sonra ilk bomba Mc Donalds’ın önünde patlıyordu. Birinci bombanın paniği ile kaçışan insanlar yakınlarındaki demir çöp kutusuna yerleştirilmiş ikinci bombanın üstüne doğru koştuklarının farkında değillerdi.
Patlamada, 3 yaşındaki Jonathan Ball olay yerinde hayatını kaybeder, 12 yaşındaki Tim Parry ise ağır yaralanır. Beş gün sonra onun da hastanede beyin ölümü gerçekleşecek ve onu yaşama bağlayan cihaz kapatılacaktır.
İki çocuğun ölümü ve 54 kişinin de yaralanmasıyla sonuçlanacak bombalamaları IRA olaydan bir gün sonra üstlenirken öncesinde İngiliz otoritelerini uyardıklarını açıklamıştır, fakat bombaların yerinin dahi söylenmediği bu ihbar, kamuoyu nezdine örgütün suçunu hafifletmez.
Bu trajik olay İngiltere’de olduğu kadar İrlanda’da da şok etkisi yaratır.
Bombaların patladığı gün ilk albümleri “Everybody Else Is Doing,So Why Can’t We” için İngiltere’de turda olan İrlandalı alternatif rock grubu The Cranberries üyeleri olayı tur otobüsünde iken öğrendi. Hippivari tarzları, solistleri Dolores O’Riordan’ın aksanlı vurgusu ve romantik baladları ile dikkati çeken grup daha ilk albümlerinde İrlanda müziğinin 90’lardaki ilk hitleri olacak “Dreams” ve “Linger” adlı iki şarkılarını yayınlamışlardı.
‘Bu ben değilim’
Yoğun Amerika konserleri sonrasında bir gece İrlanda’daki dairesinde sakin bir ortamda gitarını eline alan O’Riordan, etkisinden hala kurtulamadığı trajik bombalamalara tepki olarak dünyanın dört bir yanında yankı uyandıracak ve kendisiyle özdeşleşecek olan şarkısını yazar. Zombie, grubun tarzının dışında protest bir şarkıdır ve çocukların öldürülmesine karşı kesin bir pozisyon alır. Grup bir şekilde kendini politik tartışmaların içinde bulur ve taraf olmakla suçlanır.
Dolores O’Riordan 2017’de Zombie’yi yazma sürecindeki duygularını şöyle anlatır.
Londra’da birçok bombalama oluyordu. Bu seferkinde iki çocuk ölmüştü. Şarkıdaki ilk mısra da bunu ifade ediyor: “A child is slowly taken.” Bombaların patladığı yere çok yakındık ve tur otobüsündeydik. Bu olay beni çok etkilemişti. Henüz çok gençtim ve masum çocukların teröre kurban gitmesi beni derinden yaralamıştı. Bunun için o sözleri yazdım. “It’s not me” Ben değildim, İrlandalıydım ama bunu yapan ben değildim.
O’Riordan şarkıyı akustik gitarda, introdaki gibi yumuşak ve hüzünlü bir tonda yazar ama sonrasında protesto ettiği şiddete isyan edercesine şarkıyı bir rock şarkıya dönüştürür.
Nakarat bir marş gibiydi ve çok akılda kalıyordu. Akustik gitarda yazılmıştı ama kayıt sırasında elektro gitara geçtim ve nakaratı distorsiyon yaparak tekrarladık. Ferg’e (Fergal Lower -baterist) belki davula biraz daha sert vurmalısın dedim. Böylece şarkı daha rock oldu.”
Şarkının başarısında klipteki epik anlatımın etkisi de büyüktür. Ateşkes öncesi Belfast’ta yakın plan görüntülenen mutsuz ve endişeli ama bir yandan oyunlarını sürdüren çocuklar ve onların arasında devriye gezen İngiliz askerleri gerçektir. Eski bir ressam olan yönetmen Samuel Bayer, Dolores O’Riordan’ı bir haçın altında tamamen altına boyanmış olarak sanki resmetmiştir. Onun etrafında oturan ve gümüşe boyanmış çocukların hepsi de birer melektir.
IRA’dan The Cranberries’e ‘barış çubuğu’
Zombie, grubun “No Need To Argue” adındaki ikinci albümünde yayınlanır. Albümün çıkmasından sadece birkaç hafta sonra Ağustos 1994’te IRA ateşkes ilan eder. Örgüt sanki The Cranberries’e de kendileri hakkında şarkı yapmamaları için bir nevi barış çubuğu uzatmıştır. Ateşkes Kuzey İrlanda’da barışa giden sürecin ilk adımı olmuş ve 2005 yılında IRA’nın silah bırakmasıyla çatışmalar sona ermiştir.
2018 yılında O’Riordan, Amerikalı Heavy Metal grubu Bad Wolves ile Zombie’nin cover’ı için Londra’da stüdyoya girer. Ancak kayıtlar tamamlanmadan ,15 Ocak 2018 akşamı sanatçı otel odasında alkol zehirlenmesi sonucu vefat eder. Dolores O’Riordan’ın 46 yaşında ani ölümü şok etkisi yaratır.
Bad Wolves, Dolores’in ölümünden sadece dört gün sonra şarkının cover’ını yayınlar. Klip direktörü Wayne Isham, O’Riordan’ı ilk klipteki gibi altına bulanmış hali ile ve sanki O’nu dünyadan ayıran bir camın ardında yeniden yaratır.
Grup şarkının sözlerinde de bir değişiklik yapar ve orijinalinde “1916’dan beri aynı mesele” şeklinde olan sözleri “2018 ‘de de aynı mesele” şeklinde değiştirir.
Bad Wolves’in solisti Tommy Wext, Dolores’in proje için çok heyecanlı olduğunu fakat maalesef beraber bitiremediklerini söyler ve şöyle ilave eder: “Milletler değişmiş olabilir ama insanlık bugün de aynı amaçlar için mücadele ediyor. Bu Dolores’in ne denli kalıcı bir eser yarattığını kanıtıdır.”
(*) Albüm: No Need To Argue, 1994
Kaynakça
- Johnston E., The Story Behind The Song:Cranberries, Zombie
- Radio X, The true story of Zombie by The Cranberries,15 Jan.2021
- Songfacts, Zombie by The Cranberries
- Bbc.com, Kuzey İrlanda deneyimi: 25 yıllık çatışma,13 yıllık barışma,Jan 2015
- Flanagan E.NI 100:Tracing the history of the 100-year-old Irish Border
- Wikipedia, Warrington Bombings
Comments