By 
Sanat, tasarım ve müzik okuduktan sonra 1963 yılında, 16 yaşında iken profesyonel müzik kariyerine başlayan David Bowie, bir dizi başarısız single ve bir albümden sonra, dansçı kız arkadaşı Hermione Fartinghale ve gitarist John Hutchcinson ile “Feathers” adlı gruplarını kurmuştu. 1960’ların başında Liverpool’da ortaya çıkan “Merseybeat” türü ile folk müziğini, mim ve şiiri harmanlayan trio, 1968 ve 1969 yıllarında birkaç konser verdi ancak henüz profesyonel başarının çok uzağındaydılar.
1968’in sonuna gelindiğinde, David Bowie kariyeri ile yabancılaşmaya başlamıştı. Menajeri Kenneth Pitt, sanatçıdan “ Dikkate değer yaratıcılığını spektaküler bir şekilde gösterecek ve farklı bir prodüksiyonla parlatılacak çok özel bir parça” yapmasını istedi.
Bowie, o günlerde Stanley Kubrick’in, uzay uçuşunun bilimsel olarak özel efektlerle tasvir edildiği bilimkurgu türündeki 2001: Space Odyssey adlı filmini birkaç kere seyretmiş ve filmin ve hikayenin etkisi altında kalmıştı. Daha sonra yaptığı söyleşilerde filmin kendisi için bir “uyanış” olduğunu söyleyecekti.
Astronot Binbaşı Tom’un yalnızlığı
Filmden esinlenerek “Çıktığı uzay yolculuğunda, dünya ile bağlantısı kopan astronot Binbaşı Tom” karakterini yarattı. Dünya yörüngesinde dönen terk edilmiş bir astronotun hikayesi, oldukça ilginç ve dokunaklı bir hikaye idi. Özel hayatında, kendini sık sık izole hissedeceği durumlara sokmayı başardığını söyleyen David Bowie için bu konuda yazabilmek, hiç de zor olmayacaktı.
Prodüktör Tony Visconti, Bowie’nin kendisine şarkının aslında “yabancılaşma” ile ilgili olduğunu ve uzaydaki astronotu bir metafor olarak kullandığını söylediğini ifade etmişti. İzolasyonu anlatmak için “Hapsolduğu küçük kapsülün penceresinden tüm dünyayı seyreden bir astronottan” daha iyi bir metafor olabilir miydi?
“Space Oddity” aynı zamanda Bowie’nin kariyerinin başındaki müzik tarzından kopuşunun en belirgin örneklerinden biriydi. Psychedelic folk veya rock folk türünde nitelendirilebilecek olan şarkı, Bowie’nin Feathers’ a katılmasından bu yana akustik müziğe olan ilgisini yansıtıyordu. Sanatçı, Bee Gees’in “New York Mining Disaster 1941” adlı şarkısının minör akor yapısından da oldukça esinlenmiş ve hayranı olduğu Gibb kardeşlerin tarzında bir şarkı yaptığını da itiraf etmişti.
Bu benzerliği bir yana bırakırsak, şarkının David Bowie’nin en kompleks bestelerinden biri olarak kabul edildiğini vurgulamamız gerekiyor. Hikayenin farklı bölümlerine uyumlu bir şekilde değişen müzik, ritim ve akorlar, Bowie’nin bir rock müzikaline ulaşma arzusunu yansıtıyordu.
Apollo 11 Ay’a inerken, boşlukta yankılanan ‘Uzay Tuhaflığı’
Şarkının videosunun da ayrı bir hikayesi vardı. Bowie’nin “Binbaşı Tom “adlı astronotu canlandırdığı ilk video çekimi tartışmalara yol açmıştı. Film yönetmeninin risk alarak, uzayda kaybolan astronotun, uzay perileri tarafından baştan çıkarıldığı bir sahneyi videoya ilave etmesi, Bowie’nin menajeri Pitt tarafından onaylanmayınca, bu fantastik yapım 1984 yılına kadar plak şirketinin rafında kaldı.
Temmuz 1969’da Apollo 11 projesi ile Neil Armstrong ve Buzz Aldrin aya ilk ayak basan insanlar olmak için bir uzay yolculuğuna çıkacaktı ve plak şirketi bunu bir fırsat olarak görüp, bir astronotun hikayesini anlatan “Space Oddity” single’ını çıkarmak için elini çabuk tuttu.
Fakat asıl ilginç olan BBC’nin, şarkının sözlerine yeterince dikkat etmeden, Apollo 11’in aya inişi sırasında “Space Oddity”yi çalması olmuştu. İnişin başarısız olması halinde, kontrol kulesi ile bağlantısını kaybedip uzayda sürüklenen bir astronotun hikayesini anlatan bir şarkıyı yayınlamış olmanın utancı, BBC’de birkaç görevliyi koltuğundan edebilirdi.
“Yüz bin mil geçmeme rağmen,
Çok hareketsiz hissediyorum.
Ve sanırım uzay gemim gitmesi gereken yeri biliyor.
Karıma onu çok sevdiğimi söyleyin,
Zaten biliyor.
Yer Kontrol’den Binbaşı Tom’a,
Yörüngeden çıktın, bir şeyler ters gidiyor.
Beni duyabiliyor musun Binbaşı Tom?
Beni duyabiliyor musun Binbaşı Tom?”
Şarkı, İngiltere’de listelerde beşinci sıraya kadar yükselebildi ancak 1972 yılında NewYork’ta Mick Rock tarafından çekilen ve sanatçının akustik gitarıyla şarkıyı yorumladığı video, “Space Oddity”nin Amerika’da bir hit olmasının önünü açtı.
Bowie, Binbaşı Tom karakterini sonraki şarkılarında da kullandı ve “Ashes to Ashes” adlı şarkısında onu bir uyuşturucu bağımlısı olarak tanımladı. Biyografisini yazanlar daha da ileri giderek, şarkıdaki Binbaşı Tom karakterinin, aşırı uyuşturucu kullanımı yüzünden kısa süre öncesinde Pink Floyd’dan kovulan, Bowie’nin idolü Syd Barrett’ın ,“gerçeklikten kopmuş” halinin bir metaforu olduğunu söyledi.
2013 yılında Kanadalı astronot Chris Hadfield, Uluslararası Uzay İstasyonu‘nda kaldığı sürede, istasyondaki gitar ile “Space Oddity”yi yorumladı. Bu görüntüler kullanılarak derlenen video Youtube’da yayınlanır yayınlanmaz milyonlarca kişi tarafından izlendi ve Bowie’nin de dikkatini çekti. Sanatçı videoyu sosyal medya hesabında, “Şarkının muhtemelen şimdiye kadar yaratılmış en dokunaklı videosu” olarak tanımladı.
“Space Oddity”, David Bowie’nin en popüler şarkılarından biri olmaya devam ediyor. Rolling Stone dergisi, 2021 yılında yenilenen “Tüm Zamanların en iyi 500 Şarkısı “listesinde şarkıyı 189’uncu sıraya koydu. Rock and Roll Hall Of Fame şarkıyı Rock and Roll’u şekillendiren 500 şarkı arasında gösterdi.
2016’da hayatını kaybeden Bowie, özellikle 70’li yıllardaki yenilikçi çalışmalarından dolayı 20.yüzyılın en etkili müzisyenlerinden biri olarak kabul ediliyor.
*
Kaynakça
- Chilton M., ’Space Oddity’: The Story Behind David Bowie’s Influential Song, 11.10.2023
- Walthall C., Behind The Song Lyrics: “Space Oddity”,David Bowie, 10.02.2022, American Songwriter
- Taylor T., What is David Bowie’s ‘Space Oddity’actually about? 11.07.2022, Farout Magazine
- Songfacts, Space Oddity
- Wikipedia, Space Oddity, David Bowie,
Comments