By 
Bildiğiniz gibi, BM Çevre Meclisi, 2024 yılına kadar küresel ve yasal olarak bağlayıcılığı olan bir plastik anlaşmasıyla plastik kirliliğiyle mücadeleye yönelik bir kararı kabul etti. Kenya‘nın Nairobi kentinde yapıldığı için bu kararı Nairobi Sözleşmesi olarak konu edip bu köşede de yazmıştım.
Bu bağlamda dünya genelinde alanının önde gelen bilim insanlarıyla birlikte bir çağrı kaleme aldık ve kaleme aldığımız çağrımız da Science Dergisi’nde yayımlandı.
Çağrıyı Almanya Alfred Wegener Enstitüsü‘nden Melanie Bergmann, İsveç Göteborg Üniversitesi‘nden Bethanie Carney Almroth, ABD Oregon State Üniversitesi’nden Susanne Brander, Danimarka Aarhus Üniversitesi’nden Tridibesh Dey, İngiltere Anglia Ruskin Üniversitesi’nden Dannielle S. Green, Almanya Helmholtz İklim Girişimi’nden Anja Krieger, Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden Martin Wagner, Kanada Dalhousie Üniversitesi’nden Tony R. Walker ve Çukurova Üniversitesi‘nden ben birlikte kaleme aldık.
Yazdığımız yazıda plastik kirliliği sorunuyla mücadeleyi plastik üretiminin sınırlandırılması bağlamında tartıştık. Konu hakkında hazırladığımız bilgilendirme metnini paylaşıyorum.
Bilim insanlarından çağrı
Yeni plastiklerin üretiminin sınırlandırılması; bunların çevreye salımını azaltmaya yardımcı olacak ve plastiklerin değerini artırmaktan iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olmaya kadar başka faydalar da getirecek.
Uluslararası bir uzman grubu, plastik kirliliği sorununu çözmek için yeni plastik üretiminin sınırlandırılması gerektiğini söylüyor. Yazarlar, üretimin sınırlandırılması haricindeki diğer tüm önlemlerin plastik üretim ve doğaya kirletici olarak karışma hızına ayak uydurmak için yeterli olmayacağını savunuyor. Bu bağlamda kaleme aldıkları makale, bilim alanının en saygın dergisi olarak kabul edilen Science dergisinde yayınlandı.
Birleşmiş Milletler’in plastik kirliliğini sona erdirmek için küresel bir anlaşmayı kabul etme konusundaki tarihi kararından iki ay sonra, anlaşmayla ilgili hükümetlerarası müzakereler 30 Mayıs’ta başlayacak. Bunlar, havanın, toprağın, nehirlerin ve okyanusların plastik çöpler ve mikroplastiklerle kirlenmesine son vermek için ne tür önlemlere ihtiyaç duyulacağı konusunda yoğun tartışmaları teşvik edecek. Science dergisine yazılan mektupta, vurgulanan nokta, yeni plastiklerin üretiminin sınırlandırılarak ve uzun vadede aşamalı olarak durdurarak ancak sorunun engellenebileceğine değiniliyor. Almanya Alfred-Wegener-Enstitüsü’nden Melanie Bergmann, “Daha iyi geri dönüşüm yapsak da ve atıkları elimizden geldiğince yönetmeye çalışsak da, yine de yılda 17 milyon tondan fazla plastiği doğaya bırakmaya devam edeceğiz” diyor ve “Plastik üretimi büyümeye devam ederse, tıpkı Sisifos’unki gibi bir görevle karşı karşıya kalacağız” diye ekliyor.
Geri dönüşüm ve atık yönetimi kesin çözüm değil
Science’da 2020’de yayınlanan bir araştırma, bazı plastiklerin başka malzemelerle değiştirilmesi ve iyileştirilmiş geri dönüşüm ve atık yönetimi de dahil olmak üzere bugün mevcut olan tüm çözümler uygulanırsa, plastik emisyonların önümüzdeki 20 yıl içinde yalnızca yüzde 79 oranında azaltılabileceğini gösteriyor. İsveç, Göteborg Üniversitesi’nden Bethanie Carney Almroth, “Katlanarak artan üretim, gerçekten sorunun temel nedenidir ve şimdiye kadar ürettiğimiz plastik miktarları gezegen sınırlarını çoktan aştı” değerlendirmesini yapıyor: “Bunun üstesinden gelmezsek, diğer tüm önlemler plastiğin çevreye salınımını önemli ölçüde azaltma hedefine ulaşamayacak”
Kanada, Almanya, Hindistan, Norveç, İsveç, Türkiye, İngiltere ve ABD’den uzmanlar, taze hammaddelerden yeni plastik üretiminin aşamalı olarak sonlandırılmasının plastik kirliliğini sona erdirmek için sistemik bir çözümün parçası olması gerektiğini savunuyor. Bu yaklaşım, bugün mevcut olan en iyi bilimsel uygulamalar tarafından ve geçen yıl Science dergisinde siyasi ve yönetici uzmanların önerdiği doğrultuyla da desteklenmektedir. Vergiler gibi, sorunun tüketim ve talep tarafını ele alan önlemlerin yanı sıra, kapsamlı bir yaklaşım, üretilen ve piyasaya sürülen gerçek plastik miktarı anlamına gelen üretim ayağını da kapsamalıdır. Bilim insanları, yeni plastik üretiminin kademeli olarak kesilmesinin birçok toplumsal, çevresel ve ekonomik fayda sağlayacağını söylüyor.
Türkiye, Çukurova Üniversitesi’nden Sedat Gündoğdu, “Büyük miktarda plastik üretimi aynı zamanda Küresel Kuzey’den Küresel Güney’e plastik çöp transferini de besliyor. Bir üretim kısıtlaması, zorunlu olmayan uygulamalardan kurtulmayı kolaylaştıracak ve plastik atık ihracatını da azaltacaktır” diyor
Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden ekotoksikolog Martin Wagner de “Plastiklerden pek çok fayda elde ettiğimizi, ancak üretimi azaltmadan plastiğin değerini arttırmanın mümkün olmadığını, plastik kirliliğini azaltmak için diğer önlemlerle birlikte üretimin de sınırlandırılması, iklim değişikliğiyle mücadeleye de yardımcı olacak ve döngüsel ve sürdürülebilir bir ekonomiye geçişimizi teşvik edecek” diye ekliyor.
Comments