Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi için dün yapılan referandumda ‘Evet’ oylarının 55 milyon seçmenin sandığa gittiği seçimde yalnızca 1 milyon 200 bin gibi bir farkla ipi göğüslemesinin gelecekte ne gibi sorunlara yol açabileceğini anayasa hukukçusu Yrd. Doç. Serkan Köybaşı ile konuştuk.
Referandumda ‘Evet’ oylarının toplumsal uzlaşmanın sağlanmadığı’ yorumlarına yol açması ve sistemin gelecekte sorun yaratıp yaratmayacağına ilişkin Yeşil Gazete’nin sorularını yanıtlayan Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Yrd. Doç. Serkan Köybaşı, sonucun meşruiyet tartışmasına kapalı olduğunu ancak toplumda psikolojik bir sorun oluşturarak bölünmüşlüğün artacağını belirtti.
Serkan Köybaşı’nın Yeşil Gazete’nin sorularına verdiği yanıtlar şöyle:
– Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne ilişkin referandumun yapılabilmesi için TBMM’de yüzde 60 çoğunluk yani 330 oy şartı aranırken, toplumsal uzlaşma metni olarak kabul edilen anayasanın değişikliği için yüzde 50+1 salt çoğunluğun kabul edilmesi meşruiyet tartışması yaratıyor mu? Bir başka deyişle, referandumda da yüzde 60 gibi bir oranda kabul oyu, meşruiyet tartışmasının önüne geçmesi için değişiklik için gerekli değil miydi?
Hayır. Hukuken gerekmiyordu. Meşruiyet açısından da bir sorun olduğunu düşünmüyorum. Referandumlar, genelde, %50 üzerinden işleyen mekanizmalardir. (Aksi için özel hüküm gerekir ve bu istisnadır.) Jean-Jacques Rousseau’ya göre genel irade yani toplumun iradesi bu şekilde ortaya çıkar. Fransız Anayasa mahkemesi de referandumun egemenlik sahibi milletin ifade biçimi olduğunu söyler ve %50+1’in kararını denetleyemem der. Meclisteki yüksek oran yaşama organının egemen değil, egemenliği kullanan organlardan biri olmasından kaynaklanıyor. Orada normal. Referandumda normal olansa %50+1’dir.
– Peki bu denli köklü bir değişikliğe toplumun yüzde 49’unun hayır demesi, gelecekte bir sorun oluşturabilir mi? Oluşturursa ne gibi sorunlar açığa çıkabilir?
Psikolojik bir sorun oluşturur. Bölünmüşlük artar. Ancak hukuken bir sorun çıkmaz. Anayasa toplumu birleştiren bir metin olması gerekirken aksi yönde işleyen bir metne dönüşür. Ama zaten 82 anayasası, anayasacılık geleneklerine aykırı şekilde bireyi ve toplumu iktidara karşı koruması gerekirken devleti topluma ve bireye karşı koruyan bir metindi. Yani geleneklere daha en baştan tersti. Bu terslik artarak devam eder.
– Olası bir kriz kördüğüm halini alabilir o halde. Oylanan pakette revizyon yapılması mümkün mü?
Tabii ki. Sistem çok hassas bir hale geldi. Hayır pakette ancak yeni bir anayasa değişikliği ile revizyon yapılabilir.
(Can Bursalı – Yeşil Gazete)
