Ülkenin doğusundan batısına kuraklık endişesi sürüyor

İnsan kaynaklı üretim ve tüketim faaliyetlerinin beslediği iklim değişikliğinin en yoğun etkileri son günlerde kuraklıkla yaşanıyor. Dünyada her geçen yıl daha çok hissedilen sıcaklık artışları Türkiye’de de etkisini gösteriyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) kuraklık analizlerine göre; Ekim, Kasım ve Aralık şiddetli bir kuraklık yaşandı. Bu sürecin devamında Ocak’ta da yağmur ve kar yağışı kaydedilemiyor olması tarımdan, içme suyuna kadar pek çok noktada endişe yaratan bir boyutta tehlikeye işaret ediyor. Kuraklık, Güneydoğu’daki üreticileri endişelendirirken İstanbul’un barajlarında yalnızca yüzde 29,96 oranda su bıraktı. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) verilerine göre; bugün itibariyle barajların doluluk oranları şöyle:

• Alibeyköy Barajı , yüzde 16,06
• Büyükçekmece Barajı yüzde 33, 13
• Darlık Barajı yüzde 27,8
• Elmalı Barajı yüzde 26,22
• Istrancalar yüzde 25,32
• Kazandere yüzde 4,7
• Ömerli Barajı yüzde 32,96
• Pabuçdere yüzde 4,22
• Sazlıdere yüzde 35,86
• Terkos yüzde 36,2

‣Ardı ardına sıcaklık rekorları kaydedilirken kışa ne oldu? 

‣Antalya’yı sağanak, fırtına ve kar vururken İstanbul’un barajları alarm veriyor 

‘İleride kış aylarında daha çok bahar havası görülecek’

Uzmanlar, Türkiye’de küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği nedeniyle ilerleyen dönemde kış aylarında bahar havasının daha çok görüleceğini ifade ediyor.

AA’nın aktardığına göre; Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı ve Meteoroloji Mühendisi Adil Tek, iklim krizinde temel nedenin enerji problemi olduğunu, bu çözülmeden iklim krizinin de çözülemeyeceğini söyledi.

Kaynak: İSKİ

Tek, “Eğer enerjiyi hala fosil yakıtlardan üretmeye devam edersek, Paris Anlaşması’nda öngörülen, sıcaklık artışının 1,5 derecenin altında tutulması mümkün görünmüyor. Çünkü hala fosil yakıtlar kullanıyoruz. Sıcaklık artışında karbondioksit en önemli faktör. Bunun için yenilenebilir enerji kullanmamız lazım” dedi.

‣Avrupa’daki rekor sıcaklar kayak pistlerinin kapanmasına neden oluyor 

‘Kuraklık, önümüzdeki yıllarda sıklığını daha da artıracak’

‣IPCC Raporu: Acil eylem için zaman daralıyor 

Tek, bu durumun sıcaklığı arttırdığını, bazı bölgelerde aşırı sıcaklık ve yağışlar gibi farklı olayların meydana geldiğini anlatarak şöyle devam etti:

“İklim değişikliğiyle ilgili bazı öngörüler var, atmosfere salınan sera gazlarının miktarına bağlı olarak. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli‘nin (IPCC) yayınlamış olduğu 6. Değerlendirme Raporu var. Bu raporda yayınlanmış bazı haritalar var. Özellikle Meksika Körfezi‘nden başlayıp Atlantik boyunca Akdeniz‘in doğusuna kadar bizi de de içine alarak uzanan bölge boyunca yağışlarda ve toprak neminde azalma, sıcaklıklarda artış bekleniyor. Bu değerlendirme raporlarına baktığımızda bugünkü durumla birebir örtüşüyor.

Yaşadığımız kuraklık, önümüzdeki yıllarda sıklığını daha da artıracak. Yani kış ayında bahar havası yaşanabilir. Şu anda çok önemli bir kuraklık içinden geçiyoruz. Son dört aydır özellikle Marmara, Batı Karadeniz, Ege‘de yağışlarda yaklaşık yüzde 60 azalma var. Bunların sıklıkları daha da artacak görünüyor. Önümüzdeki dönemden kastım da 3, 5, 10, 20’li yıllarda. Bunu, daha da uzatabiliriz.”

İznik Gölü’ndeki çekilme en büyük iskeleyi karanın üzerinde sudan ırak bıraktı. Fotoğraf: İHA

‣Kuraklık: İznik Gölü’nde sular yüzlerce metre çekildi 

İstanbul Aydın Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi ve Meteoroloji Mühendisi Güven Özdemir ise “Son 10 yılın en kurak mevsimini yaşıyoruz. Aralık ve ocak ayı sıcak olarak geçti. İklim krizi, sıcaklıkların global olarak artmasına neden oldu. Dünya atmosferinde cereyan eden hava olaylarının dengesinde bir farklılık oluşmaya başladı. Bu farklılığın önüne geçilmezse bu durum artarak devam edecek” değerlendirmesini yaptı.

‘Kış ayları azalacak’

Fosil yakıt kullanımının önüne geçilmediği takdirde sıcaklıkların her geçen gün daha da artacağının altını çizen Özdemir, şunlar kaydetti:

“Çünkü karbondioksit, karbonmonoksit ve metan gazı, atmosferde artıyor. Bu da güneşten gelen ışınların yardımıyla radyasyonla birlikte atmosfer içerisindeki sıcaklığın artmasına neden oluyor. Her geçen yıl daha sıcak geçmeye aday. Sıcaklıkların mevsim normalleri üzerinde devam etmesini öngörüyoruz. Sıcaklıkların artışı önümüzdeki yıllarda bu şekilde giderse iklim değişikliklerini de göreceğiz. Karadeniz Bölgesi‘ndeki yağışlı hava ama güney tarafta daha sıcak, daha kurak. Üretimde azalma, bunları göreceğiz. Maalesef kış ayları biraz kısalacak, yaz ayları biraz daha uzun olacak.”

‣ Kış Olimpiyatları ne kadar sürdürülebilir? -Doç. Cenk Demiroğlu *

‘Kış, Mart’a sarkacak’

Hava ve iklim olaylarının analizinin yapıldığı ve uzman bir ekip tarafından yürütülen Havadelisi.com’da yayımlanan son tahmin raporuna göre Ocak başlarından, en geç ortasından itibaren Aralık 2022’ye nazaran çok daha soğuk hava kütlelerinin etkisi altında kalacak. Buna göre; kış geçen sene olduğu gibi Mart’a sarkacak. Havadelisi.com’da yapılan analize göre;

• Önümüzdeki üç ayın, özellikle de şubat ayının, ülkenin büyük kısmında mevsim normallerinin altında sıcaklıklarla geçmesini bekleyebiliriz.
• Birçok yer 2017’den bu yana en soğuk birkaç kış ayını yaşayabilir.
• Soğuklar çoğunlukla Karadeniz üzerinden geleceği için, özellikle İstanbul, Marmara’nın doğusu ve Karadeniz Bölgesi’nde bol bol yağış görülecek. Bu yağışlar sahillerde zaman zaman yağmur ve sulu kar, bazen de kar şeklinde olacak. En az bir adet çok soğuk / karlı bir Karadeniz sistemi bu bölgeleri etkileyecek (en çok nereyi, bunu şimdiden bilemeyiz).
• Balkanlar üzerinden sarkacak birkaç soğuk dalga, kar yağışlarının iç bölgelerde de etkili olmasını sağlayacak alçak basınçların oluşumunu tetikleyecek.
• Kuzeyli hava akımları sebebiyle yağışlı sistemlerin rotası da değişecek. Trakya, Ege, Batı Akdeniz gibi en batıda kalan bölgelerde yağışlar epey seyrekleşebilir.
• Soğukların güneye doğru inmesi ile Doğu Akdeniz – Doğu/Güneydoğu Anadolu yağışlı sistem rotası devreye girecek. Bu rota üzerinde bol yağmur, yükseklerinde bol kar muhtemeldir.

Kuraklık: Ovacık ve Ağrı’daki kayak merkezleri sezonu açamadı

Öte yandan hava sıcaklığının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi kayak merkezilerini de olumsuz etkiledi.

Doğu Anadolu Bölgesi‘nde çetin kış şartlarının yaşandığı ve metrelerce karla özdeşleşen yerleşim yerlerinden Ağrı ve Tunceli‘nin Ovacık ilçesinde, kuraklık nedeniyle kayak merkezleri sezonu açamadı.

Fotoğraf: Sidar Can Eren – AA

Önceki yıllarda aralık ve ocak aylarında metrelerce kar örtüsüyle kaplanan Ağrı ve Tunceli’de, bu kış mevsimi kurak geçiyor.

Kar kalınlığının kayak yapmaya uygun olmadığı Ovacık Kayak Merkezi ile hiç kar bulunmayan Ağrı’daki Küpkıran Kayak Merkezi‘nin pistleri boş kaldı.

Kuraklık: Erzurum’da bahardan kalma günler yaşanıyor

Önceki yıllarda kış aylarında hava sıcaklığının zaman zaman gece sıfırın altında 30 dereceye kadar düştüğü ve buzlanma nedeniyle sıklıkla kazaların meydana geldiği Erzurum‘da, bu sene gündüz 10 dereceye kadar çıkan sıcaklık değerleri kaydediliyor.

Fotoğraf: AA

“Erzurum, 11 ay beyaz, bir ay ayaz, gerisi de yaz gardaş, yaz” deyimiyle soğuk havası ozanların türkülerine de konu olan kentte, bahardan kalma günler yaşanıyor.

‣Meteorolojiden kuraklık alarmı: Marmara ve İç Ege’de kritik seviyede 

Kentte güneşli havayı fırsat bilenler park, bahçe ve mesire alanlarında zaman geçirdi.Karsız ve güneşli kış günleri geçirmenin şaşkınlığını yaşayan yöre halkı, çocuklarıyla piknik yaptı, Erzurum Kalesi, Çifte Minareli Medrese ve Yakutiye Medresesi gibi tarihi mekanların etrafındaki yeşil alanlarda zaman geçirdi.

Kuraklık: Güneydoğu’da tarım endişesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi‘nde etkisini sürdüren meteorolojik kuraklık tarımsal üretim yapanları endişelendiriyor.

Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, Türkiye’de son yıllarda kuraklığın etkisinin daha çok hissedilmeye başladığını söylüyor.

Fotoğraf: Yasin Dikme – AA

Önceki yıllarda ortalama her 10 yılda bir kuraklık etkisi görülürken son 10 yılda beş kez kuraklığın ülke genelinde etkili olduğunu anlatan Çullu, 2021 ve 2022’de arka arkaya meydana gelen kuraklığın özellikle Güneydoğu, Doğu, İç Anadolu ve kısmen de Akdeniz ve Marmara bölgelerinde tarımsal ve doğal dengeyi bozduğunu ifade ediyor.

Kuraklık: Kızkuşları güneye göçmedi

Kar yağışının henüz olmadığı Ağrı Dağı Milli Parkı‘nda, Afrika‘ya göçmesi gereken kızkuşu görüntülendi.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN) “Tehdite Açık” koduyla nesli tükenmekte olan türler arasında kırmızı listeye aldığı kızkuşu (Vanellus vanellus), Ağrı Dağı Milli Parkı’ndaki sulak alanlarda görülüyor.

Fotoğraf: Hüseyin Yıldız – AA

Yaz aylarında Kuzey Yarımküre‘yi kullanan kızkuşu, kış aylarında ise güneye göçerek kışı burada geçiriyor.

Göç esnasında Ağrı Dağı‘nın eteklerindeki sulak alanları kullanan kızkuşlarından bazıları, bu yıl kar yağışının olmadığı milli parktaki sulak alanlardan henüz göçmedi.