Türkiye'nin erkek egemen iklim müzakereleri

Yeşil Gazete ve İklim Haber’den takip edebileceğiniz İklim Değişikliği Taraflar Konferansı COP24 öncesinde iklim eylemcileri, sivil toplum kuruluşları çalışanları ve akademisyenler TEMA Vakfı‘nda bir araya gelerek Türkiye’nin iklim değişikliği politika yapım süreçlerinde kadınların katılımını konuştu.

Böylece kadınlar TEMA Vakfı’nın “İklim için Kadın Liderler” projesi kapsamında iklim değişikliğine karşı örgütlenme deneyimlerini paylaştı.

Yeditepe Üniversitesi’nden Barış Gencer Baykan’ın 2000 yılından itibaren paylaştığı verilere göre, Türkiye’nin iklim politikası kısaca erkek egemen.

Bugüne kadar görevlendirilen müzakere heyetlerindeki kadınların oranı yüzde 35

2000’den 2017 yılına kadar BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansları’ndaki müzakere heyetlerinde toplam 905 kişinin görevlendirildiğini aktaran Baykan, 315 kadın görevlinin Türkiye adına iklim değişikliği ile mücadele için gerçekleştirilen görüşmelere katıldığını belirtti.

“Türkiye’nin üç büyük ilinin iklim değişikliği eylem planları henüz yok”

Türkiye’nin iklim politikalarının, stratejilerinin, ulusal ve yerel eylem planlarının cinsiyete duyarlı olmadığını; iklim değişikliğinden kadın ve gençlerin nasıl etkilendiği konusunda bir çalışma ve verinin bulunmadığını söyleyen Barış Gençer Baykan, “Türkiye’nin üç büyük ilinin iklim değişikliği eylem planları henüz yok. İstanbul Büyükşehir Belediyesi paydaşlarla birlikte bir eylem planı geliştiriyor. Ankara ve İzmir’in iklim eylem planları yok. Halihazırda iklim eylem planı olan illerden Bursa iklim değişikliği eylem planında kadın sadece Bursa nüfus verisinde, Gaziantep iklim değişikliği eylem planında ise enerji verimliği konusunda “ evlerde, ev yatırımları ile ilgili kararları alan kadınlar” söz konusu olduğunda geçiyor” dedi.

Eşitlik olmadan iklim değişikliği sorunu çözülür mü?

Çalıştayda konuşulan bir diğer konu da Paris İklim Anlaşması,
imzacı ülkelerin iklim değişikliğini 1,5 derecede tutma taahhüdü ve iklim değişikliğinin toplumsal cinsiyet bağlantısıydı. Kadınların yer almadığı bir iklim değişikliği mücadelesinin düşünülemez olduğunu söyleyen Menekşe Kızıldere, iklim değişikliğinin yarattığı sosyal adaletsizlikte en çok etkilenenlerin kadın olduğuna Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) verileriyle işaret etti:

“Gelişmekte olan ve yoksul ülkelerde iklim krizi bağlantılı kuraklık, susuzluk gibi faktörler sebebi ile çiftçileri de kapsayan bir işsizlik krizi de baş göstermektedir. İşsizlik sebebi ile haneyi başka iş olanakları için terk eden erkeğin yokluğu, kadını yoksulluk ile tek başına mücadele etmek durumunda bırakmaktadır. IPCC Beşinci Sentez Raporu‘na göre iklim krizine bağlı göç söz konusu olduğunda cinsiyet eşitsizliği sebebi ile kadınlar ve kız çocukları yetişkin erkeler ve erkek çocuklarına göre daha olumsuz etkilenmektedir.

“Çevre sorunları kadınları doğrudan etkiliyor”

Kuraklık, ormansızlaşma ya da aşırı hava olayları gibi iklim değişikliğinin farklı sonuçlarından kadınların doğrudan etkilendiğini; ancak bunun yeterince ifade edilmediğini söyleyen Altınbaş Üniversitesi’nden Tuba Demirci Yılmaz, yaptığı sunumda kuramsal olarak ekofeminizme değindi.

Örgüt ve kurumların iklim değişikliği ve ekolojik krizlerdeki çözümlerin toplumsal cinsiyete olan etkisiyle beraber gündeme getirmeleri gerektiğini belirterek, yine toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme yapılması önerisinde bulundu.

TEMA Vakfı’nda ilk kez düzenlenen çalıştayda Altınbaş Üniversitesi’nden Yard. Doç. Dr. Tuba Demirci Yılmaz “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları”, Yeditepe Üniversitesi’nden Yard. Doç. Dr. Barış Gençer Baykan “Türkiye’nin İklim Politikası Cinsiyete Duyarlı mı?”, Heinrich Boell Stiftung Türkiye Temsilciliği Çevre Politikaları Proje Koordinatörü Menekşe Kızıldere “Paris Anlaşması ve 1,5 Derece Hedefi, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve İklim Değişikliği”, TEMA Vakfı Çevre Politikalar Bölüm Başkan Yardımcısı Özlem Katısöz “Kömür Üzer”, CAN Europe (Avrupa İklim Ağı) Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Elif Gündüzyeli “İklim Eylemi ve Fosil Yakıt Karşıtı Mücadele” ve TEMA Vakfı Proje Koordinatörü Dr. Tuğba Ağaçayak “Sera Gazı Azaltımı İklim Değişikliğine Uyum” başlıklı sunumlar gerçekleştirdiler.

Proje, Türkiye’de iklim değişikliği konusunda kapasitenin artırılmasını, kadın gönüllülerin yerelde iklim savunuculuğu yapmasının desteklenmesini, düşük karbonlu ve iklim değişikliğine dayanıklı bir toplum için bilinçlendirme çalışmalarının gerçekleştirilmesini amaçlıyor.

Gezegeni kurtarma görevi de mi kadınlara verildi?