Hafta SonuManşet

“Tamir hakkı” için harekete geçme zamanı – Rana Söylemez

0

Elektronik aletlere binlerce lira harcadığımız, buna rağmen bozulduğunda tamir edemediğimiz bir dünyada yaşıyoruz. Bilgimizin veya aletlerimizin yetersiz oluşu, ustalarına ulaşamamız gibi sebepler de olabilir fakat en büyük etken bu aletlerin açılmamak üzere tasarlanmış olmaları. Onarma çabalarının engellenmesinin, kaynaklarının hızla tükendiği gezegenimiz için  (finansal etkileri bir yana) çevresel etkileri geri dönülmez bir noktaya doğru ilerliyor.

Tamir, oldukça çevreci bir eylem. Bir şey bozulduğunda çöpe atarak kimyasal ve/ya ağır metal sızıntısına sebep olmaktansa, onararak ömrünü uzatabiliriz. Tamir etmek hem kaynakları korumak, hem maddi tasarruf anlamına geliyor. Kaliteli üretimi teşvik ediyor, tamircilikle geçimini sağlayan küçük esnafa destek oluyor.

Tamir edemiyoruz, uygun fiyata tamir edebilecek birini bulamıyoruz ve çöp dağlarına bir katkı daha yapıyoruz. Yenisini alıyoruz, üretim sürecinde salınan sera gazları ile iklim değişikliğini körüklüyoruz.

Bu durumun değişmesinin vakti geldi.

Avrupa çevre bakanlıklarının üreticiler üzerinde daha sağlam ve onarıma izin veren ürünler üretmeleri için baskı kurması gündemde. Bu yasalar şu an için aydınlatma, televizyon ve büyük ev aletlerini kapsıyor. ABD’de ise 18 eyalette benzer kanunlar üzerinde çalışılıyor.

Yeşil gruplar Avrupa ve ABD’nin gündeme aldığı mevzuatların karbon salınımını düşürmek ve kaynakları daha verimli kullanmak açısından önemli adımlar olduğunu belirtiyor.

Green Alliance’tan Libby Peake BBC’ye yaptığı değerlendirmede, “Yeni kanunlar önemli bir adım. Daha iyi düzenlemelerin yapılabileceğini düşünüyoruz, yine de politikacıların toplumun çok uzun bir zaman önce problem olarak görmeye başladığı bir konuda uyanıyor olmaları iyi bir haber. Yeni kanunlar çevrenin ve kaynakların korunmasına destek olacak.” diyor.

Mevzuatlar, dikkat çekici istatistiklerden etkilenerek gündeme geldi.

  • Bir araştırmaya göre 2004-2012 yılları arasında, 5 yıl içinde kullanım dışı kalan ev aletlerinin oranı %3.5’tan %8.3’e çıktı.
  • Bir geri dönüşüm merkezinde hurdaya çıkmış çamaşır makinelerinin %10’undan fazlasının 5 yaşın altında olduğu tespit edildi.
  • Bir başka araştırma, üretim aşamasında çıkan CO2 miktarı düşünüldüğünde, uzun ömürlü bir çamaşır makinesinin kısa ömürlü bir çamaşır makinesinden 1.1 ton daha az karbon salınımına sebep olacağını gösterdi.
  • Avrupa’da satılan çoğu lamba, kendine özel, değiştirilemez ampule sahip. Yani ampulü patladığında, lamba işe yaramaz hale geliyor ve atılıyor.

“Eski bir aleti hurdaya çıkarıp, daha verimli bir alet almak daha iyi değil mi?” sorusunun cevabı basit değil. Eski ve enerji tasarrufu düşük olan aletler A veya AA sınıfı aletlerle değiştirildiğinde tüm ömrü düşünüldüğünde daha az karbon salınımına sebep olabileceği söylenebilir. Ama çoğu durumda, eskisini kullanmaya devam etmek daha düşük ayak izine sebep oluyor.

Diğer bir tartışma, tüketicilerin aletlerini tamir edebilmesi üzerine. Tamir Hakkı hareketi ürünlerin parçalarının tamamen ayrıştırılabilmesini, üreticilerin yedek parça ve tamir ile ilgili gerekli bilgiyi sağlamasını talep ediyor.

Bazı üreticiler, acemi tamircilerin onarmaya çalıştıkları makinelere zarar vererek tehlike arz edebileceklerini dile getiriyor. Bir sanayi grubu olan Digital Europe, şöyle değerlendiriyor: “Enerji ve kaynak verimliliği konularında düzenleme getirilmesindeki politik hırsı anlıyoruz. Ama bazı maddelerin gerçek dışı veya katkı sağlamayacak olmalarından endişe duyuyoruz. Taslak düzenlemeler pazar erişimini limitliyor, uluslararası tanınmış pratikleri saptırıyor ve fikir haklarını tehlikeye atıyor.”

Biz ne yapabiliriz?

Kendimiz tamir edemiyorsak, yetiştirecek çırak bulamasalar dahi işlerini sürdürmeye çalışan ustalarımız olduğunu unutmayalım. Makinelerimizi, cihazlarımızı hemen atıp yenisini almak yerine onlara bir şans daha verelim.

Her ayın ilk pazar günü 12:00-15:00 arasında Kadıköy’de bulunan Yeryüzü Repair Cafe’yi ziyarete gidebilirsiniz. “Atma, dönüştür, onar, yeniden kullan” sloganı ile, gönüllülerin desteği ile ücretsiz olarak tamir desteği sunan Repair Cafe dayanışma ruhunu yaşatıyor.

Bozulan eşyalarınızı Kadıköy Repair Cafe’de gönüllüler ücretsiz tamir ediyor

Kaynak: https://www.bbc.com/news/science-environment-46797396

.

Rana Söylemez

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.