Shell’in emisyon azaltımını emreden mahkeme kararına itirazı haklı bulundu

İklim aktivistlerinin açtığı davada alt mahkemenin şirketin emisyonlarını yüzde 45 azaltması yönündeki kararı bozuldu. Temyiz Mahkemesi bunun yargının değil, siyasetin konusu olduğuna hükmetti. 

Friends of the Earth iklim örgütünün Hollanda kolu olan Miliedefensie ve 17 binden fazla kişisel davacının açtığı davada alt mahkeme, 2021’de Shell’in 2019 seviyelerine kıyasla 2030 sonuna kadar küresel karbon emisyonlarını yüzde 45 oranında azaltması gerektiğine karar vermişti. Bu, dünyadan bir şirkete karşı verilen ilk ve en önemli iklim kararıydı. Şirket ise kararı temyiz etmişti.

Yeşil NoktaHollanda’da iklim aktivistlerinin tarihi zaferi: Mahkeme Shell’e CO2 emisyonlarını azaltma talimatı verdi
Yeşil NoktaShell yöneticilerine şirketi ‘net sıfır’a hazırlamadıkları için dava
Yeşil NoktaMahkemenin emisyon azaltma kararına uymayan Shell yöneticilerine uyarı: Kişisel olarak sorumlusunuz

Shell’in CEO’su Wael Sawan, itiraz kararını memnuniyetle karşılayarak, bunun “küresel enerji dönüşümü, Hollanda ve şirketi için doğru karar” olduğunu söyledi.

Davayı açan Milieudefensie direktörü Donald Pols ise  kararı şöyle yorumladı: “Bu canımı acıtıyor. Aynı zamanda, bu davanın büyük kirleticilerin bağışık olmadığını ve tehlikeli iklim değişikliğiyle mücadeledeki sorumlulukları hakkındaki tartışmayı daha da körüklediğini görüyoruz. Bu yüzden Shell gibi büyük kirleticilerle mücadele etmeye devam edeceğiz.”

Shell’den savunma: Fosil yakıtları biz çıkarmasak başkaları çıkaracak

Yerel mahkeme kararında Shell’e  Paris İklim Anlaşması uyarınca kendi operasyonlarının yanı sıra tedarikçileri ve alıcılarının emisyonlarını da azaltması gerektiği söylendi. Şirket temyiz başvurusunda kurumsal emisyonların yargının değil politikacıların meselesi olduğunu ve çıkarmamayı seçtiği fosil yakıtların başka bir şirket tarafından sömürüleceğini savundu.

Temyiz mahkemesi, tehlikeli iklim değişikliğiyle mücadele için siyasi tercihler yapılması gerekse bile Milieudefensie’nin böyle bir dava açma hakkını kabul etmekle birlikte, belirli bir şirkete getirilen bir azaltma yükümlülüğünün, müşterilerinin emisyonlarını sınırlama etkisine sahip olacağına, “özellikle de bu azaltma yükümlülüğünün daha az fosil yakıt satılarak da gerçekleştirilebileceği” konusunda ikna olmadı.

Milieudefensie, Shell’i yerel mahkemenin ilk kararına uymamakla suçlamıştı. STK, mahkemeye, yenilenebilir enerji hacmini artırmasına rağmen şirketin, Uluslararası Enerji Ajansı‘nın yeni fosil yakıt çıkarma yatırımlarına karşı uyarılarına rağmen yüzlerce yeni petrol ve gaz sahası geliştirmeyi planladığını da bildirmişti.

Yeşil NoktaShell’den U dönüşü: İklim taahhütlerimizi yerine getirdik, üretimi kısmayacağız
Yeşil NoktaShell, iklim aktivistlerinin kararı sonrası hissedarların isyanıyla karşı karşıya

Söz konusu mahkeme kararı, şirketin itirazlara bakılmaksızın derhal karara göre hareket etmesi gerektiğini açıkça belirtiyordu.

Temyiz Mahkemesi ise “petrol ve gaz şirketlerinin fosil yakıt üretimine yatırım yaparken enerji dönüşümü için fosil yakıt arzının daha da genişlemesinin olumsuz sonuçlarını da hesaba katmasını beklemenin makul olduğunu” söyledi. Ancak bunun şirkete özel bir indirim yükümlülüğü getirilip getirilmemesiyle ilgili olmadığı belirtildi.

Mahkeme, ayrıca Shell gibi şirketlerin insan haklarını koruma yükümlülüğünün bulunduğu yönündeki ifadeyi yerinde buldu.

Davacılar karara karşı itiraz edebilir ve konuyu Yüksek Mahkeme’ye götürebilir.

Shell başvurusu tek değil, benzerleri geliyor

Bu itirazlar sürerken, diğer yerel mahkemelerden de  fosil yakıt projelerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının değerlendirilmesi konusunda önemli kararlar çıktı.  Ocak 2024’te Norveç, devletin gelecekteki kullanımın iklim bozulması üzerindeki etkisini uygun şekilde değerlendirmediği gerekçesiyle üç Kuzey Denizi petrol ve gaz sahasının geliştirilmesini engelledi. Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi birkaç ay sonra benzer bir karar verdi .

COP29 salonlarında hayal kırıklığı

Azerbaycan‘ın başkenti Bakü’de süren COP29 İklim Zirvesi‘ne katılan Oil Change International aktivistleri kararı orada aldı.

Aktivistlerden Laurie van der Burg, bugünkü gerilemenin yasını tutarken, iklim adaleti hareketinin giderek güçlendiğini söyledi: “Dünya çapında hareketler, fosil yakıt genişlemesi yoluyla iklim politikalarını engellemek, zayıflatmak ve geciktirmek için lobi faaliyetlerini agresif şekilde yürüten Shell ve diğer büyük kirleticiler üzerindeki baskıyı artırıyor.”

Dünya genelinde fosil yakıt üreticilerine karşı en az 86 dava açıldığını hatırlatan van der Burg, aksiliklere rağmen büyük petrol şirketlerine karşı açılacak gelecekteki davalar konusunda iyimserliğini koruduklarını da kaydetti:

“Bu hafta Bakü’de toplanan zengin fosil yakıt üreten ülkeler buna dikkat etmeli. Fosil yakıtları milyarlarca dolarlık sübvansiyonlarla desteklemeyi bırakıp bunun yerine küresel güneye borçlu oldukları iklim finansmanını ödeme sorumluluğunu üstlenmezlerse onlar da mahkemede sorumlu tutulacaklar. Daha yeni başlıyoruz.”

İLGİLİ HABERLER

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Karacasöğüt’te 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı’na marina için ÇED gerekli değilmiş

Marmaris'te 1. Derece Arkeolojik Sit alanına yat iskelesi ve turizm tesisi projesine valiliğin verdiği 'ÇED gerekli değil' kararı İdare Mahkemesi'nce de uygun bulundu.

[COP29] Petrol zengini Suudi Arabistan müzakereleri sabote ediyor

Suudi Arabistan delegeleri, Bakü'deki iklim zirvesinde fosil yakıtlardan uzaklaşma, adaptasyon, iklim taahhütleri gibi kritik konulardaki müzakereleri her fırsatta engelliyor.

[COP29] Fosil yakıt sübvansiyonlarını kaldırma koalisyonuna üç ülke daha katıldı

Birleşik Krallık, Yeni Zelanda ve Kolombiya'nın katılmasıyla 'Sübvansiyonlar Dahil Fosil Yakıt Teşviklerinin Aşamalı Olarak Kaldırılması Uluslararası Koalisyonu'na üye ülke sayısı 16'ya yükseldi.

Yerel örgütler ‘nefes alan Türkiye’ için kömürden adil çıkış istiyor

16 yerel iklim ve çevre örgütü, COP29'a kalabalık bir heyetle katılan Türkiye'den kömürden adil bir çıkış takvimini açıklamasını talep etti.

‘Süper zenginlere vergi’ G20 Zirvesi’nin sonuç bildirisine girdi

Rio'da yapılan G20 Zirvesi'nin sonuç bildirgesinde dünyayı en çok kirleten süper zenginlere ek vergi, iklim finansmanının artırılması yer aldı; 1.5C hedefi teyit edildi

EN ÇOK OKUNANLAR