By 
Uluslararası Enerji Ajansı‘nın (International Energy Agency, IEA) yeni analizi, metan konusunda mevcut taahhütlerin tam olarak uygulanmasının, 1,5 °C’ye uyum sağlamak için bu on yılda ihtiyaç duyulan emisyon kesintilerinin tamamını olmasa da büyük bir kısmını sağlayacağını gösteriyor.
IEA’nın yeni analizine göre, enerji sektöründen kaynaklanan metan emisyonları 2023’te rekor seviyeye yakın seyretti; ancak son aylarda açıklanan önemli politika ve düzenlemelerin yanı sıra Dubai‘deki COP28 iklim zirvesinde verilen yeni taahhütler, bu emisyonları kısa süre içinde azaltma potansiyeline sahip.
IEA’nın Küresel Metan Takipçisi‘ne ilişkin son güncellemesi, Aralık ayında tamamlanan COP28 iklim zirvesinden bu yana küresel metan emisyonlarına ilişkin ilk kapsamlı değerlendirme. Yeni IEA analizi, fosil yakıtların üretimi ve kullanımının 2022’ye kıyasla küçük bir artışla 2023’te 120 milyon tona yakın metan emisyonuna yol açtığını ortaya koyuyor. 10 milyon tonluk metan emisyonları da biyoenerjiden, çoğunlukla da yemek pişirme gibi faaliyetler için biyokütlenin geleneksel kullanımından kaynaklanıyor.
Fotoğraf: Paolo Sorbello, İtalyan Uzay Ajansı – Kazakistan’daki sızıntı
Metan emisyonlarının üçte ikisinden 10 ülke sorumlu: ABD, Rusya vd…
Rapora göre, 2023’te fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının yaklaşık 80 milyon tonundan, yani küresel toplamın üçte ikisinden ilk 10 ülke sorumlu.
En büyük küresel petrol ve gaz üreticisi olan ABD, aynı zamanda petrol ve gaz operasyonlarından kaynaklanan en büyük emisyona sahip ülke ve onu Rusya yakından takip ediyor. Çin ise kömür sektöründe açık ara en yüksek emisyona neden olan ülke.
Uydular, dünyanın metan emisyonları ve kaynaklarına ilişkin anlayışını daha keskin bir odağa getirmeye devam ediyor. Uyduların ölçümlerini diğer bilimsel temelli ölçüm kampanyalarından elde edilen verilerle birleştiren rapor, uyduların 2023’te 2022’e kıyasla büyük fosil yakıt sızıntılarında önemli bir artış tespit ettiğini ve Kazakistan‘da 200 günden fazla süren bir kuyu patlaması da dahil olmak üzere 5 milyon tondan fazla emisyon tespit edildiğini belirtiyor.
Küresel metan emisyonları, uluslararası iklim hedeflerini karşılamak için çok yüksek kalmaya devam ediyor. IEA analizine göre, küresel ısınmanın Paris Anlaşması‘nın temel hedeflerinden biri olan 1,5 °C ile sınırlandırılması için fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının bu on yılda yüzde 75 oranında azalması gerekiyor.
‘Gezegenin tehlikeli bir düzeyde ısınmasını durdurmak için zorunlu’
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “Fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının 2030 yılına kadar yüzde 75 oranında azaltılması, gezegenin tehlikeli bir düzeyde ısınmasını durdurmak için zorunludur. Son aylarda gördüğümüz ivme beni cesaretlendirdi; analizlerimiz, dünyanın ısınmayla mücadelesinde muazzam ve acil bir fark yaratabileceğini gösteriyor” dedi ve ekledi:
“Şimdi, daha yükseği hedeflemeye devam ederken taahhütleri eyleme dönüştürmeye odaklanmalıyız. İyi bilinen politikalar ve mevcut teknolojiler fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarını önemli ölçüde azaltabilir. IEA, enerji sektörünün bu tedbirleri uygulayarak hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmaya hazırdır ve ülkelerin COP28’de verdikleri enerji sözlerini yerine getirmelerini sağlamaya yönelik daha geniş kapsamlı çabalarımızın önemli bir parçası olan ilerlemeyi izlemeye devam edeceğiz.”
COP28 ile birlikte metan emisyonlarını azaltma çabalarının 2024 ve sonrasında hız kazanması bekleniyor.
Yaklaşık 200 hükümet Dubai‘de metan emisyonlarını 2030 yılına kadar “önemli ölçüde” azaltma konusunda anlaşırken, zirve sırasında Kanada, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından önemli düzenleyici girişimler açıklandı.
Yeni şirketler Petrol ve Gazın Karbonsuzlaştırılması Şartı‘nı başlatarak harekete geçmeyi taahhüt etti ve son olarak COP29‘a ev sahipliği yapacak olan Azerbaycan da dahil olmak üzere daha fazla ülke Küresel Metan Taahhüdü’ne katılıyor.
‣Azerbaycan COP29 komitesinin tamamı erkek
‣Azerbaycan’dan COP29 komitesine ‘kadın’ güncellemesi
‣ Gelecek yılın COP’u yine bir petrol ülkesi olan Azerbaycan’da yapılacak
IEA’nın yeni analizine göre, ülkeler ve şirketler tarafından bugüne kadar yapılan tüm metan taahhütleri tam olarak ve zamanında uygulanırsa, fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının 2030’a kadar yüzde 50 oranında azaltılması için yeterli olacak. Ancak verilen sözlerin çoğu henüz uygulamaya yönelik planlarla desteklenmiyor.
Metan, Sanayi Devrimi‘nden bu yana küresel sıcaklıklardaki artışın neredeyse üçte birinden sorumlu ve enerji sektörü – petrol, doğal gaz, kömür ve biyoenerji dahil – insan faaliyetlerinden kaynaklanan metan emisyonlarının ikinci en büyük kaynağı.
Atmosferdeki metan karbondioksitten daha hızlı dağılsa da, çok daha güçlü bir sera gazı.
Sonuç olarak, metan emisyonlarını azaltmak, küresel ısınmayı sınırlamanın ve yakın vadede hava kalitesini iyileştirmenin en iyi yollarından biri.
Ayrıca son derece uygun maliyetli. IEA’nın yeni analizine göre, 2023 yılında fosil yakıt faaliyetlerinden kaynaklanan metan emisyonlarının yaklaşık yüzde 40’ı, yakalanan metanın değeri azaltım önleminin maliyetinden daha yüksek olduğu için net bir maliyet olmadan önlenebilirdi.
Fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının 2030’a kadar yüzde 75 oranında azaltılması için yaklaşık 170 milyar ABD doları harcama yapılması gerekecektir ki, bu da fosil yakıt endüstrisinin 2023’te elde ettiği gelirin yüzde 5’inden daha az.
Bununla birlikte arada, Environmental Defense Fund’ın (Çevre Savunma Fonu) yakın zamanda geliştirdiği MethaneSAT gibi metan sızıntılarını izleyen son teknoloji ürünü uyduların sayısının artması, bunların tespit edilmesini ve ele alınmasını kolaylaştırıyor. Bu uydular ayrıca, aksi takdirde açıklamaların dışında kalabilecek bilgileri zamanında sağlayarak verilerde kalan boşlukları ve belirsizlikleri dolduruyor.
Şu anda, mevcut petrol ve gaz şirketlerinin raporlamalarının ima ettiği metan emisyonları IEA’nın 2023 tahmininden yüzde 95 daha düşükken, ülkeler tarafından raporlanan emisyon seviyeleri yaklaşık yüzde 50 daha düşüktür.
En son Küresel Metan Takipçisi‘ndeki analize bilgi sağlayan tüm verilere buradan ücretsiz olarak erişilebilir. Petrol ve gaz operasyonları için metan azaltma seçeneklerini araştırmak üzere kullanılabilecek açık erişimli bir model de yakında yayınlanacak.
Comments