By 
Büyük miktarda çöpün biriktiği atık alanlarında meydana gelen binlerce metan sızıntısı, küresel ısınmanın etkilerini arttırırken, bu çevre felaketlerine karşı önlem alınması durumunda iklim hedeflerine yaklaşılabileceği belirtiliyor.
Guardian‘ın aktardığına göre 2019’dan beri çöplük atık alanlarında yaklaşık bin 200 civarında güçlü metan sızıntısı yaşandı. Dünyanın dört bir yanından alınan küresel uydu verilerinin analizi, Güney Asya‘nın kalabalık uluslarında gerçekleşen bu süper metan yayıcı olayların yanı sıra, gelişmiş ülkeler olan Arjantin ve İspanya’nın da uygun atık yönetiminde sızıntıları önlemesi gereken ülkeler arasında olduğu belirtiliyor.
Pakistan, Hindistan ve Bangladeş en büyük sızıntının olduğu ülkeler listesinin başında gelirken; Arjantin, Özbekistan ve İspanya da listede yer alan ülkeler arasında.
‣ IEA: 1,5°C eşiğini aşmamamız için metan emisyonlarında acil, keskin bir düşüş şart
‣ Birleşik Krallık’taki metan sızıntısı uydularla tespit edildi
‣ NASA: Batı Alaska’daki metan sızıntıları, tundra yangınlarından kaynaklanıyor
Metan sızıntısı neden zararlı?
Metan sızıntıları, özellikle çöplükler gibi organik atıkların yoğun olarak bulunduğu alanlardan kaynaklanıyor. Bu tür atıklar, oksijensiz ortamlarda mikroorganizmalar tarafından ayrıştırıldığında metan gazı üretiyor.
Metan, doğal gazın ana bileşenlerinden biri olarak, atmosferde karbondioksitten 86 kat daha etkili bir sera gazı olarak biliniyor. Bu özelliğiyle metanın atmosferde kalması, Dünya’nın ısınmasına katkıda bulunarak iklim değişikliğinin hızlanmasına neden oluyor.
Bilim insanlarına göre, metan emisyonları son yıllarda önemli ölçüde arttı ve bu artış, küresel ısınmanın üçte birinden sorumlu. Kentsel nüfusun artmasıyla birlikte, yönetilmeyen atık depolama alanlarından kaynaklanan emisyonların 2050 yılına kadar iki katına çıkabileceği tahmin ediliyor.
Çöplüklerden kaynaklanan metan sızıntılarının önlenmesinin veya azaltılmasının, küresel ısınmayı yavaşlatmanın etkili yollarından biri olduğu ifade ediliyor. Organik atık miktarının azaltılması, bu atıkların çöplüklerden uzaklaştırılması veya çöplüklerden salınan metanın bir kısmının yakalanarak enerji üretiminde kullanılması gibi yöntemler, hem çevresel hem de ekonomik faydalar sağlayabilir. Bu tür önlemler, metan sızıntılarını durdurarak küresel ısınmayı diğer tüm önlemlerden daha hızlı yavaşlatabilir.
Metan sızıntılarını durdurmaya yönelik eylem, küresel ısınmayı neredeyse diğer tüm önlemlerden daha hızlı yavaşlatır ve çoğu zaman düşük maliyetlidir; hatta bazı önlemlerin, yakalanan gaz yakıt olarak satıldığında kendi maliyetini bile karşılayacağı ifade ediliyor.
‣ TEMA Vakfı: Hatay’daki enkaz atıkları zehir saçıyor, yedi örneğin beşinde asbest var
‣ Ordululardan belediyeye çağrı: Mahkeme kararlarına uy, atık tesisini durdur!
‘Atık sektörü kaynaklı emisyonlar azaltılmalı’
Uluslararası Katı Atık Birliği başkanı Carlos Silva Filho, 2030 yılına kadar metan emisyonlarını yüzde 30 oranında azaltmayı hedefleyen 150 ülkenin bu taahhüdünü yerine getirebilmesi için, atık yönetim sektöründen kaynaklanan emisyonların azaltılması gerektiğini vurguladı.
Filho, küresel ısınmanın 1,5°C sınırında tutulabilmesi için metan emisyonlarının kesilmesinin zorunlu olduğunu belirtti ve “Atık sektöründen kaynaklanan metan emisyonlarını azaltmaya gerçekten odaklanırsak, iklim mücadelesinde oyunun kurallarını değiştirebiliriz” dedi. Bugün dünyadaki atıkların yaklaşık yüzde 40’ı hâlâ düzgün bir şekilde yönetilmeyen çöplüklere gidiyor.
Fotoğraf: Saumya Khandelwal / The New York Times
Asya’nın çöp dağları ve metan sızıntısına katkısı
Hindistan‘ın başkenti Delhi, çöplüklerden kaynaklanan metan emisyonlarıyla mücadele ederken, şehir genelinde yaşanan süper emisyon olayları iklim krizine dikkat çekiyor.
Delhi’de 2020’den bu yana en az 124 süper emisyon olayının yaşandığı biliniyor. Bilim ve Çevre Merkezi‘nden Dr. Richa Singh, metan sızıntılarının küresel petrol ve gaz endüstrisinde artış göstermesinin yanı sıra, atık sektörünün de büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtiyor. Hindistan’ın iklim krizi etkilerine karşı aşırı kırılgan olduğunu vurgulayan Singh, çöplüklerin temizlenmesinin hem hava hem de su kirliliğini önemli ölçüde azaltacağını ifade ediyor.
Çöplüklerde metan gazının oluşumu, çöplüklerden biyoçürütücülere yönlendirilerek metan yakıtı üretimi ya da gazın yakalanarak CO2’ye dönüştürülmesi gibi düzgün yönetilen atık sistemleriyle önlenebiliyor. Delhi’nin çöplüklerinden kaynaklanan en kötü metan emisyonu olayı Nisan 2022’de yaşandı ve saatte 434 ton metanın atmosfere salındığı kaydedildi. Bu emisyon miktarı, 68 milyon benzinli aracın aynı anda yol açtığı kirliliğe eşdeğer olarak kabul ediliyor.
Delhi’nin çöp dağları, kötü kokuları ve çevreye verdiği zararlarla sadece hava kirliliği problemine yol açmakla kalmıyor, aynı zamanda bu alanların yakınında yaşayan insanlar için ciddi sağlık riskleri oluşturuyor. Ghazipur çöp sahasının yanında dükkanı olan 36 yaşındaki Mohammad Rizwan, bölgede yaşayanların “Delhi’deki en şanssız insanlar” olduğunu dile getiriyor. Rizwan, çöp yığınının son 20 yılda devasa bir dağa dönüşümüne tanık olduğunu ve yaz aylarında sıkça yaşanan yangınlar nedeniyle bölgenin daha da yaşanmaz hale geldiğini belirtiyor.
Fotoğraf: La Prensa Latina
Batı’nın çöpleri de metan sızıntısı üretiyor
Buenos Aires‘teki Norte III çöp sahası, atık yönetiminin başarısızlığının bir simgesi olarak öne çıkıyor. Bu saha, şehrin kuzeyindeki işçi sınıfı mahalleleri arasında yer almakta ve günde yaklaşık 15 bin ton çöpün atıldığı büyük bir depolama alanı ve çöp sahasının yüzeyindeki yeni atık yığınları, emisyonların kaynağı olabileceği endişesini artırıyor. Uzmanlar, sahanın bazı bölümlerinin iyi yönetildiğini belirtse de, çöplükten kaynaklanan metan emisyonları ciddi bir çevresel sorun oluşturmaya devam ediyor.
Madrid ve diğer Batı Avrupa şehirlerindeki çöp depolama alanlarından da metan emisyonları tespit edildi. Madrid’de, biyogaz çıkarma tesislerinin de metan yakalamak için çalıştığı alanlarda önemli metan sızıntıları belirlendi.
Comments