Güneş enerjisi sektörü, Enerji Piyasaları Denetleme Kurulu’nun (EPDK) 2019 sonrası yapılan lisanssız güneş santrallerinin tüketiminden fazlasının Elektrik Piyasası Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’na (YEKDEM) bedelsiz olarak verilmesini öngören değişikliğe karşı tepkili.

Yine EPDK kararıyla 12 Mayıs 2019 tarihinde Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanılabilmesi için ‘Sanayiciye ve tarımsal sulama işine kendi elektrik tüketimini yerinde karşılayabilmesi için lisansız enerji üretimi hakkı getirmiş ve bildirimde bulunarak sözleşme gücünün iki katına kadar elektrik üretebilmesi ve bu üretiminden fazlasını da satabilmesi imkânı tanınmıştı.

11 Ağustos’ta yayımlanan “Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile ise EPDK bu haktan vazgeçerek tüketimin yalnızca bir kat fazlasının satılmasına izin verdi ve kalan kısmın ise ücretsiz olarak abonelere dağıtılmasını zorunlu kıldı.

2019 yılında yayımlanan yönetmelik hükümlerine göre üretim fazlası elektriğin 10 yıl boyunca satış garantisine güvenerek yatırım yapan firmalar ise şimdi getirilen bu yeni düzenleme ile mağduriyet yaşadıklarını belirterek karardan dönülmesini istiyor.

‣ GES kararı küçük işletmecilere kırbaç gösteriyor: İflası getirecek

Sanayiciler: ‘Geri çekilmezse Ankara’ya gideceğiz’

EPDK’nın GES projeleri ile ilgili aldığı kararla ilgili olarak sanayiciler seslerini duyurmak için Elazığ‘da bir araya geldi. Elazığ Haber’in aktardığına göre, Elazığ Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Suat Öztürk, kararın geri çekilmemesi halinde Ankara’ya gideceklerini söyledi:

“Tepkimize birçok ilden de destek var. Çorum, Urfa, Kayseri, Adıyaman ve daha pek çok yerden arkadaşlar, bize katılacağını söyledi. Üst kurulumuz OSBÜK, Ankara ile görüşmeye çalışıyor. Başkanla en son görüşmemde ‘Ya bu konu hallolacak, ya da biz güney ve doğudan bin kişi ile Ankara’ya gideceğiz. Oldu bittiye getirilen bir kurul kararını, kanundan daha önemliymiş gibi insanlara kabul ettiremezsiniz.”

‣ Güneş ve rüzgar cenneti Doğu Anadolu, yenilenebilir enerji için destek bekliyor

Bu ‘parana el koydum, malını gasp ettim’ demektir: Siz şehir eşkiyası mısınız?

Başkan Öztürk EPDK’ya seslenerek, “Böyle bir karar varsa bile yayımlandığı tarihten itibaren geçerli olmalıdır” dedi:

Siz 2019’da tarıma, hayvancılığa, sanayiye bir söz verdiniz. Buna göre, yartırımlar, sözleşmeler, tesisler kuruldu. Şimdi ise “vazgeçtim yalnızca üretiminin yüzde 100’ünü baz alırım, fazlasını ücretsiz vereceksin” diyerek  ‘parana el koyuyorum, malını gasp ettim’ diyorsunuz. Aynen ifade budur. EPDK, siz gangster misiniz? Şehir eşkıyası mısınız? Kimin hakkını elinden alıp malının üstüne çöküyorsunuz, ‘ben bunun parasını vermem’ diyorsunuz? Böyle kurul kararı olur mu? Çıkartıyorsan da yayımlandığı tarihten itibaren geçerli olur.”

Konu Meclis’te: Boşluğu doğal gazın doldurmasına sebep olabilir mi?

Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu da kararı Meclis’e taşıdı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı‘na verdiği soru önergesinde 2019 yılında iktidarın, ihtiyaç fazlası elektriğin satın alınacağını söylemesinin ardından özellikle fabrika ve tarım işletmelerinin çatılarında çok sayıda lisanssız GES yapıldığını belirten Kenanoğlu, yeni kararla üretilen ihtiyaç fazlası elektriğin artık satılamamasının yatırımcıları mağdur edeceğini ifade etti.

2019’da elektrik fazlasını 10 yıl satın almayı garanti edildiğini hatırlatan Kenanoğlu, iklim değişikliğine yönelik uluslararası sözleşmelere de dikkat çekerek “Lisanssız elektrik üretim yönetmeliğinde yapılan değişiklik, yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişmesine engel olmayacak mıdır?” diye sordu.

“Getirilen bu yeni değişiklik lisansız üretim tesislerinin, lisanslı santrallara benzer şekilde gelir elde etmesinin önüne geçilmesini hedeflediği anlaşılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında olumlu olmakla birlikte geniş açıdan bakıldığında, Türkiye`nin enerji alanındaki başıboşluğu, kronik hale gelen denetim ve yönetim zafiyetlerini bir kez daha gözler önüne sermiştir.”

EPDK, bu düzenleme ile küresel enerji krizi ve Türkiye’de yaşanan ekonomik krizden kaynaklı  artan enerji fiyatlarına karşı yenilenebilir güneş enerjisine yatırım yaparak enerji krizinden daha az etkilenmemize katkı sunacak güneş enerjisi sektörünü büyük bir açmazla karşı karşıya bırakmıştır.

Bu durum ayrıca, Türkiye’nin BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine taraf olarak uluslararası sözleşmelere imza attığı bir süreçte, GES’ten boşalacak üretim kapasitesinin kömür ve doğalgaz tarafından doldurulmasına neden olabilecektir.

Enerjide dışa bağımlılık çıkmazından kurtulmanın anahtarı yerli ekipman ile yenilenebilir enerji yatırımlarına ağırlık verilmesi ve tüm uygun alanların kullanılması amacıyla başta kooperatifler olmak üzere küçük yatırımcıların, kendi ihtiyaçları dışında da enerji üretebilmesine olanak sağlanması gerektiğini belirten Kenanoğlu, “Bütün bunlar gözetilmeden “halka bedava elektrik verilecek” algısı ile ülkenin yenilenebilir enerji alanındaki gelişiminin sekteye uğratılması başka sorunları da beraberinde getirecektir” dedi.

Verdiği önergede Kenanoğlu,  Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez‘e, şu 10 soruyu yöneltti:

• 2019 yılında çıkarılan yönetmeliğe güvenerek GES’lere yatırım yapan firmaların yaşadığı mağduriyet nasıl giderilecektir?
• Önceki yönetmeliğe güvenerek yatırım yapan firmaların kredi geri ödemelerinde yaşanacak sıkıntı nasıl giderilecektir?
• Yönetmeliğin yürürlük tarihinin geriye dönük belirlenmesi nedeniyle açılması muhtemel yüksek meblağlı hukuki davaların kazanılması halinde kamu zararı oluşmayacak mıdır?
• Yeni yönetmelik nedeniyle yaşanacak olan iflaslar nedeniyle GES hurdalığına nasıl bir çözüm bulunacaktır?
• Yeni yönetmelik nedeniyle işini terk etmek zorunda kalan firma çalışanlarının istihdam sorununa nasıl bir çözüm bulunacaktır?
• Lisanssız elektrik üretim yönetmeliğinde yapılan değişiklik, yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişmesine engel olmayacak mıdır?
• EPDK’nın önce GES’lerin yapılmasını teşvik ederek yaptırması sonra bu yönetmelik el koymaya çalışması bir çelişki değil midir?
• Böyle bir düzenleme gerçekten gerekli idiyse neden mevcut yatırımcılar için bir geçiş süreci tanınmamıştır?
• Sektörde yaşanan bu sıkıntılar nedeniyle bu sıkıntıları giderecek yeni bir çalışmanız olacak mıdır?
• Türkiye’nin enerji açığının önemli bir kısmını karşılayan yenilenebilir enerji sistemlerden biri olan Güneş Enerjisi Sistemlerinin gelişmesinin önündeki engeller kaldırılacak mıdır?

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED), açıklamasında, yönetmelikte geriye dönük olarak yapılan bu değişikliğin, çok sayıda projenin finansman sıkıntısı yaşayarak kredilerini ödemeyecek duruma getirebileceği uyarısı yapıldı.

Üç yılı aşkın bir zaman dilimi içinde bu kapsamdaki santrallerin yatırım ve finansman kararlarının mevcut yasal çerçeve kapsamında alındığına vurgu yapılan açıklamada, tüm sektörlerde olduğu gibi güneş enerjisi sektöründe de yasal çerçevedeki boşluklardan yararlanma amacı ile yapılan bazı suiistimallerin olabileceği, fakat çözümün dürüst yatırımcıların da zarar görmesine neden olabilecek yöntemlerde aranmaması gerektiğinin altı çizildi.

GENSED açıklamasında, kısıtlama sonrası fazla üretimin YEKDEM’ e bedelsiz olarak sunulmasının da beklendiği etkiyi gösteremeyebileceği uyarısında bulundu:

Geriye dönük üretim kısıtının, Türkiye’nin Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı kapsamında sınırda karbon vergisi uygulamaya hazırlandığı, ve karbon nötr olma hedefi belirlediği bir dönemde gelmesi sıkıntı oluşturacaktır.

Tüm Türkiye potansiyel yatırım alanı olabilir

Yeni dönemde yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen her bir kilovat-saat elektriğin çok önemli olduğunun altını çizen GENSED, bunu artırmanın en etkili yolunun ise yatırımcıların uzun vadeli öngörüde bulunabilecekleri bir yasal ortamın sağlanması olduğuna vurgu yapıldı.

Yeni düzenlemeler ile ilave yatırım imkanlarının oluşacağını öngördüklerini belirterek yönetmeliğin olumlu yanlarını da belirten Dernek, geriye doğru işletilmesinin ise yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.