Ana Sayfa Blog Sayfa 322

İsrail, Gazze’de ateşkes çağrısı yapan iklim aktivisti Greta Thunberg’i müfredattan çıkarıyor

İsrail Eğitim Bakanlığı, Gazze için ateşkes çağrısı yapan ve Filistin ile dayanışma açıklamasında bulunan İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg‘le ilgili içeriklerin müfredattan çıkarılacağını açıkladı.

Sosyal medya hesabından paylaşım yapan Bakanlık, Thunberg ve iklim aktivisti arkadaşlarının paylaştıkları fotoğrafın üzerini kırmızı bir çarpı işaretiyle çizerek, İbranice ve İngilizce paylaştığı mesajda şu ifadelere yer verdi:

“İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg’in Hamas’ı kınamadan Gazze için (dile getirdiği) önyargılı ve tek yanlı desteğinin ardından, Eğitim Bakanlığı onu bir rol model ya da ilham kaynağı olarak gösteren eğitim kaynaklarını (müfredattan) kaldırma kararı aldı.

Çirkin duruşu ve iyi ile kötüyü alenen birbirinden ayıramıyor oluşu, onu dünyada olumlu bir değişim için çaba gösteren güçleri temsil etmekten alıkoyuyor.”

Ne olmuştu?

Greta Thunberg’in de aralarında olduğu iklim aktivistleri, iklim eyleminin 270’inci haftasında İsrail bombardımanı altında yerle bir olan Gazze’ye destek vermiş;  ‘Gazze’yle birlikteyiz’ ve ‘Özgür Filistin’ pankartları açarak dünyanın derhal ateşkes, adalet ve özgürlük çağrısında bulunmasını istemişti.

‣ Greta Thunberg ve arkadaşlarından Gazze’ye destek

Thunberg’in paylaşımı çok sayıda destek alırken, İsrailliler tarafından da “antisemit” olarak değerlendirilmişti. Bu paylaşımı alıntılayan ve paylaşımın altına yorum yazan İsrail hesabı ise 19 yaşındaki üç kişinin fotoğraflarıyla birlikte şöyle yazmıştı:

“Greta Thunberg; Hamas masum İsraillileri katleden roketleri için sürdürülebilir malzemeler kullanmıyor. Hamas katliamının kurbanları arkadaşların olabilirdi. Sesini yükselt.”

Bianca Castro: What makes me hopeful is collective power on the streets [Climate Generation-35]

The 35th guest of the Climate Generation series is Bianca Castro. Bianca is a 22 year-old climate activist living in Lisbon, the capital of Portugal. She is one of the founders of Fridays For Future Portugal. She specialized in acting and studied physics. She also works at Greenpeace as the Deputy Program Leader of the Roots global team.

Atlas Sarrafoğlu: How is the climate crisis affecting people’s lives and what are the direct impact of climate change in Portugal?

Bianca Castro: Heatwaves, droughts, floods, intensification and increase of forest fires are just some of the consequences that Portugal will increasingly experience. The climate crisis is not a future prediction but a present succession of increasingly devastating catastrophes.

This year, we had more than 6 thousand wildfires. We have the largest eucalyptus forest area of any country – and eucalyptus forests are ticking time bombs for the increasingly unbearable summers brought to us by the climate crisis. Could this have any influence on the fact that Portugal is the country that burns the most in the Mediterranean? I would say yes. On the other hand, we experienced heavy (and deadly) floods last winter. Recently, in only two days, seven separate temperature records were broken across the country.

climate

And intrinsically connected to the climate crisis – the cost of living crisis is affecting the entire population, and it is heavily intensified by the energy crisis and the insistence of the government on selling us “natural” gas as a solution while it is another fuel to the climate crisis. Adding up to all of this, we are the fifth country in the European Union (EU) with the highest risk of energy poverty.

The solution lies in our government having to stop complying with our fossil fuel companies and their greenwashing.

Our main demands at this moment are very simple, concrete, and called for by science: phasing out fossil fuels by 2030 and having 100 per cent renewable electricity by 2025. We demand climate justice because we understand the climate crisis as a complex political problem of social justice.

‘We need to make sure nobody is left behind’

What do you think is the solution to protect your country from the impact of climate change?

We need to make sure that nobody is left behind as part of the transition Portugal needs to make.

We need to ensure healthcare, education, housing, food, renewable energy, and transportation are provided within the public sector for all individuals, so that they are truly accessible to everyone. We need to place life and care at the center of the society and economy, rather than profit maximization. We need a just transition for those working in high-emission industries – and to hold companies and shareholders responsible for the climate crisis accountable and make them pay for the transition as a form of reparation for the damages caused.

climate

‘Empty words do not fix the crises we are facing’

What is the perception of your government regarding tackling the climate crisis? What kind of initial steps need to be taken to keep the limit under 1,5°C by your government?

Portugal, similar to other governments, is not doing nearly enough to act against the climate crisis. Even though Lisbon, where I live, has been called the European Green Capital, and our government proudly says we are in the frontline of climate solutions – empty words do not fix the crises we are facing.

According to a report prepared in 2021, assuming that the Portuguese government will implement policies to meet the goals presented in documents like the Roadmap for Carbon Neutrality 2050, the National Energy and Climate Plan 2030, or the Climate Base Laws, we find that the carbon budget will be exhausted between 2026 and 2037. This means that in the next three to 14 years, Portugal will emit all the CO2 it is entitled to emit until 2100 in any globally compatible scenario for maintaining the average temperature below 1.5°C. And from a climate justice perspective, carbon neutrality by 2030 is non-negotiable. We have a lot of documents and targets; but none of them are enough.

Our government is talking with Spain and France regarding the construction of the third gas pipeline connection: In the midst of the climate crisis, the expansion of fossil infrastructure is being discussed. The possibility of a new (unnecessary) airport has been on the table for years now, even though the government knows what we need is to decrease aviation emissions. We have severe intensive agriculture problems which will bring along water scarcity and the exploitation of migrant labor in the Southwest of the country – but this keeps being ignored.

climate

At the same time, more and more young climate justice activists have been detained and fined for peacefully protesting. We are thousands and thousands of young people who are forced to fight for the present, for a future, for a dignified life. We are thousands and thousands, repeating messages like “Just transition, climate justice”, “The planet is burning, and the government is just watching.”

In our Prime Minister’s words, “it is important to remember that the future is built today, with and for the new generations.” My question to that is what future is he referring to? A future of climate collapse, where extreme events become normalized, and where we are condemned if we do not resign ourselves? After all, in a message directed at us, the youth, our governments cannot forget what we echo in the streets: “Change the system, not the climate.”

We need to immediately cancel any project that increases emissions on a large scale in Portugal, and we cannot allow the transfer of emissions from here to other countries through new projects for the extraction and exploitation of fossil fuels (for example in Mozambique).

According to historical responsibility levels, Portugal needs to cut about 75 per cent of its emissions by 2030.

‘What makes me hopeful is people’

How did you start activism and how do you organize your strikes in Portugal? Do you work in a specific area on the climate crisis?

I’m from a small town in the South of Portugal which is severely affected by the climate crisis and I grew up watching it worsen, as well as its connection to the social and labor justice crisis. I moved to Lisbon in late 2018, and was one of the founders of Fridays For Future Portugal. I’ve organised numerous actions from marches and strikes to diverse direct action and civil disobedience, as well as campaigns on various topics such as just transition, climate finance, fossil fuel proliferation in Portugal, intensive agriculture, etc, including being part of the global climate jobs campaign where we collaborated with unions and workers – always with a social, labor and gender justice connection focus.

climate

I work not only locally and nationally, but also internationally in the coordination of the global movement. Right now, I’m working at Greenpeace as the Deputy Program Leader of the Roots global program – at Roots, we work with people and communities to build power from the ground up. We partner with youth and climate justice movements in frontline regions of the Global South to develop capacity and leadership, and support intersectional and equitable system change at a local level.

Please tell us about what makes you feel hopeful about the future? 

What makes me hopeful is the people. It is the collective power that is shown on the streets, not only in Portugal but around the globe. There is a certain invincibility in the air when we look around and realize that we are surrounded by thousands and thousands of people who, just like us, want to build a different world. The community found in the Climate Justice Movement is one of unity, love and solidarity. Because we know what is at stake – and we feel the duty of giving everything we have towards the fight for a better world for everyone.

What do you think of the Duarte case that took place at the European Court of Human Rights? 

A group of six young Portuguese nationals have taken 33 countries to the European Court of Human Rights, claiming that the states have violated their rights by contributing to global warming. Law can and should be a powerful tool to hold those responsible for climate change accountable. These young people took their Climate Litigation case directly to the European Court of Human Rights because no national court has done enough to protect our generation – and they know that our human rights are infringed every second that governments fail to take action against the climate crisis. What they did is applaudable, as there has never been a case before any court in the world involving so many defendant states. Given how deep we are in the climate crisis, it is urgent to fight it with different tactics and approaches – whether it is law, politics or (and for me, the most powerful) taking to the streets and making our voices heard louder and louder.

climate

If you had a microphone to address the world leaders, what would you say to them about the climate crisis? 

Listen to the most affected people. Listen to the communities that are being directly affected not only by the climate crisis but all the others that are connected to it. Listen to first-hand accounts of the climate chaos we are already facing. In the Philippines, people fear drowning in their own rooms and often wake up in a flooded room without electricity. With the recent typhoons, people have been stranded on rooftops, and floods have reached up to 12 meters in height. All around, indigenous youth are not being heard: They fight every day for their territories and their future, being greatly affected by the crisis we are facing. Listen to those who should be the ones seating at the decision-making table but keep being ignored.

The climate crisis is a political decision that you take every single day, by deciding to still put profit above life. When is this going to stop? We demand change and accountability. We commit to each other and to the planet – we commit to taking to the streets, to shouting, to protesting, to building campaigns and connections, to demanding more, and to evolving into stronger movements. It depends on us, the people, from all around the world, from all generations, to organize, mobilize, and bring about the change we want to see in the world.

What is your perception of the future in regards to the climate crisis? How do you envision yourself in 2030? 

People’s power will be stronger than the people in power. As we all have heard before: the people united will never be defeated. The movement will not stop resisting, the movement will not stop fighting. And in 2030, I envision myself fighting for whatever it is that by then we still need to win until we have collectively built the world we envision, where life, the planet, diversity and justice are at the center of our society and economy.

*

Social media accounts

X/Twitter: biancabcastroo

Instagram: biancabcastro

Toprak kökenli patojenler artıyor: Tarım ürünlerinde yüzde 75 verim kaybı oluşturabilir

Tarım ürünlerinde yüzde 75’e varan oranda verim kaybına neden olabilen toprak kökenli patojenler; bitkilerde kök ve kök boğazı çürüklüğü, solgunluk, sararma, cüceleşme gibi zararlar oluşturan fungus, bakteri, virüs ve nematodlardan oluşuyor.

Türkiye‘de buğday, mısır, kavun, şeker pancarı, nohut, yer fıstığı, çeltik, fasulye, ayçiçeği gibi ürünlerde söz konusu hastalıklarda artış gözlenirken, iklim değişikliğinin bu hastalıkların artışındaki rolüne ilişkin çalışmalar yürütülüyor.

Ulusal ve uluslararası bir merkez olma özelliği taşıyan Toprak Kökenli Patojenler AR-GE Merkezi, bu alandaki bilimsel araştırmalara katkı sunmak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde, 2 Mayıs’ta faaliyetlerine başladı.

AA’nın sorularını yanıtlayan Enstitü Müdürü Doç. Dr. Ayşe Özdem, “Son yıllarda özellikle iklim değişikliği kaynaklı meydana gelen düzensiz yağışlar ve kuraklığın, toprak kökenli patojenlerin popülasyonlarında, dağılımlarında ve hastalık şiddetlerinde artışa neden olduğunu” söyledi.

‘Patojen gen bankası kurulacak’

Toprak kökenli patojenlerden kaynaklanan hastalıkların hububat, meyve, sebze ve süs bitkilerinde görülebildiğini aktaran Özdem, bunlarla mücadelenin zor ve maliyetli olduğunu, bu nedenle Türkiye’deki patojen haritasını çıkarmayı ve merkez bünyesinde patojen gen bankası kurmayı hedeflediklerini belirtti.

Özdem, merkez bünyesinde araştırmalara ilk olarak Türkiye için stratejik önemdeki buğdayla başladıklarını, buğdayda kök ve kök boğazı hastalıklarıyla ilgili araştırma yürüttüklerini ve Ülkesel Buğday Toprak Kökenli Patojenler Projesi kapsamında Türkiye’deki diğer araştırma enstitüleriyle birlikte patojenlerin dağılımlarını ortaya koyarak hastalık şiddetlerini belirlemeyi amaçladıklarını ifade etti.

Çalışmada, hastalıklara dayanıklı bitkiler geliştirme çalışmaları kapsamında da iklim odası ve sera testlemeleri gibi ön testlemelere ve tarla denemelerinde kullanılacak çeşit adaylarının tespitine odaklanılıyor.

Tohumlara bitki sağlığı sertifikası

Özdem, bitki hastalıkları nedeniyle yaşanan kayıpların önüne geçmek için yapılacak çalışmalar hakkında da şunları söyledi:

“Kendi tohumlarımızın patojenler açısından testleri yapılacak ve bunlar bitki sağlığı sertifikasıyla sertifikalandırılacak. Uluslararası geçerliliği olan bitki sağlığı sertifikası, Türkiye’deki tohumculuğun dış pazarlarda rekabet edebilir hale gelmesi için büyük bir fırsat sağlayacak. Bunun yanı sıra merkezdeki 30 laboratuvar ile yılda 10 binin üzerinde toprak analizi yapılacak.”

Merkez, aynı zamanda bir eğitim merkezi olarak hizmet verecek; Türkiye’den ve dünyadan öğrenci ve araştırmacılara uygulamalı ve teorik olarak patojenlerin teşhis ve muhafazası konularında eğitim imkanı sağlayacak.

Toprak patojenleri nedir?

Patojen, hastalığa neden olan her türlü organizma ve maddeye verilen ad. Toprak patojenleri ise, toprakta yaşayıp bitkilere zarar veren mikroorganizmalar, mantarlar ve bakterilerden oluşuyor.

Bitkiler, patojenlere karşı çeşitli şekillerde direnç mekanizmalarına sahip olsa da çevre şartlarının etkisi; bunların değişmesi gibi durumlarda daha kolay hastalanıp ölebiliyor. Toprak altında hastalıkların yayılması, parazitlerin yayılma organları olan spor ve misel formlarıyla olabildiği gibi, konukçunun toprakaltı canlı ve ölü organlarından  gerçekleşebiliyor.

Toprak patojenleri, spesiyalize olmamış parazitler olarak fidecik ve yaş bitki hastalıklarına; spesiyalize olmuş parazitler olarak da solgunluk ve ektotrof kök hastalıklarına; toprak mikroflorası fazla rutubetli yerlerde de toprak altında bulunan odun materyalinde yumuşak çürüklüğe sebep oluyor.

‘Askeri alanlar sivil talana açıldı’

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe,  İstanbul’da 10 bin futbol sahasının alanına denk gelen 15 bin 304 hektar büyüklüğündeki kent arazisinin imar planlarına aykırı olarak ranta açıldığını duyurdu.

Söz konusu alanların lüks konutlara tahsis edildiğini sosyal medya hesabından haritalarla anlatan Dr. Gökçe’nin bildirdiğine göre, söz konusu araziler, önceden TSK’nin denetiminde “askeri alan” olan ancak 2016’da AKP hükümetinin aldığı “askeri alanları kent dışına çıkarma” kararı uyarınca 1/100.000’lik planlarda öncelikli olarak yeşil alan, eğitim, sağlık gibi sosyal ve teknik alt yapı alanları olarak kullanılacağı belirlenen “el değmemiş” yerler.

‘Askeri alanların yüzde 46’sı donatı dışı imara açıldı’

İBB Genel Sekreter Yardımcısı “2023 itibarıyla” yerleşime açılan alanların durumunu şöyle açıklıyor:

  • 2023 itibariyle askeri alanların yüzde 46’sı askeri alan ve askeri güvenlik bölgesi statüsünden çıkartıldı.
  •  1/1000’lik planda bu alanlarda yaklaşık 700 bin kişinin yaşaması planlandı.
  • Yapımı devam eden ve tamamlanan inşaatların bağımsız birimlerinin yüzde 96,5’i konut.
  • Tamamlanmış projelerde yaklaşık 39 bin kişi yaşıyor. Bu projelerin yüzde 85’i lüks konut statüsünde.

‘Sosyal donatı alanları lüks konuta dönüştü’

Bu yapılaşmanın kente etkisini incelediği dört projede kamu çıkarına verilen zarar ise “Sadece 4 projeden örnek verelim. Bu 4 projede yapı yoğunluğu arttı, deprem döneminde insanların sığınabileceği yeşil alan veya eğitim, sosyal donatı alanı olarak kullanılabilecek kritik alanlar lüks konut haline dönüştü” ifadeleriyle açıklandı.

“2019 sonrasında askeri alandan çıkartılıp yapılaşmaya açılan 13 bölge için gereken itirazların yapıldığını veya dava açıldığını belirten Buğra Gökçe, hukuki sürecin devam ettiğini kaydetti: 

“10 bin futbol sahasındaki alanda İstanbulluların hayatını güzelleştirecek parklar, eğitim ve sağlık tesisleri, şehrimizin afet direncini arttıracak alanlar, insanlarımızın uygun fiyatla oturabileceği rezerv sosyal konutlar yapılabilirdi. Ne yazık ki bu alanlar ranta teslim edildi. Hayata dolar yeşili bakmak ile doğanın yeşili açısından bakmak, sınırlı bir zümrenin çıkarlarını korumakla, halkın menfaatlerini korumak arasında büyük bir fark var.”

2017’de konuyla ilgili konuşan dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu alanların yeşil alan olması konusunda kesin talimatı olduğunu söylemişti: “Buraların dışarıya taşınması çok doğru bir fikir. Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatı var, hepsi yeşil alan olacak. O konuda kimsede ters bir düşünce yok.”

Özhaseki, yalnızca deprem konusunda rezerv alanı bulunamaması durumda bunlar içindeki ‘cüzi alanların’ kullanılabileceğini öne sürmüştü.

2016’dan önce başladı, sonrasında hız kazandı

Askeri alanların imara açılması süreci 2016’dan önce başladı.

İstanbul Ayazağa’daki, geçmişte Jandarma Genel Komutanlığı’nın elinde bulunan arazi önce Toplu Konut İdaresi Başkanlığı‘na (TOKİ) devredildi, sonra Gecekondu Önleme Bölgesi ilan edildi, daha sonra da Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (Emlak Konut GYO) üzerinden ihaleye çıkarıldı ve burada Ağaoğlu Maslak 1453 projesi hayata geçirildi.

Zeytinburnu’ndaki tank fabrikası da 2016 öncesi imara açıldı ve burada da Büyükyalı İstanbul adlı, Ağaoğlu Maslak 1453 gibi yüksek fiyatlı konutları içeren bir konut projesi hayata geçirildi.

Ancak süreç asıl olarak 2016’dan sonra hızlandı.

Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nin aktardığına göre kentte imara açılan askeri alanların önde gelenleri şunlar:

  • Bakırköy Şenlikköy Askeri Alanı
  • Başakşehir General Kani Akman Kışlası
  • Beşiktaş Barbaros Bulvarı Askeri Lojmanı
  • Beşiktaş Orhaniye Kışlası
  • Beşiktaş Jandarma Dikimevi
  • Şehit Onbaşı Azim Özdemir Kışlası (Çekmeköy)
  • Topkule ve Baştabya Kışlası (Esenler)
  • 66. Mekanize Piyade Tugayı (Esenler)
  • Halkalı Askeri Alanı
  • General İsmail Hakkı Tunaboylu Kışlası (Sancaktepe)
  • Zekeriyaköy Füze Üssü (Sarıyer)
  • Çekmeköy 3. Kolordu Komutanlığı
  • Maslak Jandarma Genel Komutanlığı
  • Maltepe Kenan Evren Kışlası
  • Maltepe Nurettin Baransel Kışlası
  • Tuzla – İçmeler Piyade Okulu Askeri Alanı
  • Tuzla 3. Jandarma Komando Tabur Komutanlığı
  • Tuzla İstasyon Mahallesi Sahil Güvenlik Komutanlığı Alanı
  • Zeytinburnu Eski Tank Fabrikası
  • Zeytinburnu Askeri Lojman ve Hizmet Birimleri
  • Beşiktaş 1. Ordu Komutanlığı Silahhanesi ve Çevresi

Askeri alana uydu kent

6 Şubat’ta meydana gelen Maraş depremlerinin ardından dönemin bir önceki Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul’daki -kalan- en büyük askeri alanları da “rezerv alan” olarak kullanacaklarını duyurdu.

Rezerv Alan, “Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere, Bakanlıkça belirlenen alanlar” olarak tanımlanıyor, yani yeni konut inşaatı anlamına geliyor.

“Kentsel dönüşüm” amacıyla İstanbul’un iki ayrı yakasında birer “uydu kent” kuracaklarını ve buralara 500 bin konut inşa edeceklerini duyuran Kurum şunları söyledi:

Esenler’in kuzeyinde Başakşehir sınırları içinde, Sultangazi ile Başakşehir arasında askeri alan var. Milli Savunma Bakanlığımızla protokol yaptık. Bu alanı rezerv alan olarak kullanacağız. O alanda rezerv konutlarımızın temelini atacağız. Anadolu yakasında Tuzla, Pendik, Maltepe‘de alanlarımız var. Bunların hepsi askeri alanlar değil. O alanlarda projelerimizi yapıp, rezerv konutları inşa ettikten sonra vatandaşlarımızı etap etap taşıyacağız.”

İklim İçin 350, Türkiye’deki bankaların ‘iklim karnesi’ni açıkladı

Türkiye‘nin en büyük 17 bankasının iklim değişikliğiyle mücadele uygulamalarının incelendiği “Türkiye’deki Büyük Bankaların İklim Değişikliğine Yaklaşımı” başlıklı rapor İklim için 350 Derneği tarafından yayımladı.

Dernek, bankalara başta kömür olmak üzere fosil yakıtlı yatırımlara finansman sağlamamaları için çağrıda bulundu.

Raporu Türkiye’nin en büyük 17 bankasını iklim değişikliğiyle ilgili beş kriterde değerlendiriyor: Fosil yakıt varlıkları/yatırımları, Temiz enerji yatırımları, “Net Sıfır”, Karbon ayak izi ve “Karbon Nötr” için hedef belirlenmesi, ESG (Çevresel, Sosyal, Yönetişimsel uygulamalar) ve benzer derecelendirmeler.

Türkiye’de sekiz banka kömürü finanse etmeyeceğini açıkladı

Rapora göre, Türkiye’de sekiz banka kömürü finanse etmeyeceğini açıklarken, geri kalanların böyle bir beyanı bulunmuyor. Bankaların yaklaşık olarak yarısı “karbon nötr” ve/veya “net sıfır” hedefleri belirlemişken, geri kalanların bir tarih belirleyip belirlemediğine ilişkin bilgiye ulaşılamıyor. Hedef belirlemiş bankaların ise uzun vadeli bu hedeflerini destekleyici kısa vadeli planlamalarının bilgisi bulunmuyor.

Rapor, hemen hemen her bankada farklı isimler altında kurulmuş olan “Sürdürülebilirlik Komite”lerinin bu alanda çalışmalarını gayretle sürdürdüğüne, ancak bu komitelerce hazırlanan sürdürülebilirlik raporlarının yeknesak olmadığına ve farklı metriklere göre hazırlanmış olduğuna dikkat çekiyor.

Aynı zamanda yayınlanan raporların ve/veya yapılan bilgilendirmelerin denetiminin nasıl yapıldığına dair ise yeterli veri bulunmadığı da raporda ortaya konuyor.

Bankaların iklim taahhütleri

Rapora göre, Türkiye Ekonomi Bankası (TEB) 2022’den bu yana yeni kömür projelerini finanse etmediğini belirtti. Garanti BBVA, QNB Finansbank ve TEB, 2030-2040 döneminde mevcut kömür portföylerini terk edeceğini bildirdi.

Vakıfbank ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankasının 2050’ye kadar portföylerini net-sıfır karbon emisyonu hedefiyle uygun hale getireceklerinin belirtildiği rapora göre, 17 bankadan dokuzu kömüre “hayır” dedi, 10’u “net sıfır” hedefine uygun olarak hareket edeceğini taahhüt etti.

‘Yaşanabilir yeryüzü için bankalara büyük sorumluluk düşüyor’

İklim İçin 350 Derneği’nden Efe Baysal, iklim kriziyle mücadelede adil bir ekonomi ve yaşanabilir bir yeryüzü için bankalara büyük sorumluluk düştüğünü belirtiyor:

Bankaların başta kömür olmak üzere fosil yakıtlara finansal kaynak sağlamaktan vazgeçmesi, iklim krizine sebep olan, havayı, suyu, toprağı kirleten projelerin durması için çok önemli bir adım. Aynı zamanda Türkiye’nin 2053 net-sıfır hedefine giden yol, emisyonlarda en büyük paya sahip enerji sektörünün dönüşümü için finansal sistemlerde yapılacak köklü değişikliklerden geçiyor.”

Bireylerden bankalara: Birikimlerimizle iklim krizini fonlamayın!

İklim İçin 350 Derneği tarafından geçtiğimiz aylarda başlatılan “Dumansız Para Sahası” imza kampanyası bankalarda bulunan bireysel mevduatların gücünü hatırlatmayı amaçlıyor. Banka müşterilerinin bireysel mevduat hesaplarının toplam finansman gücünün farkına varmasını ve bankalarından kömürden çıkış için bir adım atması için talepte bulunmalarını sağlıyor.

Baysal şöyle devam ediyor:

“Banka müşterilerinin, birikimlerinin gelecek nesillere yaşanılabilir bir dünya bırakmak için kullanılmasını talep etme hakkı var. Bireyler, bankalarının iklim krizini fonlamasını durdurabilecek güce sahip. Bu kampanya ile öncelikle henüz kömürden çıkışla ilgili bir adım atmamış bankaların net taahhüt vermesini istiyoruz. Sonrasında, mevcut fosil yakıt yatırımlarını sonlandırmalarını, net sıfır için hedef tarihlerini ilan etmelerini ve hem uzun hem kısa vadeli tüm planlarını ölçülebilir ve denetlenebilir olarak açıklamalarını bekliyoruz.”

Deniz üstü rüzgar enerjisinin gelişiminde YEKA yarışmalarının etkisi var mı?

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi ve Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) iş birliğiyle hazırlanan Deniz Üstü Rüzgar Enerjisi İhaleleri: Küresel Eğilimler ve Türkiye İçin Öneriler raporu yayımlandı.

Çalışmayla, Türkiye’de deniz üstü rüzgar enerjisi YEKA mekanizması için etkili bir yarışma sistemi tasarlanmasına katkı sağlanması hedefleniyor.

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, raporda uluslararası alanda başarısı kanıtlanmış ihale uygulamalarının analiz edildiğini ve Türkiye’ye özgü olası uygulama kriterlerini belirlemeye çalıştıklarını söyledi.

Güllü, “Ölçüm ve analizler, yarışma yaklaşımları, yarışma organizasyonu gibi kritik konuları ele alarak Türkiye’de güçlü ve verimli bir deniz üstü rüzgar enerjisi sektörünün geliştirilmesine yönelik çalışmalara destek olmak istiyoruz” dedi.

Yenilenebilir enerji yarışmalarında başarının, sadece kapasitenin en düşük fiyata tahsis edilmesi ile ölçülmemesi gerektiğini vurgulayan Güllü, şunları söyledi:

“Fiyatın yanı sıra, tahsis edilen kapasitenin yatırıma dönüşme oranı ve süresi yarışmaların başarısını belirler. Bu açıdan ihalelerin, bir taraftan tedarikçi için en uygun fiyatı garanti ederken öte yandan yatırımcı için finansmana erişimi sağlayacak rasyonel bir fiyat seviyesinin belirlenmesi için gerekli dengeyi sağlaması şarttır. Deniz üstü rüzgar enerji santralleri, karasal rüzgar santrallerine göre daha maliyetli ve teknik olarak daha karmaşık. Bu nedenle düzenlenecek yarışmalar kapsamında yatırımcıların teknik ve finansal yeterliliğinin doğru bir şekilde değerlendirilmesi son derece önemli.”

TÜREB de 2035 yılında 5 GW deniz üstü rüzgar kurulu gücüne erişmeyi hedefleyen Türkiye’nin atması gereken adımlara yardımcı olmak amacıyla rapora katkıda bulundu.

‘Ekonomik dalgalanmalara karşı koruma önerilerimiz arasında’

TÜREB Deniz Üstü Rüzgar Santrallerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Ufuk Yaman, proje başvurularında finansal ve teknik yeterlilik kriterlerinin ortaya konulmasının yanı sıra belirlenen ya da ileride belirlenecek alanlarda meteorolojik-oşinografik gözlemlerin ve deniz tabanı ölçümlerinin en uygun şekilde yapılabilmesi için kamudan destek alınması gerektiğini belirtti.

Yaman, projelerin çevresel ve sosyal gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlanması, bölgeye/denize uygun teknolojik yöntemlerin belirlenmesi, ulusal elektrik şebekesine erişimle ilgili başlıkların düzenlenmesi ve deniz üstü rüzgarda yerli sanayinin gelişimi ve istihdamın artırılması konularının da büyük bir dikkatle ele alınması gerektiğinin altını çizerek raporda konuya ilişkin önerilere yer verildiğini bildirdi:

“En az bunlar kadar önemli olan diğer başlıkları da ilgili ihale takviminin ve yöntemlerinin (açık ihale) belirlenmesi, uygun teklifler için yeterli zaman verilmesi, uzun vadeli ve istikralı enerji tedarik anlaşmaları (PPA) hedeflenmesi olarak belirttik. Son olarak olası ekonomik dalgalanmalara karşı koruma ve ayrıca cezai yaptırımların etkin bir şekilde uygulanması da önerilerimiz arasında. Raporla ilgili olarak ilgili düzenleyici kuruluşlarla irtibatta olmaya devam edeceğiz.”

‘Deniz üstü rüzgarda Akdeniz ve Ege fırsatı’

Raporda, deniz üstü rüzgar enerjisinin, büyük ölçekli ve temiz elektrik üretme potansiyeli sayesinde son yıllarda küresel yenilenebilir enerjide önemli rol oynadığı belirtiliyor.

Türkiye’nin Akdeniz ve Ege Denizi’ndeki stratejik konumunun sürdürülebilir enerji kaynaklarına ulaşmakta önemli fırsat sunduğu ifade edilirken, Türkiye’deki deniz üstü rüzgar enerjisi YEKA yarışmalarını etkili bir şekilde tasarlayabilmek için, uluslararası deniz üstü rüzgar ihale uygulamalarının incelenmesinin öneminin altı çiziliyor.

Çalışmada, Japonya, İngiltere, Fransa, Hollanda ve Danimarka’da gerçekleşen deniz üstü rüzgar ihaleleri inceleniyor. Birçok ülkede rekabetçi fiyatlar, verimli proje tahsisi ve çeşitli diğer faydalar elde etmek için ihale mekanizmalarının başarıyla uygulandığı vurgulanıyor. Diğer ülkelerdeki deneyimlerin, Türkiye’nin deniz üstü YEKA yarışmaları için örnek olabileceği belirtiliyor.

Dikkat gerektiren kriterler

Rapora göre uluslararası alanda deniz üstü rüzgar yarışmalarında genel kriterlerin başında Met-Ocean ve Deniz Tabanı Jeoteknik Ölçümleri’ geliyor. Met-ocean ölçümleri, meteorolojik ve oşinografik (dalga hızı, yüksekliği, periyodu ve yönü, akıntı hızı ve yönü, deniz seviyesi, deniz sıcaklığı, deniz tuzluluğu, iletkenliği vb.) koşulların saptanması, planlanan deniz üstü rüzgar santrali projelerinin kurulum ve bakım-onarım süreçleri için güvenli koşulların bulunduğunun teminatı niteliğinde.

Deniz tabanına ilişkin jeoteknik araştırmalar da proje geliştiricilerinin deniz üstü rüzgar türbini, trafo merkezi ve kablolama altyapısının en uygun şekilde yerleştirilmesini sağlayabilmesi için kritik öneme sahip.

Raporda, “İhale Yaklaşımı”, “İhale Organizasyonu”, “Teklif Süresi”, “Açık-Mühürlü/Kapalı Teklif”, “İhale Hacmi”, “Enerji Alım Anlaşması”, “Yerli Aksam Gereksinimleri”, “Finansal Destek Mekanizmaları”, “Cezalar”, “Fiyatlandırma” ve “Şebeke Altyapısı”nın ihale tasarımında en önemli kriterler arasında olduğu ifade ediliyor.

Bu kriterler arasında bulunan Enerji Alım Anlaşması süresini belirlemenin, projelerin finansmana erişimi için son derece önemli olduğu belirtiliyor.

Yerli Aksam Gereksinimleri ise yerli ekipman/malzeme içerik yüzdesini belirlemek, ekonomik kalkınmayı ve yerel endüstrileri desteklemek açısından önemli. Diğer yandan yarışmaya esas tavan fiyatın da katılımcılar için alacakları risklere karşılık finansman bulmalarına yardımcı olacak ve makul oranda finansal getiri sunacak şekilde belirlenmesinin önemli olacağı vurgulanıyor. Bu konuda İngiltere’den bir örnek verilerek Temmuz 2023 tarihinde gerçekleştirilen 5 GW kapasiteli deniz üstü rüzgar enerjisi ihalesine, tavan fiyatın MWh başına 44 sterlin olmasından ötürü katılımcılar tarafından teklif verilmediği ve ihalenin başarısız olduğuna dikkat çekiliyor.

Deniz üstü rüzgar projelerinde maliyetler artıyor

Çalışmada, son yıllarda küresel ölçekteki deniz üstü rüzgar projeleri analiz edildiğinde, ilk yatırım maliyetlerinde (CAPEX) yüzde 10 ila yüzde 30 artış yaşandığı da belirtiliyor. Bu artış, maliyet enflasyonu, tedarik zinciri ve emtia fiyat dengesizliği sorunlarından kaynaklanıyor. Artan CAPEX, deniz üstü rüzgar enerjisi projesi yatırımcılarının inşaata başlamasını ve projenin hayata geçirilmesini geciktiriyor.

Westwood Global Energy Group tarafından deniz üstü rüzgar enerjisi özelinde gerçekleştirilen bir anket, önümüzdeki 10 yılda enflasyonun deniz üstü rüzgar endüstrisi ilk yatırım maliyetlerinde yaklaşık 280 milyar ABD doları düzeyinde ek bir artışa neden olacağını öngörüyor. Yatırımcının ilgisini çekmek ve gelecekte hayata geçirilecek projelerin gecikme riskini ortadan kaldırmak için dövize bağlı satın alma garantisinin enflasyon ve emtia fiyatları gidişatlarına göre güncellenmesi gerekiyor. Maliyetlerdeki artışın elektrik satın alma garantisine yansıtılması, projelerin zamanında devreye alınması için önem taşıyor.

YEKA deniz üstü rüzgar yarışmaları için öneriler

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulusal Enerji Planında 2035 yılı için 5 GW deniz üstü rüzgar enerjisi kurulu güç hedefi koydu. Geçtiğimiz ağustos ayında ise deniz üstü rüzgar enerjisi için aday YEKA’lar belirlendi. Bandırma açıklarında 1,111 km2, Bozcaada açıklarında 299 km2, Gelibolu açıklarında 75,6 km2 ve Karabiga kıyılarında 410 km2 alan, aday YEKA olarak tahsis edildi. Bozcaada açıkları hariç YEKA alanlarında Dünya Bankası desteği ile gerçekleştirilecek meteorolojik ve oşinografik ölçümlere dayanan analizler ile ön fizibilite etütleri yapılması hedefleniyor.

Türkiye’de uygulanabilecek başarılı bir deniz üstü rüzgar yarışma sisteminin oluşturulmasında uluslararası deneyimler temel kriterler bağlamında yol gösterici olsa da Türkiye’ye özgü koşullar ve dinamiklerin dikkate alınması gerekiyor.

Raporda, Türkiye’de deniz üstü rüzgar enerjisi yarışma mekanizması tartışmalarına katkı sağlayabilecek 13 temel öneri getiriliyor:

İlk olarak, ihaleye konu alanlarda gerçekçi teklifler verilebilmesi için gereken kapsamlı met-ocean analizleri ve deniz tabanı ölçümleri ile idari ve çevresel değerlendirmelerin kamu tarafından sağlanması öneriliyor.

Raporda ayrıca projelerin, çevresel ve sosyal uyum gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanması ve uygulanmasının altı çiziliyor. Yabancı finans kuruluşları ve ihracat kredi ajanslarının en çok dikkat ettikleri konuların başında sürdürülebilirlik geliyor. Bu kapsamda, projelerin kurulacağı alanlar planlanırken enerji potansiyelinden önce çevresel (denizde mekansal planlama) ve sosyal etkilerinin kapsamlı şekilde düşünülmesi ve uluslararası çevresel ve sosyal standartlara uygun projeler geliştirilmesine özellikle dikkat edilmesi vurgulanıyor.

Raporda, bölge ve teknolojiye özgü ihale yaklaşımının seçilmesinin öneminden bahsediliyor. Türkiye’nin denizlerindeki farklı coğrafi koşullar göz önüne alındığında, teknolojiye ve bölgeye özgü bir ihale yaklaşımının seçilmesi önemli. Bu tercih, farklı rüzgar türbin teknolojilerine ve bölgelere uygun projelerin teşvik edilmesine yardımcı olabilir.

Önemli bir başka öneri ise yerli aksam gereksinimleri. Türkiye’nin yerel endüstrilerini desteklemek amacıyla yerli aksam gereksinimlerinin belirlenebileceği ancak bunun finansman maliyetini artıracağından yatırım tutarını yukarıya çekebileceği belirtiliyor. Halihazırda karasal rüzgar projelerindeki başarı, deniz üstü projeleri için de umut vaat ediyor, fakat farklı teknoloji gereksinimleri ve yabancı yatırımcının Türkiye’ye çekilmesi kapsamında bu kriterin içeriği iyi analiz edilmeli. Yerli aksam zorunluluğu getirilmesi halinde, ilk aşamada zorunlu yerli aksam oranı, yatırımcıların ECA kredisi kullanabilmesine olanak tanımalı ve ekipman üreticilerini Türkiye’ye çekebilmek için yeterli miktarda kapasite, önceden belirlenen bir takvim kapsamında düzenli olarak tahsis edilmeli.

Diğer öneriler ise şöyle:

  • Proje başvurularında teknik ve finansal yeterlilik kriterleri belirlenmeli.
  • Şebekeye erişimin kamu tarafından sağlanması önemli, ancak teknik ve finansal yeterlilik kriterlerini sağlamak koşuluyla yatırımcı tarafından da yapılabilir.
  • Hedeflenen deniz üstü rüzgar enerjisi kapasitesi için bir ihale takvimi belirlenmeli.
  • Teklif süresi proje geliştiricilerin hazırlıklarını tamamlayabilmesi için yeterli olmalı.
  • Açık ihale yaklaşımı benimsenmeli.
  • Enerji Tedarik Anlaşması (ETA) süresi uzun ve istikrarlı olmalı.
  • İhaleyi kazanan fiyat rekabetçi ortamda oluşmalı ve yatırımın hayata geçmesini önleyecek kur ve enflasyon risklerine karşı korunmalı.
  • İzin süreçleri netleştirilmeli ve izin sürelerinin kısaltılması için bir koordinasyon merkezi kurulmalı.
  • Cezai yaptırımlar dikkatli bir şekilde tasarlanmalı ve etkin bir şekilde uygulanmalı.

HEDEP’ten Kadın Bakanlığı kurulmasına yönelik kanun teklifi

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, Kadın Bakanlığı kurulması için Meclis Başkanlığına bir kanun teklifi sundu.

Kanun teklifinin gerekçesinde, kadınların her alanda ayrımcılığa maruz kaldığına işaret edilerek, toplumsal cinsiyet sorununun demokrasi sorunu olduğunu vurgulandı.

bianet‘in aktardığına göre Beştaş teklifte, demokrasinin güçlü olduğu gelişmiş ülkelerde, toplumsal cinsiyet eşitsizliği tümüyle giderilmemiş ise de cinsiyet eşitliği sağlanmadan gerçek bir demokrasinin sağlanamayacağı bilinciyle, cinsiyetler arası eşitliği tesis etmede önemli gelişmelerin kaydedildiğini hatırlattı.

Cinsiyet eşitliği ve demokrasinin birbiriyle doğrudan bağlantılı olduğunun altını çizen Beştaş, bunların birbirini güçlendiren ve biri olmadan diğerinden bahsedilemeyecek iki kavram olduğunu belirtti. Beştaş, “Kadınlara yönelik cinsiyet ayırımcılığı birçok toplumda görülmekle birlikte, ayırımcılığının türü ve derecesi farklıdır ve bu farklılık demokrasinin gelişmişliğiyle doğrudan bağlantılıdır” dedi.

Meral Danış Beştaş şunları ekledi:

“Bugün gelişmiş ülkelerde cinsiyet ayırımcılığı, kadınların çalışma yaşamında işe alınma aşamasında ve terfide karşılaştıkları engeller ile erkeklerle aynı işi yapmalarına rağmen daha az ücret almaları gibi konularda belirginleşirken, az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde bu sorunların yanı sıra, çok daha temel ve ağır sorunların yaşanması şeklinde tezahür etmektedir.”

Erkek şiddeti

Teklifte, 2018 yılının ilk 9 ayında 180 kadının katledildiği belirtildi.

Teklifte, 2016 yılında 280; 2017 yılında 300; 2018 yılının sadece ilk 9 ayında ise 180’i aşkın kadının erkekler tarafından katledildiği ifade edildi.

Bu durumun kadınların en temel insan hakkı olan yaşam hakkının dahi korunmadığının açık göstergesi olduğu vurgulandı.

Detaylar

Teklifte, şu maddeler yer aldı:

“Kadın Bakanlığı’na bağlı olarak teşkil edilen Kadının Statüsü Kurulu’nun kuruluş ve çalışma esaslarının düzenlenmesi; toplumsal cinsiyet kalıpları ile mücadele etmek ve toplumsal cinsiyet eşitliği politikanın geliştirilmesi; kadınların toplumsal alanda uğradığı tüm ayrımcılık türleri ile etkin mücadele edilmesi, bu yönde yasal düzenlemelerin ve bağlayıcı kuralların geliştirilmesi konusunda çalışmalar yürütülmesi; LGBTİ’lerin uğradığı homofobi ve transfobi temelli ayrımcılık, şiddet ve nefret suçlarıyla etkin mücadele edilmesi; okulöncesi eğitimden itibaren eğitimin her aşamasında cinsiyet eşitliği bilincinin arttırılması; kadın ve erkek arasında eşit statünün oluşmasını teşvik edilmesi, kadınlara kamusal alanda, sosyal güvenceli, eşit işe eşit ücret temelinde istihdam alanları yaratılması, kadın girişimciliğinin desteklenmesi, kadınlar için kadın kooperatifleri gibi alternatif ekonomik modellerin yaratılması; kadın istihdamını artırma politikasının bir parçası olarak ücretsiz kreş hizmeti sunulması; toplumsal cinsiyet eşitliğini temel bir devlet politikası olarak yürütülmesi ve bu yönlü yerel yönetimler ve kadın kurumlarıyla sürekli etkileşim ve işbirliği halinde olunması; kadınlar için iç ve dış ilçeler bazında özel Kadın Çalışma Destek/Danışma Merkezleri kurulması, kadın dostu kentlerin yaratılmasına öncülük edilmesi.”

Teklifte, hizmet birimleri şöyle sıralandı:

  • Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
  • LGBTİ+ların Statüsü Genel Müdürlüğü
  • Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Daire Başkanlığı
  • Kadına Yönelik Her Türlü Cinsel, Fiziksel ve Psikolojik Şiddet ile Etkin Mücadele Daire Başkanlığı
  • Kadın İstihdamını Denetleme ve Geliştirme Daire Başkanlığı
  • Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
  • İletişim, Dokümantasyon ve Yayın Daire Başkanlığı
  • Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
  • Hukuk Müşavirliği
  • İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı

İklim krizi: Antarktika’daki buz sahanlığının yüzde 40’ından fazlası küçüldü

Leeds Üniversitesi‘nden bilim insanlarının yaptığı bir araştırma, 1997 ile 2021 yılları arasında Antarktika’daki buz sahanlığının yüzde 40’ından fazlasının küçüldüğünü gösteriyor.

Antartika’nın batı tarafındaki ılık su buzları eritirken, doğuda su daha soğuk olduğu için buz sahanlıkları ya aynı kaldı ya da büyüdü.

Independent’ın aktardığı araştırmanın bulgularına göre, 1997 ile 2021 yılları arasında batıda 67 trilyon ton buzun kaybolurken, doğuya 59 trilyon ton buz eklendi. Böylece net 7,5 trilyon tonluk bir kayıp yaşandı.

Buz sahanlıkları küçüldüklerinde, buzullar denize daha büyük miktarlarda tatlı su bırakır ve bu da Güney Okyanusu‘nun akıntılarını bozabilir. Buna göre 25 yıllık süre zarfında okyanusa salınan tahmini 67 milyon ton tatlı su, dünya çapında ısı ve besin taşıyan okyanus akıntılarını etkiliyor.

Buzulların yarısı ‘iyileşme belirtisi göstermeden’ küçüldü

Dünyanın geri kalanı için zincirleme etkileri olabilecek buz sahanlıklarının sağlığını analiz etmek için uzaydan çekilen 100.000’den fazla görüntüyü inceleyen bilim insanları bulgularını Scientific Advances dergisinde yayımladı. 

Dünya gözlem uzmanı ve çalışmanın lideri Dr. Benjamin Davison şöyle diyor:

“Buz sahanlığındaki bozulmayla ilgili karışık bir tablo var ve bu Antarktika çevresindeki okyanus sıcaklığı ve okyanus akıntılarıyla ilgili. Batı yarısı, buz sahanlıklarını aşağıdan hızla aşındırabilecek ılık suya maruz kalırken, Doğu Antarktika‘nın büyük bir kısmı şu anda kıyıdaki soğuk su bandıyla yakındaki ılık sudan korunuyor.”

Bilim insanları buz kaybının iklim değişikliğinin bir sonucu olduğuna inanıyor çünkü buzul kaybı doğal değişim döngüsünün bir parçası olsaydı daha fazla buzun yeniden büyümesi gerekirdi.

Davison buz sahanlığının küçülme döngülerinin geçmesini ve yeniden büyümesini beklediklerini ancak buzulların neredeyse yarısının hiçbir iyileşme belirtisi göstermeden küçüldüğünü belirtiyor.

Dünyada her beş kişiden biri buzullara ihtiyaç duyuyor

Buzullar, dünyada milyonlarca insana içme suyu sağlıyor ve çiftçilik faaliyeleri yürütmelerini mümkün kılıyor. Bu nedenle buzulların ne hızda değiştiğinin takibi önem taşıyor.

Dünyanın birçok yerindeki buzullar, kritikb su rezervuarı işlevi görüyor. Dünya nüfusunun yüzde 20’sinden fazlasının yazın uzullardan eriyerek akan sulara bağımlı olduğu düşünülüyor.

Kent merkezini araçlardan arındırma hareketine Milano da katılacak

İtalya‘nın en kalabalık şehirlerinden biri olan Milano’da araçların kent merkezine girişinin yasaklanması tartışılıyor.

Belediye Başkanı Giuseppe Sala, trafiğin çok yoğun olduğu 1,4 milyon nüfuslu metropolde kirliliği azaltmak istiyor. Belediyenin önerisi kabul edilirse, yasak 2024’te yürürlüğe girecek.

Avrupa’nın en kirli şehirlerinden biri

Milano, Avrupa’nın en kirli şehirlerinden biri. İnsan sağlığı açısından risk oluşturan kirletici olan ince parçacıkların hacmi nedeniyle hava kalitesi son derece düşük.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından, havadaki kirletici partiküller bakımından güvenli kabul edilen maksimum seviye, uzun vadeli ortalama 5 μg/m3’ü (metreküp başına mikrogram) aşmazken, kentteki seviyeler 19,7 µg/m3 ile güvenli miktarın neredeyse dört katı.

Tehlikeli emisyon seviyelerinin üstesinden gelme çabasının bir parçası olarak Milano yetkilileri, şehir merkezinde özel araç trafiğinin yasaklanmasını istiyor.  Belediye Başkanı Sala, geçen hafta sürdürülebilirliği teşvik etmek amacıyla düzenlenen bir festivalde, “Bu küçük görünse de tarihi bir karar olacak” dedi.

Yasak Belediye Meclisi’nden geçerse, uygulanması için Corso Venezia boyunca yerleştirilecek kameralarla trafik kaydedilecek ve özel araçların merkeze girip girmediği tespit edilecek. Bölgeye izinsiz giriş yapanlar para cezasına çarptırılacak. Garajı olan kişiler, otoparka, taksilere ve toplu taşıma araçlarına erişim sağlayanlar ise yasaktan muaf olacak.

Sala, iklim değişikliği festivalinde gazetecilere verdiği demeçte, “Öncü olmalıyız ve bir şeyler yapacak cesarete ve sağduyuya sahip olmalıyız. Ben kapitalizm karşıtı biri değilim ancak dürüst olmak gerekirse, ama dürüst olmak gerekirse, park edemedikleri süper arabaların merkezde geçit törenini görmek devam edemeyiz” dedi.

Belediye başkanı ayrıca bu türden daha fazla reformun yapılacağını da söyledi.

Karşı çıkanlar da var

Ancak herkes yasaktan yana değil. Banliye ‘komünü’nün belediye başkanı Roberto  Di Stefano, Sala’yı şehrin geniş alanlarındaki trafik kısıtlamalarına ek olarak  şimdi de hiç bir arabanın dolaşamayacağı bir Milano yaratmak istediğini söyledi.

Di Stefano, tedbirin “sadece Milanoluları değil, her gün işe gidip gelmek zorunda kalan kenar mahallelerdeki tüm vatandaşları cezalandıran bir saçmalık” olduğunu ekledi.

Stockholm ve Paris de yasaklıyor

Milano, araç yasağını düşünen ilk Avrupa şehri değil. Bu ayın başlarında da Stocholm, benzinli ve dizel araçların şehir merkezine girişini engelleme planlarını duyurmuştu. Emisyonları ve kirliliği azaltamayı amaçlayan yeni kurallar 31 Aralık 2024’te yürürlüğe girecek.

Paris de 2024’ın başlarında, Olimpiyat Oyunları öncesinde özel araçların tarihi merkezden çıkarmak istiyor. Bu, Fransız başkentinin yollarından her gün 100.000 kadar arabanın çekilmesine neden olabilir.

‘Tabiat katili’ YK Enerji, maden alanlarının rehabilitasyonu için Tabiatı Koruma Derneği’yle anlaştı

Türkiye’nin en köklü doğa koruma örgütlerinden biri olan Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, (TTKD) Akbelen Ormanları‘ndaki katliama imza atan Yeniköy Kemerköy Enerji Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (YK Enerji) ile maden sahalarının rehabilitasyonu için anlaştı.

Anlaşma ile ilgili duyuru şirketin internet sitesinde şöyle açıklandı: “Muğla’nın Milas ilçesinde kapatılan maden sahasının rehabilite edilerek yeniden doğaya kazandırılması için çalışmalara başladı. YK Enerji, 600 hektarlık alanda yapmayı planladığı maden sahası rehabilitasyonunu tam yetkiyle izlemek ve raporlamak üzere 1955 yılından bu yana yurt dışı ve yurt içinde birçok çevre projesine imza atan TTKD ile anlaştı.” Duyuruda TTKD uzmanlarının çalışmaların bilimselliğini, bölgeye uygunluğunu, takvimin belirlenen şekilde sürdürüldüğü gibi konuları edeceği ileri sürülürken, YK Enerji Sürdürülebilirlik ve Kurumsal İletişim Genel Müdür Yardımcısı Burak Işık, “TTKD’nin 70 yıllık deneyiminden faydalanacağız” dedi.

Varoluş amacını “Türkiye’nin eşsiz doğal, çevresel ve tarımsal zenginliklerini korumak, geliştirmek ve bu değerleri gelecek nesillere aktarmak” olarak tanımlayan TTKD, 1963 yılından beri Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Kurumu (IUCN) üyesi. Dernek başkanı Ali Rıza Koç da IUCN Türkiye Milli Komitesi Başkan Yardımcısı olarak görev yapıyor.

Limak Holding ve İÇTAŞ ortaklığıyla kurulan YK Enerji,, TTKD ile aralarındaki anlaşmanın 600 hektarlık alanda yapılması planlanan maden sahasının geri kazanımı çalışmalarını izlemek ve kamuoyuna raporlamak amacıyla imzalandığını ve çalışmalara Hüsamlar maden sahasında başlanılacağını duyurdu.

İkizköy Çevre Komitesi’nden tepki

Anlaşmaya tepki gösteren ve “tabiat katili” ile tabiat derneği”nin yan yana gelmesini eleştiren İkizköy Çevre Komitesi, YK Enerji’nin Yeniköy ve Kemerköy termik santralleri ile linyit maden işletmesini 2014’te özelleştirme ile devralmasından bu yana geçen dokuz yıl boyunca nesli küresel, bölgesel ve ulusal seviyede tehlike altında olan ve ayrıca Türkiye’nin taraf olduğu Bern  Sözleşmesi‘ne (Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma) göre Kesin Koruma Altına Alınan Fauna Türleri’nin doğal yaşam ortamı olan alanları ulusal ve uluslararası mevzuata aykırı olarak yok ettiğini hatırlattı:

“Şirketin uluslararası sözleşmelere aykırı faaliyetleri bununla sınırlı değildir. YK Enerji, Temmuz 2023’te yine Türkiye’nin taraf olduğu Paris İklim Anlaşması’nın maddelerinde çok açık ve net olarak ifade edilen “ormanlar da dahil olmak üzere sera gazı yutak ve rezervlerini korumak ve güçlendirmek için eyleme geçilmelidir” prensibini de göz ardı ederek faaliyet bölgesindeki en önemli yutak alan olan Akbelen Ormanı’nı yok etmiştir. Akbelen Ormanı’nın, 2021 yılındaki büyük yangınlardan sonra kazandığı ekolojik koridor özelliği nedeniyle daha da vazgeçilmez bir ekosistem haline geldiği uzman ekologlar tarafından tespit edilmiştir. Yok edilen orman alanında 10 farklı endemik bitki türünün bulunduğu şirket raporlarında bile ortaya konduğu halde, bu türler maden sahalarında bulunmuyormuşçasına madencilik faaliyetlerine devam edilmiştir. TTKD’nin de üyesi olduğu IUCN tarafından belirlenen Kırmızı Liste Ölçütleri’ne göre nesli küresel ölçekte yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan sarmaşık yapraklı siklamen (Cyclamen hederifolium Aiton)- VU türünün maden sahasında bulunması da YK Enerji’yi durdurmamıştır. Oysa endemik bitkiler ve doğal yaşam ortamları Türkiye’nin taraf olduğu Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi tarafından koruma altındadır.”

‘Şirketin yeni yalanı’

YK Enerji tarafından maden sahası rehabilitasyonunu iddiası ile “eski maden sahalarının geri kazanımı için önemli adım” olarak kamuoyu ile paylaşılan haberin önemli bir adım değil şirketin önemli ve yeni bir yalanı olduğunu söyleyen İkizköylüler şunlara dikkat çekti:

  • Ormanlar yan yana dikilmiş ağaç ve bitki toplulukları değil, oluşması yıllar süren bir ekosistemdir,
  • Bahsi geçen bölgede yürütülen madencilik çalışmaları bölgenin ekosistemini geri dönülmeyecek şekilde yok etmiştir,
  • Başta endemik, dar yayılışlı ve nesilleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bitki ve hayvan türleri olmak üzere bölgede bulunan tüm canlı türlerinin mikro-iklim, nemlilik, arazi pürüzlülüğü, eğim, bakı, toprak yapısı gibi özel ihtiyaçları bulunmaktadır. Süregelen madencilik çalışmaları ekosistemleri ve peyzajı yok ederken canlıların var olmaları ihtiyaç duydukları özel ortamları da yok etmiştir ve bu özel ihtiyaçların insan eli ile sağlanması olanaksızdır,
  • Dünyada yaşamın iki temel kaynağı hava ve sudur. YK Enerji yaşamın her iki temel kaynağının doğal yapısını bozacak faaliyetlerde bulunmaktadır. Ekosistemlerin rehabilitasyonu, ancak ortamda bulunan doğal koşulların rehabilitasyonu desteklemesi ile mümkündür. Ancak söz konusu maden sahalarında ne bir damla su kalmıştır ne de etrafında bir nefes kadar temiz hava bulunmaktadır.

Tüm bu nedenlerden ötürü, eski maden sahalarının yeniden eski haline dönüştürülmesinin mümkün olmadığına vurgu yapılan açıklama şöyle sonlandırıldı:

“İçindeki tüm biyolojik çeşitlilik değerleri ile Akbelen Ormanını gözünü kırpmadan yok eden YK Enerji’nin Türkiye’nin en köklü doğa koruma derneklerinden biri ile yan yana gelme çabası kamuoyunda yıpranan imajını yenileme çalışmasıdır.

İkizköy Çevre Komitesi olarak, bu gerçekler ışığında TTKD’den var oluş amaçlarına tamamen karşı olan YK Enerji ile neden bir ilişki içerisinde olduğunu soruyor ve bu yanlıştan acilen geri dönülmesini talep ediyoruz. Doğa katili YK Enerji ile Türkiye’nin köklü bir doğa koruma kurumu olan Türkiye Tabiatını Koruma Derneği’ni bir arada görmek istemiyor; bu ilişkisini sürdürmek yerine yaşamdan taraf olan İkizköy halkı ve doğanın yanında olmasını bekliyoruz.”