Dünyanın dört bir yanından 22 önde gelen uzmanın biyoçeşitlilik ve salgınlarla ilgili kapsamlı bir rapor hazırladı. Rapora göre; bulaşıcı hastalıklarla mücadeleye yönelik küresel yaklaşımda köklü bir değişiklik olmadıkça, gelecekteki salgınlar daha sık ortaya çıkacak, virüsler daha hızlı yayılarak dünya ekonomisine daha fazla zarar verecek ve Covid-19’dan daha fazla insan öldürecek.

Rapor, doğa tahribatı ile artan pandemi riski arasındaki bağlantıları incelemek üzere, Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Üzerine Hükümetlerarası Bilim ve Politika Platformu (IPBES) tarafından hazırlandı.

Analiz, Covid-19 sebebiyle kaybedilen trilyonlarca dolarla kıyaslandığında önleme politikalarına bağlı maliyetlerin cüzi olacağını ortaya koyuyor.

Covid-19 altıncı küresel pandemi

Rapora göre, Covid -19, 1918 yılındaki Büyük Grip Pandemisinden bu yana görülen en azından altıncı küresel sağlık pandemisi. Kökeni hayvanlar tarafından taşınan mikroplara dayansa da, tüm pandemiler gibi Covid-19ortaya çıkışı da tamamen insan faaliyetleri kaynaklı.

Rapordaki tahminler, şu an memelilerde ve kuşlarda 1,7 milyon kadar daha “keşfedilmemiş” virüsün bulunduğunu ve bunun 850 bin kadarının insanlara bulaşma gücüne sahip olabileceğini gösteriyor.

Daszak: Pandemilere giden yol

EcoHealth Alliance Başkanı ve IPBES çalıştay başkanı Dr. Peter Daszak konuya ilişkin “Covid-19 pandemisinin veya çağımızdaki herhangi bir pandeminin nedenine dair ortada büyük bir sır yok” ifadelerini kullandı. Ortaya çıkışları hakkında bilgi veren Daszak şunları söyledi:

İklim değişikliğine ve biyoçeşitlilik kaybına yol açan aynı insan faaliyetleri, çevremiz üzerinde oluşturdukları etkiler yoluyla pandemi riskini de arttırmaktadır. Tarımın ve sürdürülebilir olmayan ticaretin yaygınlaşması ve yoğunlaşması da dâhil olmak üzere arazi kullanma biçimimizdeki değişiklikler, bu üretim ve tüketim biçimleri doğayı altüst etmekte ve yaban hayatı, besi hayvanları, patojenler ve insanlar arasındaki teması arttırmaktadır. Pandemilere giden yol budur.

Önleme maliyeti 100 kat daha az

Temmuz 2020’da Covid -19’un küresel düzeydeki olası maliyetinin $8-16 trilyon olacağı tahmin edilmişti. Yapılan daha ileri tahminler, sadece Amerika Birleşik Devletleri’ndeki maliyetlerin 2021’in dördüncü çeyreğine gelindiğinde $16 trilyona kadar çıkabileceğini ortaya koyuyor.

Uzmanlar, pandemilerin önlenmesi amacıyla risklerin azaltılmasının maliyetinin, pandemiler ortaya çıktıktan sonra mücadele vermenin maliyetinden 100 kat daha az olacağını öngörüyor ve bunun da “dönüştürücü adımlar atılmasına yönelik önemli bir ekonomik gösterge olduğunu” vurguluyor.

Politika önerileri

Bu öngörü, 2020 yılı boyunca iklim gündemine yön veren ve gelecekte iklim krizi kaynaklı riskleri en aza indirme çabaları kapsamında yeşil ekonomik iyileştirme paketlerine duyulan gereksinimin bir kez daha altını çiziyor.

Raporun pandemi riskinin azaltılmasına ve ele alınmasına yardımcı olacak sunduğu politika seçenekleri ise şu şekilde:

• Karar vericilere yeni ortaya çıkan hastalıklara ilişkin en iyi bilimsel verileri ve kanıtları sağlamak, yüksek riskli alanları tahmin etmek; potansiyel pandemilerin ekonomik etkilerini değerlendirmek ve araştırma boşluklarını vurgulamak amacıyla hükümetlerarası üst düzey bir salgın önleme konseyi kurulması. Bu tarz bir konsey, küresel bir takip sisteminin tasarımını da koordine edebilir.
• Uluslararası bir anlaşma veya birlik çerçevesinde ülkelerin; insanlar, hayvanlar ve çevre için açık faydalar sağlayan karşılıklı olarak mutabık kalınan amaçlar veya hedefler belirlemesi.

Tek sağlık yaklaşımının kurumsallaştırılması

• Pandemiye karşı hazırlıklı olma, salgın önleme programları geliştirme ve sektörler arasında salgınları araştırmak ve kontrol etmek amacıyla ulusal hükümetlerde ‘Tek Sağlık’yaklaşımının kurumsallaştırılması.
• Biyoçeşitlilik ve sağlığa yönelik fayda ve risklerin tanınması ve açıkça hedeflenmesi amacıyla arazi kullanımı için mali yardımlara yeniden şekillendirmek ve büyük kalkınma ve arazi kullanımı projelerinde salgın ve yeni ortaya çıkan hastalıkların yaratacağı risk için sağlık etki değerlendirme çalışmalarının geliştirilmesi.
• Pandemilerin ekonomik maliyetinin tüketim ve üretimin yanı sıra hükümet politikaları ve bütçelerine de dahil edilmesinin sağlanması.

Yerli halkların bilgisine değer vermek

• Pandemiye yol açan tüketim biçimlerini, küreselleşen tarımsal genişlemeyi ve ticareti azaltmak için değişikliklere olanak sağlanması -bu, et tüketimi, hayvancılık üretimi ve diğer yüksek riskli pandemi faaliyetlerinin vergi veya harçlara tabi tutulmasını içerebilir.
• Yeni bir hükümetlerarası ‘sağlık ve ticaret’ ortaklığı aracılığıyla uluslararası yaban hayatı ticaretinde zoonotik hastalık risklerinin azaltılması; yaban hayatı ticaretinde hastalık riski yüksek türlerin azaltılması veya ortadan kaldırılması; yasadışı yaban hayatı ticaretinin tüm çeşitleri için kanun yaptırımının güçlendirilmesi ve vahşi yaşam ticaretinin sağlık riskleri hakkında hastalıkların yoğun olduğu noktalarda halkın eğitilmesi.
• Yerli halkların ve yerel toplulukların salgın önleme programlarına katılımına ve bilgisine değer verilmesi, gıda güvenliğinin daha iyi şartlarda sağlanması ve vahşi yaşama ait canlı tüketiminin azaltılması.
• Temel risk davranışları, hastalık riskinde yasa dışı yaban hayatı ticareti ile yasal yaban hayatı ticaretinin farkı gibi kritik bilgi eksiklerinin kapatılması ve ekosistem bozunumu ve restorasyonu, peyzaj yapısı ve hastalık ortaya çıkma riski arasındaki ilişkinin daha iyi anlaşılması.

‘Rapor yeni içgörüler sunuyor’

IPBES Yönetici Sekreteri Dr. Anne Larigauderie, çalıştay raporu hakkında “Covid-19 salgını, bilim ve uzmanlığın politika ve karar alma sürecine katkısının önemini ortaya koydu. Her ne kadar tipik IPBES hükümetlerarası değerlendirme raporlarından biri olmasa da, bu, dünyanın önde gelen bilim adamlarından bazılarının bakış açılarını en güncel kanıtlarla temsil eden ve önemli zaman kısıtlamaları altında üretilen hakemli, olağanüstü bir uzman yayınıdır” ifadelerini kullandı.

Larigauderie konuşmasının devamında “Dr. Daszak’ı ve bu çalıştay raporunun diğer yazarlarını tebrik ediyor ve pandemilerin ortaya çıkışı ve gelecekteki salgınları kontrol etme ve önleme seçeneklerine ışık tutan bu hayati katkıları için teşekkür ediyoruz. Bu rapor, karar vericilere pandemiye ilişkin riskleri azaltma ve önleme seçenekleri hakkında yeni içgörüler sunmanın yanı sıra, halihazırda devam etmekte olan bir dizi IPBES değerlendirmesine de katkı sağlayacak” dedi.