Kuzey Amerika’da rekor sıcaklık ve orman yangınları, iklim değişikliğine bağlı

ABD ve Kanada’da aşırı sıcaklar nedeniyle günlerdir ormanlar yanıyor. Bu bölgede hemen hemen her yıl önceki yıla göre sıcaklık rekorları kırıyor ve yanan orman miktarı bir önceki yıla göre görülmemiş oranda artıyor. Popüler bilim dergisi Nature’nin son sayısında yayınlanan bir makaleye göre bir grup araştırmacı, geçen ayın sonlarında iki ülkenin bazı bölgelerini vuran yıkıcı sıcak hava dalgasının görülmesinin küresel ısınma ile ilişkisini araştırdılar. Sonuçta küresel iklim değişikliği olmadan bu sıcak hava dalgasının görülmesinin son derece düşük bir olasılık olacağı sonucuna vardılar. Araştırmalar Pasifik Kuzeybatı bölgesinde sıcaklıkların 50 °C’ ye yaklaşma olasılığının XIX.  yüzyılın sonundan bu yana en az 150 kat arttığını gösterdi.

500’den fazla ölüm, 180 orman yangını

Öldürücü sıcak hava dalgaları için son analizleri yapan bu ekibin içinde yer alan Hollanda Kraliyet Meteoroloji Enstitüsü‘nden (KNMI) iklim bilimci Sjoukje Philip, “Bu sıcak hava dalgasının, insan kaynaklı iklim değişikliğinin etkisi olmasaydı yaşanması neredeyse imkansız olurdu” diyor. Yapılan gözlemlere göre bölgede yeni sıcaklık rekorlarına neden olan sıcak hava dalgası 25 Haziran ile 1 Temmuz tarihleri arasında yaşandı. Sıcak hava dalgası bu yıl Portland, Oregon da dahil olmak üzere nadiren aşırı sıcak yaşayan büyük şehirleri de etkiledi. Kanada’nın batısındaki British Columbia eyaletinde ise şu ana kadar 500’den fazla ölüm ve 180 orman yangını kaydedildi. Bölgenin 29 Haziran’da Lytton köyünde kaydedilen 49,6 °C’ lik en yüksek sıcaklığı, Kanada’da şimdiye kadar bildirilen en yüksek sıcaklık oldu. Lytton’da yaşayanlar yıkıcı bir yangın köyü neredeyse tamamen yok etmeden önce son anda tahliye edildi.

WWA (Dünya Hava İlişkisi Durumu) projesi içinde yer alan 27 bilimsel araştırma grubu bölgede bu kadar yoğun sıcak hava dalgasının küresel iklim değişikliği ile ilişkisini ortaya koymak için hızlı bir analiz de yaptı. Grubun yaptığı analizin ilk sonuçları ise sıcak hava dalgası üzerinde küresel iklim değişikliğinin kesin bir ayak izini ortaya koyuyor. Ekip, gözlemlenen ısıyı, artan sera gazı konsantrasyonlarının etkisiyle değişmiş bir atmosferdeki sıcaklık simülasyonları da dahil olmak üzere iklim modellerinin öngördüğü maksimum günlük sıcaklıklarla karşılaştırdı.

‘Gelecek için yeni modeller oluşturulmalı’

Çalışmanın ilk bulguları sanayi öncesi zamanlardan bu yana küresel ortalama sıcaklık artışının aşırı sıcak hava dalgasının gerçekleşme olasılığını en az 150 kat daha artırdığı sonucuna vardılar. Yani 19’uncu yüzyılın sonlarında Kuzey Amerika’da sıcaklıkların günümüzde 50° C’a ulaşma olasılığı günümüzden 150 kat daha azdı… Çalışma yürütülürken gözlenen en yüksek sıcaklıklar bölgedeki önceki kayıtlardan 5 °C’ ye kadar daha yüksekti.

İngiltere Oxford Üniversitesi‘nde iklim araştırmacısı olan ve WWA’nın proje ortak liderlerinden Friederike Otto için “bu durum sıcak hava dalgalarını daha fazla incelememiz için güçlü bir uyarı…” Otto’ya göre “İklim değişikliği aşırı atmosferik olaylar için mutlak bir oyun değiştiricisi ve şu anda kullanılan modeller hala ısınan bir dünyada neler olabileceğinin iyi bir göstergesi olmayabilir.” Hollanda‘nın Lahey kentindeki Kızılhaç İklim Merkezi‘nin müdürü olan Maarten van Aalst ise tüm dünyaya acil bir çağrı yapıyor: “Dünya çapındaki şehir planlamacıları ve acil durum çalışanlarının daha sık görülen sıcak hava dalgalarının insan sağlığı, tarım ve altyapı üzerindeki etkilerine karşı daha etkili bir şekilde hazırlanmaları gerekiyor ve sıcak hava dalgalarına karşı yerel planlar tekrar gözden geçirilerek daha aşırı koşullara uyumlaştırılmalı…”

Ülkemizde bazı bölgelerde de son dönemde aşırı sıcaklar yaşanıyor ve orman yangınları görülüyor. Bazı bölgelerimizde ise aşırı sıcaklar ve kuraklık nedeniyle tarımsal üretim düştü, su sıkıntısı başladı. Ancak bugüne kadar gerek Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gerekse Tarım ve Orman Bakanlığı aşırı sıcak dalgaları ve orman yangınlarına karşı bir önlem paketi üzerinde çalışmadı, çalıştıysa da kamuoyu ile paylaşmadı. Hatta Türkiye 2021 yılının yaz mevsimi dönemine tek bir yangın söndürme uçağı bile olmadan giren nadir ülkelerden…

Hala Paris İklim Antlaşması’nı onaylamayan, her yıl yeni kömürlü termik santraller yapma inadından vazgeçmeyen bir yönetimden zaten sıcak hava dalgalarına karşı yerel planlar geliştirmesi de beklenemezdi…