By İstanbul’da 18-20 Mayıs tarihlerinde ‘yüzde yüz yenilenebilir enerji’ konulu konferansta, Çanakkale’de iki adet termik santral projesinin sahibi olan Yıldırım Holding’in hem konferans davetlisi hem de sponsorlarından olduğu ortaya çıktı[1].
Yine İstanbul’da 18-19 Mayıs tarihlerinde, KÖMÜRDER tarafından organize edilen “Uluslararası Temiz Kömür Zirvesi” yapıldı. Zirve, Sanayi, Ticaret, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyon Başkanı Ziya Altunyaldız’ın konuşması ile başladı[2].
Hevesle yenilenebilir enerji ve iklim değişikliği ile mücadele konferanslarına katılan şirketlerin bazıları bir yandan kömüre yatırım yapmaya devam ederken bir yandan kısmen yenilenebilir enerjiye geçiyor. Bir kısmı ise “temiz kömür” üretme iddiasında.
Peki Trump’ın “Madencilerimizi tekrar iş başına döndüreceğiz ve gerçekten temiz kömür üreteceğiz”[3] açıklamasında da geçen temiz kömür nasıl bir şey?
Fosil yakıt sektörü “temiz kömür” için karbon yakalama ve depolama sistemine güveniyor. Karbon yakalama ve depolama sistemi(CCS), havadaki karbondioksidi ayırıp güvenli bir yerde depolayan bir sistem. CCS aslında oldukça güzel bir sistem, tek sıkıntısı henüz kullanılabilir şekilde var olmaması.
Sistem tam olarak uygulanabilse bile, bu sistemle kurulacak bir kömürlü termik santralin maliyeti %80 daha fazla artarken, verimliliği ise %20-30 daha düşük olacak. Bu da yenilenebilir enerjiye göre daha yüksek bir maliyet demek[4].
“Temiz kömür” teknolojileri, emisyonları geleneksel kömür kullanımına göre %40’a kadar düşürebilir ama küresel karbon bütçesi bittiğinden küresel karbon emisyonlarının %39’undan sorumlu olan kömürü biraz daha idare edecek vaktimiz yok[5].
Karbon bütçesi, belirtilen ısınma artışına kadar yapabileceğimiz maksimum karbondioksit emisyon miktarı[6].
IPCC(Intergovernmental Panel on Climate Change – İklim Değişikliği için Hükümetler arası Panel), raporuna göre emisyon oranları bu şekilde devam ederse 1.5 derecede kalmak için karbon bütçemizi 2021 yılına kadar tüketeceğiz[7].
Bu hesaplamanın yapıldığı senaryo, 2021 yılında bir anda emisyonları sıfırlasak bile(bu tabi ki mümkün değil) 1.5 dereceyi aşmama şansımızı %66 olarak gösteriyor. Ayrıca şu anda karbon emisyonunu durdursak bile küresel sıcaklık yaklaşık bir on yıl boyunca artmaya devam edecek[7].
Carbon Brief tarafından hazırlanan 1.5 derece ve karbon bütçesi animasyonu.
Türkiye’de “temiz kömür” dayatması için konferanslarda boy gösteren şirketlerin, daha büyük ve tehlikeli versiyonları ise maalesef iklim değişikliği ile uluslararası mücadele alanları olan UNFCCC(Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Üzerine Çerçeve Sözleşmesi) ve COP(Taraflar Konferansı)’da karşımıza çıkıyor.
UNFCCC ve COP’ta bulunan ve fosil yakıt sektörü tarafından desteklenen iş ve endüstri dünyasını temsil eden örgütlenmelerin(BINGO- business and industry non-governmental organizations) sayısı 270’den fazla[8].
Bu temsilciler, diğer bütün sivil toplum kuruluşları ile aynı şartlarda müzakerelere katılıyorlar. İklim felaketinin önlenmesi için yapılan çalışmalarda, kömürü merkeze alan yol haritalarını dayatıyor, görüşmeleri yavaşlatıyorlar[8].
Corporate Accountability International(CAI – Uluslararası Şirket Hesap Verilebilirliği)’dan Jesse Bragg’a göre, burada olarak hem kömür endüstrisinin çıkarlarını koruyor hem de iklim eylemine katkı sağladıklarını iddia ederek imajlarını “yeşile boyuyor”lar(greenwashing). “Çözümün parçasıymış gibi davranıyorlar ve bu adil değil.” diyor Jesse[9].
“İklim değişikliği ile mücadele ve 1.5 derece hedefi için bu şirketlerle birlikte çalışmamız mümkün mü?”, “Gerçekten dönüşmek istiyor olabilirler mi?” soruları ve “Şirketlerin burada olması çok sesliliği sağlar” yaklaşımı ise gerçekçi değil.
3 milyon kadar şirketi UNFCCC’de temsil eden Amerika Ticaret Odası temsilcileri,direk olarak sorulduğunda bile iklim değişikliğinin insan kaynaklı olduğunu kabul etmiyor. Diğer sektör temsilcileri ile birlikte çözümün yenilenebilirde olmadığını savunuyorlar[8].
En büyük kirleticilerden fon alan Amerika Ticaret Odası’na, milyonlar bağışlayan şirketlerden biri de Exxon Mobil. Exxon Mobil, dünyanın en büyük petrol şirketi. Exxon Mobil’de otuz yıl iklim uzmanı olarak çalışmış olan Lenny Bernstein’in yazdığı bir maille, şirketin iklim değişikliğini 1970’lerden beri bildiği ortaya çıktı. İklim değişikliğinin dünya tarafından fark edilmesi ise bundan yıllar sonra başladı. Şirket, 70’lerden beri haberdar olduğu iklim yıkımını hem saklamış hem de inkar edilmesi için milyonlarca dolar harcamış[10,11].
Eğer 1.5 derece sınırını aşmamak istiyorsak, var olanlara ilave hiç bir kömür madeni açılmaması, hiç bir petrol kuyusu kazılmaması gerekiyor[12]. Yine de var olan madenlerin tamamen tükenmeden kapatılması, ve bilinen kömür rezervlerinin %80’inin yer altında kalması gerekiyor[13].
Kar etmekte olduğu kömür yatırımlarını doğası gereği sürdürmek isteyen fosil yakıt sektörü ile, bizim için bir ölüm kalım meselesi olan 1.5 derece hedefi konusunda, ufak bir “çıkar çatışması” yaşadığımız kesin.
1.5 derece şansımızın olması için dünya çapında radikal politikaların acil uygulanması gerekiyor. Kişisel ve küçük değişikliklerle 1.5 derece hedefini yakalamamız artık mümkün değil.
Basta! dergisinin, İşte Bu Her Şeyi Değiştirir (This Changes Everything) kitabının yazarı, aktivist Naomi Klein bu şirketlere karşı yapılması gerekeni anlatıyor: “…Bu tip bir atılımın yanı sıra aynı zamanda köklü bir stratejiye de ihtiyacımız var, bu şirketlerin gayrimeşru hareketini gözler önüne seren bir fosil yakıtsızlaştırma hareketi gibi. Bu sadece bir üniversitenin ya da Paris gibi bir şehrin fosil yakıttan vazgeçmesi değil, bu şirketlerin iş modellerinin ahlak dışı olduğu ve bu iş modelinden kazandıkları karların ise iğrenç karlar olduğu tartışılmalı ve hükümetler fosil yakıttan temiz yakıt türlerine geçiş yapma sürecinde kullanabilmek için bu karlarda hak iddia edebilmeli. İşte bu gerçekten yapmamız gereken şey, onları güçsüz bırakmak.” [14]
Bu kadar güçlü şirketlere karşı nasıl savaşacağız?
350.org kurucusu Bill McKibben’a göre örgütlenerek. McKibben: “Hareketler mensuplarını yalnız bırakmaz: Kefaletlerini öder, birbirlerinin fikirlerini internette yaygınlaştırırlar. Farklı konular arasında köprüler kurup güç birliği ederler.”… “Eğer yaşadığınız yerde bir mücadele yoksa, Standing Rock’tan Pasifik adalarına, destekleyecek birilerini bulun. Birinci görevimiz örgütlenmek ve ikincisiyle üçüncüsü de.”
“Bunu yaptıktan sonra geriye vaktiniz kalıyorsa, tabii, lütfen, o zaman tüm ampüllerinizin LED olduğundan ve kara lahananızın yerelde yetiştirilmiş olduğundan emin olun.”[15]
Aliağa, Mayıs 2016’da tüm Türkiye’den çevre ve yaşam savunucularının katılımıyla gerçekleşen Kömürden Kurtul – Break Free etkinliğini takiben, kömürlü termik santral için verilen ÇED olumlu raporu iptal edildi[16].
İklim Yürüyüşü’nde “Büyük Kirleticileri Dışarı Tekmeleyin” kampanyasına destek.
UNFCCC’de ise 60’dan fazla sivil toplum kuruluşu, CAI’nin “Kick the Big Poluters out of Climate Policy”(Büyük Kirleticileri İklim Eyleminden Dışarı Tekmeleyin) kampanyasına destek verdi. İmza kampanyasına yüz binlerce insan katıldı. Climate March(iklim yürüyüşü)’da da kampanya büyük destek gördü. Bütün bu çabalar sonucu, ilk kez Conflict of İnterest(çıkar çatışması) konusu oturumlarda tartışıldı. Kirleticileri henüz dışarı tekmeleyemesek de, iklim eyleminin korunması için ilk adım atıldı.
[2] http://petroturk.com/elektrik/temiz-komur-zirvesi-basladi
[3] http://www.amerikaninsesi.com/a/trump-obamanin-cevre-duzenlemelerini-kaldiriyor/3785229.html
[4] https://www.engadget.com/2017/03/30/clean-coal-myth-trump-carbon-capture-energy-no/
[6] http://ngm.nationalgeographic.com/2014/04/coal/nijhuis-text
[7] https://www.carbonbrief.org/analysis-only-five-years-left-before-one-point-five-c-budget-is-blown
[8] https://www.stopcorporateabuse.org/insidejob/Inside Job:big poluters lobbyists on th inside at the UNFCCC
[9] http://climatetracker.org/iklim-degisikligi-konferansinda-cikar-catismasi-gunu/
[10] https://www.theguardian.com/environment/2015/jul/08/exxon-climate-change-1981-climate-denier-funding
[12] http://350turkiye.org/iklim-aritmatigini-yeniden-hesaplamak/
[16] http://350turkiye.org/aliagada-30-yildir-beklenen-zafer-geldi/
Elif Cansu İlhan
Comments