Güney Şili’de “büyük büyükbaba” olarak bilinen bir çam ağacı, beş binyıldan daha yaşlı olabilir. Bilim insanları, alışılmadık derecede büyük gövdesi nedeniyle ağaç halkalarına dayanarak kesin bir yaş belirleyemedi, ancak yapılan tüm araştırmalar, bunun dünyanın en yaşlı ağacı olduğunu gösteriyor.
Paris’teki İklim ve Çevre Bilimleri Laboratuvarı’nda çalışan Şilili bir bilim insanı olan Dr Jonathan Barichivich tarafından yürütülen araştırma, alerce milenario olarak da bilinen bir Patagonya selvi ağacının 5.484 yaşında olabileceğini öne sürüyor.
Mart ayında Şili’nin çevre bakanı olan, Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli üyesi Maisa Rojas da, haberi “muhteşem bir bilimsel keşif” olarak nitelendirdi.
İspanyolca’da alerce olarak bilinen Patagonya selvi Fitzroya cupressoides , dev sekoyalar ve sekoyalarla aynı aileye ait olan Şili ve Arjantin‘e özgü bir kozalaklı ağaç.
Bu ağaçlar inanılmaz derecede yavaş büyüyor ve boyları 45-50 metreye, gövde çaplarıysa dört metreye ulaşabiliyor.
Geçen yıl ağaçtan bir örnek alan Barichivich hem kullandığı aletler hem de gövde büyüklüğü nedeniyle çekirdeğe ulaşamamıştı. Daha sonra çevresel faktörleri hesaba katarak için bilgisayar modellerini ve yaşını belirlemek için çeşitli varyasyonlar kullandı. Büyüme halkalarının tam sayımını henüz yapılmadığı için, yaş tahmini henüz resmi olarak bir dergide yayımlanmadı. Ancak kesinlik kazanması ve bulguların kanıtlanması halinde Alerce Milenario, Kalifornia‘da Methuselah olarak bilinen ve şu anda en yaşlı ağaç olduğu düşünülen 4.853 yıllık bir bristelcone çamını geride bırakacak.
Jonathan Barichivich, “Kullandığımız yöntemde, tüm olası büyüme yörüngelerinin yüzde 80’i bize bu ağacın 5.000 yıldan daha yaşlı olduğunu söylüyor. Ağacın daha genç olma ihtimali sadece yüzde 20” dedi.
İnsan uygarlığının sayısız döneminde hayatta kalmayı başarmış olsa da ağacın Alerce Costero Ulusal Parkı‘ndaki geleceğinden endişe duyduğunu da aktaran Barichivich , her yıl binlerce insanın onu ziyarete geldiğini, ağacın köklerine bastığını ve hatta kabuk parçalarını eve götürdüğünü aktardı: “Bir hayvanat bahçesinde korkunç koşullarda sergilenen bir örnek gibi..”
Barichivich, ağacın insanların, “bir saniye için 5000 yıl yaşamanın ne anlama geldiğini düşünebilmelerine” ve hayatlarını ve iklim krizini bir perspektife oturtmasına yardımcı olabileceğini umuyor.
Ülkenin ormancılık enstitüsüne göre, güney Şili’nin 2,3 milyon hektardan fazlasını ağaç dikimleri kaplıyor ve selüloz üretimi ülke için önemli bir endüstri. Yerli olmayan susuz çam ve okaliptüs tarlaları ise bu toplam alanın %93’ünü oluşturuyor ve Şili’nin yerli türlerini tehdit ediyor.
1973 ve 2011 yılları arasında Şili’de 780.000 hektardan fazla yerli orman kaybedildi ve ormancılık komisyonu son yirmi yılda her yıl 60.000 ila 70.000 hektar veya yerli ormanlık alanın yok edildiğini tahmin ediyor.
Nasıl bu kadar uzun hayatta kalabiliyorlar?
Bu çamların uzun bir yaşam sürmedeki başarısı, yaşadığı zorlu koşullara bağlanabilir. Yavaş büyüme hızına ek olarak, yüksek rüzgarlarla ilişkili soğuklar yoğun bir gövde oluşturuyor. Bu, bazı yılların çok yavaş geçtiği ve bir büyüme halkası eklemedikleri anlamına geliyor. Yavaş büyüme ve yoğun gövde nedeniyle, bu tür çamlar mantarlara, çürümeye ve erozyona karşı da dayanıklı oluyor.
Bu büyüleyici ağaçların üzerindeki iğneler bile 30 yıla kadar yaşıyor. Bu da, ağaçların yenilerini çoğaltmak zorunda kalmadan enerji tasarrufu yapmalarını sağlıyor.
