By 
İsveç‘teki Fulufjället Milli Parkı‘nın ıssız doğasında, dünyanın bilinen en eski yaşayan ağacı olan Yaşlı Tjikko, tüm olumsuz dış etkenlere rağmen inatla yaşamını sürdürüyor.
Tahminen 9 bin 550 yıldan daha eski bir kök sistemine sahip olan bu antik Norveç ladin ağacı (Picea abies), uygarlıkların yükselişine ve çöküşüne, nesiller boyu şiddetli İskandinav kışlarına ve hatta patlayan bir yanardağa rağmen varlığını sürdürdü.
Yaşlı Tjikko, çok yaşlı tek bir ağaçtan ziyade, binlerce yıl boyunca yeni gövdeler, dallar ve kökler üreten klonal bir ağaç. Gövdenin yalnızca birkaç asırlık olduğu tahmin ediliyor, ancak bitki katmanlaşma (bir dalın toprakla temas ettiğinde yeni bir kök filizlenmesi) veya bitkisel klonlama (gövde ölse bile kök sistemi hala hayatta olduğu için yeni bir gövdenin filizlenmesi) olarak bilinen bir süreç nedeniyle çok daha uzun süre hayatta kaldı.
Ağaç, sert tundrada ilk kez son buzul çağının sona ermesinden kısa bir süre sonra kök saldı ve geniş buzullar yaklaşık 11.500 yıl önce İskandinavya‘dan hızla çekilmeye başladı. Kilometrelerce yükseklikteki buz tabakaları eridikçe, Yaşlı Tjikko’nun atası gibi fideler nihayet açıkta kalan çıplak zeminden ve nispeten ılık yazlardan yararlanabildi. Soğuk açık arazide erken dönemdeki büyüme dayanılmaz derecede yavaş olmasına rağmen, fide rekabet eksikliğinden yararlandı ve yavaş yavaş kendini kabul ettirdi. Kökleri muhtemelen buzulların ezici ağırlığının karadan kaybolmasından on yıldan daha kısa bir süre sonra ince toprağa ilk kez nüfuz etti.
O zamandan bu yana geçen bin yıllık yaşamının neredeyse tamamı boyunca, Yaşlı Tjikko yalnızca yeraltında bir kök sistemi olarak varlığını sürdürdü, yalnızca ara sıra bir kök ve seyrek bir taç filizlendirdi. Zaman zaman yangınlar, kuraklık, böcek saldırıları veya aşırı kışlar muhtemelen toprak üstü kısmını yok etti, ancak geniş kök ağı bozulmadan kaldı. Yaklaşık 600-800 yıl önce, muhtemelen uygun iklim dönemi nedeniyle mevcut gövde ve gölgelik yukarı doğru büyümeye başladı.
Hala tohum saçıyor
Bu gövde, son buzulların geri çekilmesinden kısa bir süre sonra hayatta kalan orijinal kök ağından büyüyor. Aynı anaçtan yeni gövdeleri klonlayıp yeniden oluşturan Yaşlı Tjikko’nun boyu bugün 5 metrenin biraz altına ulaşmış durumda. Bu, genç bir Norveç Ladini için oldukça tipik olsa da 10 ila 40 metre yüksekliklerde olgunlaşan kardeşlerinin çoğuyla karşılaştırıldığında çok küçük.
Yaşlı Tjikko, bölgeden göç eden Sami ren geyiği çobanlarının düzinelerce nesli boyunca ve 1783’te İzlanda’da patlayan e ölümcül volkanik yanardağ olan Laki yanardağının iklim etkilerine rağmen hayatta kalmayı başardı. İmparatorluklar yükselip düşerken Eski Tjikko ayakta kaldı.
Yaşlı Tjikko’nun olağanüstü uzun ömürlülüğü, 2008 yılında jeolog Dr. Leif Kullman tarafından keşfedildi. Fulufjället’teki turbanın içinden çıkan tuhaf görünümlü bir ladin sapı dalıyla karşılaşan Dr. Kullman, ağacın 25 metrelik kısmını kazdı ve karbon tarihlemesini yaptı. Ağaca muhtemelen Dr. Kullman’ın ölen köpeğinden dolayı “Eski Tjikko” adı verildi.
Yaşlı Tjikko’nun her baharda ince toprağa nüfuz eden hassas kökleri, her uzun kıştan sonra dağ rüzgarları tarafından dağılmak üzere minik konileri hâlâ kanatlı tohumlar salıyor.
En yaşlı ‘tek ağaç’ Şili’de
Dünyanın en yaşlı “tek ağacı” ise Şili’de yaşıyor. Ülkenin güneyinde bir ulusal parkta bulunan dev Patagonya selvi ağacının 5.484 yaşında olduğu tahmin ediliyor. İnanılmaz derecede yavaş büyüyor ve boyları 45-50 metreye, gövde çaplarıysa dört metreye ulaşabilen selvi’nin yaşı kesin olarak kanıtlandığında dünyanın en yaşlı ağacı olarak bilinen Kaliforniya’daki 4.853 yıllık bir Bristelcone çamını geride bırakacak.
‣ Dünyanın en yaşlı ağacı Şili’de: Beş bin yaşından daha büyük olabilir
Comments