By 
Yazmak birçok kişi için aktivizmin en ulaşılabilir yollarından biri. Bilgiyi derlemek, süzmek ve paylaşmak, farkındalık yaratmak, diğer insanların bilmediği konuları aktarmak, bildiği konulara başka açılardan bakmak, dokumak, örmek, şekil vermek ve yaygınlaştırmak. Bu şekilde aktivizmi büyütüyoruz, bir araya geliyor ve sesimizi duyuruyoruz. Benim bu satırlarda yaptığım gibi, moda endüstrisi alanında da yazan, ses çıkaran, bir araya gelen birçok aktivist var.
Türkiye ve dünyada moda aktivizmi
Moda ve giyim endüstrisi, gösterişli ve eğlenceli ihtişamını emek sömürüsü, doğa sömürüsü, kadın-çocuk emeği sömürüsü, elitizm, cinsiyetçilik, ırkçılıktan beslenerek kurarken moda aktivizmi de bu multidisipliner alanlardan beslenerek güçlü bir şekilde büyüyor.
Türkiye’de dünyada olduğu gibi sürdürülebilir moda ile ilgili çalışmalar, hareketler gün geçtikçe artıyor. Bunda etkisi olan birçok faktör var; bilginin daha ulaşılabilir olması, yükselen hak arayışlarının birbirlerinden güç alabilmeleri, başını çevirmenin zorlaşması, dijitalleşen dünyaya doğan yeni nesillerin farkındalıklarını kullanabilecek araçları daha etkili kullanabilmeleri…
Bir süredir bu sayfalar moda yazılarından mahrum kalmıştı, yeniden yazmaya başladığımda içinde birçok metin olan bir yazıyla geri dönmenin doğru olacağını düşündüm.
Türkiye Tekstil Araştırmaları Organizasyonu Trtex.org da son yıllarda çalışmalar yapan oluşumlardan biri. Farkındalık ve araştırma projeleri yapan ve gönüllü emekten oluşan ekip geçtiğimiz ay ikinci ortak fanzini çıkardı. Moda ve Aktivizm başlığına sahip fanzinde akademisyenden aktiviste, sürdürülebilir ürünlerden moda tarihine birçok bakış açısı mevcut.
Sürdürülebilir ve dayanışan moda topluluğu Türkiye Tekstil Araştırmaları Organizasyonu, sektörün farklı alanlarında veya kıyısında, moda, fotoğrafçılık, tasarım, üretim, eğitim gibi farklı disiplinlerden gelen gönüllülerin sürdürülebilirlik yolculuklarını bir araya getirdikleri bir topluluk. Moda aktivizmi de gücünü bu zenginlikten alıyor; fanzinin kendisi bir aktivizm örneği, bize başka bir modanın başka bir tüketimin yollarını hem anlatıyor hem gösteriyor.
Aktivizm modayı değiştirebilir mi?
Peki ya aktivizm modayı nasıl değiştirir? Ya da değiştirebilir mi?
Fanzin temelde bu sorunun üzerine şekilleniyor. Aktivizmin kendini gösterdiği ya da inşa ettiği birçok alan içinde moda kendini nerede buluyor? Emek aktivizminin köklü, feminizmin güçlü, hatta ekoloji aktivizminin nispeten deneyimli tarihinin yanında moda aktivizmini daha yeni, daha genç olarak değerlendirebiliriz, ama bir yandan da tüm bu hareketlerin aktivizm tarihinden ve politik temelinden besleniyor. Moda aktivizmi kimi zaman potansiyelini endüstrinin popülist “washing” kampanyalarına kurban verse de bu durumu tabanın (pazarın deyişiyle hedef kitlenin) yükselen değişim talebine ayak uydurmak zorunda kalmaları olarak da okuyabiliriz.
Fanzinde, modanın geçmişten günümüze yolculuğunu da bugünkü multidisipliner yapısını da yansıtır şekilde farklı bakış açılarından yazılar bulmak mümkün. Tasarım, üretim, ekoloji, sanat, kadınlık deneyimi, popülizm gibi birçok alana dair pratikleri ve tarihi bu kez moda aktivizmi bakış açısıyla yeniden ele alırken bir anlamda hem tarihi yeniden yazıyor hem de bundan sonrasının yazımını etkiliyor. Çok eskide değil bu yüzyılın içinde kadınlar sanat okulunda imajı kötü etkilemesin diye tekstil atölyesine saklanırken şimdi kadınlar bunu moda tarihine yazıyor, kadın çizer kimliğini saklamak zorunda kalırken şimdi kadınlar regli konuşuyor, yazıyor ve üretiyor.
Kalemi de eylemi de ataerkinin elinden geri almak
Fanzinin içeriği büyük oranda ataerkil baskıyla mücadele eden kadınların giydiklerinin, giydiklerini ürettiklerinin, çizdiklerinin, yazdıklarının, dokuduklarının, kanadıklarının yakın ve uzak tarihinden bahsederken fanzinin tamamı kadınların kaleminden kadınların aktivizmiyle çıkmış görünüyor. Bu her ne kadar kasıtlı olmasa da tesadüf olmadığını düşünüyorum.
Geçtiğimiz yüzyıldaki mücadelelerin bizi getirdiği yerde sözünü, eylemini ve giyimini ataerkinin elinden geri alanların sözlerini ve eylemlerini daha çok göreceğimiz günlere!
Fanzini buradan okuyabilirsiniz
Comments