Doğa MücadelesiEkolojiManşet

Bakanlık İliç’te Mart’ta yaptığı denetime işaret edip ‘siyanür yok’ dedi

0
Erzincan, İliç'te Çöpler Alın Madeni'nde ayrıca evaporatörlerle havuzdaki sıvılar buharlaştırılarak atmosfere karıştırılıyor.

Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu’nun Nisan’da Erzincan İliç’teki Çöpler Altın Madeni’nde buharlaştırma konusuna ilişkin olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı‘na yönelik soru önergesinin yanıtı sızıntının ardından geldi. Bakanlık, en son 10 Mart 2022’de yapılan siyanür denetimine atıfta bulunarak atık barajında siyanür tespit edilmediğini bildirdi. 

12 yıldır faaliyet gösteren Kanada ve Çalık Holding ortaklığındaki Anagold altın madeni şirketinin Çöpler Altın Madeni’ndeki faaliyetleri nedeniyle şirketin içeriğindeki siyanür için “sadece sekiz kilogram” dediği 20 ton civarındaki siyanür solüsyon sızıntısı nedeniyle bölgede ekokırım yaşanmıştı. 

‣HDP’li Kenanoğlu Bakanlığa Erzincan’da siyanür saçan madeni sordu

Evaporatorlar, Fırat Nehri ve siyanür tehdidi

Kenanoğlu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına, siyanür ve sülfürik asitlerin atmosfere karışıp karışmadığını, evaporatorları, Fırat Nehri’nin yanındaki kimyasalların canlı yaşamını tehdit edip etmediğini ve faaliyetlerin durdurulup durdurulmayacağını sormuştu.

Anagold Madencilik, Erzincan İliç’teki siyanür sızıntısını doğruladı

Bakanlığın verisiz yanıtları

Anagold Madencilik’in işlettiği maden sahasının çevre izin lisans belgesinin bulunduğunun belirtilerek başlatıldığı yanıtlarda Bakanlıkça, yedi ayrı noktada sürekli Hidrojen Siyanür (HCN) gazı ölçümleri gerçekleştirildiği ifade edildi.

Dedektörlere ek olarak proses alanlarında 49 adet HCN dedektörü olduğu aktarıldı. 

Erzincan halkı siyanür soluyor

Ek olarak sürekli emisyon ölçüm sistemi (SEÖS) olduğu ifade edilirken bu sistemden alınan veriler paylaşılmadı. 

Yeraltı sularında meydana gelebilecek kirliliğin tespiti için ise çevre laboratuvarında analizler yapıldığı aktarılırken yine verilere değinilmedi. Yalnızca örnek alınan su noktalarının sayıları verildi: 19 adet yeraltı, kaynak, su deposu ve çeşme ile 8 adet yüzey suyu noktası. 

Bakanlığın yanıtlarına göre yeraltı kaynaklarından ayda bir kez, yüzey sularından ayda iki kez örnek alınıyor. 

Erzincan halkının siyanür soluduğu İliç’te bilirkişi keşfi

Dikkat çeken bir diğer ayrıntı ise söz konusu tesiste 2017’den bugüne kadar diye verilen denetim sayısı 60’ken, çevre denetim sayısı 2021’den Haziran 2022’ye kadarlık sürede 16. 

Öte yandan atık barajında siyanür tespit edilmediğinin belirtildiği açıklamada, bahsedilen denetimin tarihi 10 Mart 2022. Bakanlığın siyanür tespit edilmediğini ifade ettiği açıklama şöyle:

“Tesisin membaa ve mansap kısımlarında bulunan gözlem kuyularında yapılan rutin izlemelerin yanı sıra Bakanlığımız merkez denetim ekibi tarafından 10.03.2022 tarihinde yapılan denetimde, atık barajında alınan numunelerin analizi sonucunda Toplam Siyanür Ölçümleri dedeksiyon limitinin altındadır. Yani söz konusu atık barajında siyanür tespit edilmemiştir.

Ayrıca denetim esnasında evaporasyon ünitelerinin gerekli modelleme çalışmaları yapılıp Bakanlığımızdan gerekli izinler alınmadan çalıştırılmaması kararı alınmış ve söz konusu üniteler sahadan kaldırılmıştır.”

Peki bugüne kadar Çöpler Altın Madeni’nde neler yapıldı?

Madene ilişkin olarak 2008’de ve 2014’te Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporları çıkarılmış, 2008’de maden için ÇED Olumlu kararı verilmişti.

Maden için 2008’de verilen ÇED Raporu kapsamında 18 yıl sürdürülmesi planlanan faaliyetlerde 100 milyon ton kaya (pasa) ve 52 milyon ton cevher çıkarılacağı belirtiliyordu. Ancak rakamlar zaman içerisinde arttı.

2014’teki ÇED raporunda pasa 173 milyon tona çıkarıldı. 2021’de ise rakamlar dört kata kadar arttı; pasa 420 milyon tona, cevher 85,3 milyon tona çıkarıldı.

Madene verilen ÇED Raporu’nda çıkarılacak kimyasallar bir bir yazılmış, tehlikeli olanlar ayrıca sıralanmıştı.

Madende kapasite artırımı yapılarak 2019’da sodyum siyanür 11 bin tona, sülfürik asit üretimi 122 bin tona çıkarıldı.

2021’de yayınlanan raporda ise 18 adet tehlikeli maddeye yer verildi. Bunlar arasında solunum yollarına, sudaki organizmalara, ciddi yanıklara, aşındırıcı etkilere, cilt ve gözde aşırı tahrişlere neden olan sodyum siyanürnitrik asitbakır sülfatsodyum hidrosülfit gibi tehlikeli maddeler de bulunuyor. Raporda belirten kimyasal maddeleri aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz:

Çöpler altın madeni doğayı nasıl zehirliyor?

Konunun yıllardır takipçisi olan ve maden sahasının yakınlarındaki bölgede yaşayan Sedat Cezayirlioğlu, Yeşil Gazete’ye şirketin altın madeni için birden çok Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu çıkarıldığını, Erzincan Belediyesi dahil bölgede sorumlu kamu kuruluşlarının siyanür üretilen madene şirketin CEO’sundan daha özenle yaklaştığını, şirketin bölgede yaşayan vatandaşlara ‘sus payı’ olarak milyonlarca lira verdiğini, kendisine sırf mücadele ettiği için “Emekliliğini yakarız” diye tehditler yağdırıldığını anlatmıştı.

Sedat Cezayirlioğlu

Türk Toraks Derneği tarafından 24 Temmuz 2017’de madene ilişkin olarak bildirilen görüşte tesiste kullanılacak maddelerin hemen hepsinin insan sağlığı ve ekolojik yaşam açısından riskli olduğunun altı çizildi.

Türk Toraks Derneği tarafından verilen görüşte “Bazıları (örneğin kuvars içeren kum) sadece çalışan sağlığı açısından risk oluşturmakta iken (silik, silikozise yol açmaktadır, kanserojen olduğu bilinmektedir); çoğu madde başta çalışan sağlığı olmak üzere, çevredeki insanlar, ekolojik yaşam üzerinde olumsuz etki potansiyeline sahiptirler” denilmişti.

TTB’den 25 Mayıs 2021’de konuya ilişkin paylaşılan görüşte “Siyanürlü madencilik faaliyeti dört ana aşamadan oluşur: Arama, sıyırma ve patlatma, öğütme ve siyanürleme, atıkların depolanması. Madenciliğin tüm bu aşamaları doğa ve insan sağlığı için farklı tehditler içerir. Biyolojik çeşitlilik, tatlı su varlığı ve insan sağlığını tehdit edecek derecede toksik bir kimyasal olan ‘siyanürlü liçleme kesinlikle yasaklanmalıdır” ifadelerine yer verilmişti.

Şirketin bölgede yaşayan vatandaşlara verdiği milyonlarca liralık desteğe ilişkin imzalattığı belirtilen taahhüt metni.

Ancak tüm uyarılara rağmen faaliyetler devam etti. Geçen ay Çöpler Altın Madeni’nde siyanür solüsyon borusu yırtıldı. Bunun sonucunda 20 ton civarınsa siyanür solüsyon çevreye saçıldı. Bakanlık siyanür sızıntısının ardından şirketin bölgedeki maden faaliyetlerini durdurdu.

2020’de siyanürlü atık barajı çevresinde gerçekleşen toplu kuş ölümlerinden sahibi şirket sorumlu tutulmuştu. Tesiste artırımın olması halinde Fırat Nehri’ni öldüreceği söylenmiş, çevre aktivistleri tarafından tepki gösterilmişti.

You may also like

Comments

Comments are closed.