By 
Antarktika‘nın kıyı buzulları, doğanın eriyen buzu yenileyebileceğinden çok daha hızlı bir şekilde eriyor.
NASA’nın Güney Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratuvarı’ndaki (JPL) araştırmacılar tarafından yürütülen iki çalışma, Antarktika Buz Levhası‘nın son yıllarda nasıl kütle kaybettiğine dair beklenmedik yeni veriler ortaya koydu.
Türünün ilk örneği olan çalışmalar, iklim değişikliğinin Antarktika’nın yüzen buz tabakalarını ne kadar hızlı zayıflattığı ve küresel deniz seviyelerinin yükselmesi riskini nasıl arttırdığını gösteriyor.
Uydu analizinin sonuçlarına göre dünyanın en büyük buz tabakası son 25 yıldaki tahminlerin iki katı kadar buz kaybetti.
Nature dergisinde yayınlanan sonuçlar, buzdağlarının cephelerinden kopan buz parçalarının son 25 yılda Antarktika kıyı şeridini nasıl değiştirdiğini haritalıyor. Araştırma sonucu, 1997’den bu yana Antarktika’nın yüzen buz tabakalarına dair buz kaybı tahminlerini 6 trilyondan 12 trilyon metrik tona çıkarıyor.
1985’ten 2021’e kadar Antarktika buz tabakasının yüksekliğindeki değişiklikler. Buz tabakası okyanus suyuyla temas ederek eridikçe buz yüksekliği azalıyor (kırmızı); birikimin erimeyi aştığı yerde yükseliyor (mavi). Buz sahanlığı gri renkle gösterilmiştir.
Yine labaratuvarda yönetilen ve Copernicus‘ta yayımlanan diğer araştırma da okyanustaki buz eridikçe Antarktika buzulunun inceldiğini, bunun kıtanın dış kenarlarından içlerine doğru yayıldığını ve son on yılda buz tabakasının batı kısımlarında neredeyse iki katına çıktığını benzeri görülmemiş bir ayrıntıyla gösteriyor.
Çalışma 1997’den bu yana olan buzul akışını ve buz kopmalarını, Antarktika kıyılarından hiç olmadığı kadar uzaklara (50 bin kilometreye kadar) doğru bir şekilde haritalamak için kızılötesi, termal ve radar dalga boylarından uydu görüntülerini derledi.
Çalışmanın baş yazarı JPL bilim insanı Chad Greene, “Antarktika kenarlarında parçalanıyor. Buz sahanlığı azaldığında ve zayıfladığında, kıtanın devasa buzulları hızlanma ve küresel deniz seviyesinin yükselme oranını artırma eğilimindedir” diyor.
Buz incelmesi ve buz parçalanmasının en çok, ısınan okyanus akıntılarından en çok etkilenen Batı Antarktika’da belirgin olduğu saptandı. Green, buz sahanlığının uzun süredir daha az savunmasız olduğu düşünülen bir bölge olan Doğu Antarktika’da da, “kazançtan çok kayıp görüyoruz” dedi.
Cambridge Üniversitesi Kraliyet Topluluğu araştırma profesörü Eric Wolf, şöyle diyor:
“Paris Anlaşması’nın vaat ettiği gibi küresel ısınmayı 2 derecede sınırlandırma hedefine bağlı kalırsak, Doğu Antarktika buz tabakasının erimesi nedeniyle deniz seviyesindeki yükselme, daha mütevazı olacaktır. Sera gazı emisyonlarını azaltmadaki başarısızlık önümüzdeki birkaç yüzyılda deniz seviyesinin birkaç metre yükselmesine katkıda bulunma riskini doğuracak.”
Neden önemli?
Çalışmanın baş yazarı JPL bilim insanı Chad Greene, “Antarktika kenarlarından parçalanıyor. Buz sahanlığı azaldığında ve zayıfladığında, kıtanın devasa buzulları hızlanma ve küresel deniz seviyesinin yükselme oranını artırma eğilimindedir” diyor.
Parçalanarak kopmaktan kaynaklanan buz kaybı, buz tabakalarını zayıflatarak Antarktika buzullarının okyanusa daha hızlı akmasına izin vererek küresel deniz seviyesinin yükselme oranını hızlandırıyor.
İklim krizi şiddetlendikçe ve ısınma arttıkça dünyanın en büyük buz kütlesi olan Antarktika’da buz kaybının nasıl hızlanacağı konusundaki belirsizilik, küresel deniz seviyelerinin ne kadar yükseleceği konusunda tahmin yapmak konusunda büyük zorluk yaratıyor.
Doğu Antarktika’da, buzun büyük kısmı deniz seviyesinden karada bulunuyor. Doğu Antarktika’nın yoğun soğuğu, bu buz tabakasının muhtemelen 14 milyon yıldan beri var olduğu anlamına gelse de, tabakanın devasa boyutu, buz tabakasının küçük bir yüzdesi bile erirse tüm dünyayı etkileyecek önemli bir deniz seviyesi yükselmesine sebep olabileceği anlamına geliyor.
Antarktika buzullarının tamamen erimesi durumunda küresel deniz seviyelerinin 5,1 metre yükselmesi öngörülüyor.
‣ İklim krizi araştırması: Son 20 yılda Akdeniz’de deniz seviyesi 6 santimetre yükseldi
‣ Küresel ısınma yüzünden ABD’nin deniz seviyesi 2050’ya kadar yarım metre yükselebilir
Deniz seviyesinin yükselmesi ise dünyanın farklı bölgelerinde pek çok ülkeyi doğrudan etkileyecek. Dünyada yaklaşık 250 milyon insan, denizden 5 metrededen daha az yükseklikteki kıyılarda yaşıyor. Hollanda ve Akdeniz ülkeleri şimdiden bununla farklı biçimlerde başa çıkmaya çalışıyor.
‣ Hollanda’da deniz seviyesindeki yükseliş 2 metreyi bulabilir
‣ Deniz seviyelerindeki yükselme IPCC raporunda yazandan daha fazla olabilir
20 bin yıl önceki buzul çağında deniz seviyesi bugünkünden 120 metre azdı. Bu bize iki şeyi gösteriyor: Deniz seviyesinde önemli değişiklikler mümkün ve iklim ısındıkça, buzların erimesi ve deniz seviyesi yüksekliği artıyor.
Deniz seviyelerindeki küçük bir artışın bile iç kesimlerdeki kıyı habitatları üzerinde yıkıcı etkileri var: Erozyona, sulak alan taşkınlarına, akifer ve tarımsal toprağın tuzla kirlenmesine ve ve bitkiler balıklar, kuşlar için yaşam alanlarının kaybolmasına neden olabilir.
Dünya okyanuslarındaki su seviyesi 1850’den bu yana 20 santimetre daha yüksek.
Gelecekte, sera gazı emisyonlarımızı azaltmazsak, deniz seviyesi bu yüzyılın sonuna kadar muhtemelen 1 metre kadar yükselmeye devam edecek. Bu değişim, denize yakın yaşayan 250 milyon insan için büyük problemlerin yanı sıra; kıyı çiftliklerinde mahsul yetiştirme kapasitemizi etkileyecek, içme suyunun kalitesini korumayı zorlaştıracak ve şehirlerimiz; içinde yaşama şeklimizi değiştirecek.
Comments