Afşin C Termik Santrali’nin ÇED raporu için yürütmeyi durdurma kararı

Haber: Fırat BULUT

*

Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesi sınırları dahilinde yapılması planlanan “Afşin C Termik Santrali Açık Kömür İşletmesi ve Düzenli Depolama Alanı Projesi’’ hakkında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca verilen ÇED olumlu kararının iptal edilmesi talebiyle bölge halkı ve çevreciler tarafından açılan davada, Kahramanmaraş İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi.

Kararı, Afşin ve Elbistan bölgelerinde faal olan Afşin A ve Afşin B termik Santralleri ve yine aynı bölgede yapımı planlanan altı ayrı projeye karşı  2016 yılından beri mücadele yürüten Havayı ve Doğayı Koruma Platformu duyurdu. Platform tarafından yapılan yazılı açıklamada, ‘‘Afşin-Elbistan’dan 25 duyarlı, gönüllü ile birlikte açtığımız davanın bilirkişi incelemesi yapılmış, bilirkişiler Afşin-Elbistan Ovası’na böyle bir termik yapılmasında kamu yararı olmadığı yönünde karar verilmiştir ‘’ denildi.

Afşin ilçesine bağlı Altunelma ile Tanır Mahallesi sınırları dahilinde yapımı planlanan, her biri 600 MWe  kurulu güce sahip üç üniteden oluşacak Afşin C Termik Santrali için Çınar Mühendislik tarafından hazırlanan ÇED Raporu 27 Mart 2020 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanmıştı.

Havayı ve Doğayı Koruma Platformu öncülüğünde 25 çevre gönüllüsü ‘ÇED Olumlu’ kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Kahramanmaraş İdare Mahkemesi’ne dava açmıştı.

Mahkeme;  çevre ,meteoroloji, kimya, jeoloji, harita, ziraat, hidrojeoloji alanlarında uzman   kişilerden oluşan yedi kişilik bilirkişi heyeti görevlendirerek geçtiğimiz yıl haziran ayında bölgede keşif yaptırmıştı. Bilirkişi heyeti hazırladığı 50 sayfalık raporunda; ÇED dosyasının, tarımsal faaliyetler, çevre kirliliği, su havzaları ve insan sağlığı yönünden birçok eksiği olduğuna ilişkin görüş belirmişti.

‘Telafisi güç zararlar oluşabilir’

Kahramanmaraş İdare Mahkemesi 21 Şubat 2022 tarihli kararında ‘ dava konusu işlemin bölgedeki bitkisel toprak ve tarımsal faaliyetler ile hava kalitesi üzerinde önemli zararlara sebep olabileceği dikkat alındığında, uygulanması halinde telafisi güç zararların oluşabileceği açıktır ‘ ifadelerine yer vererek oy birliğiyle yürütmenin durdurulması kararı verdi.

Mahkemenin verdiği  yürütmeyi  durdurma  kararına dayanak teşkil eden bilirkişi raporunda,  santralin bölgede yol açacağı hava kirliliğinden, bitki, toprak ve su kaynakları yönünden yol açacağı zararlara ilişkin ayrıntılı tespitlere yer veriliyor.

Depolama alanı için geçen yıl inşaat çalışmalarına başlanmıştı.

“Tarım Arazileri Yönünden Değerlendirme” bölümünde özetle , ‘255 hektar büyüklüğündeki santral alanının tamamının tarım arazisi niteliğinde olduğu, 512 hektar (ha) büyüklüğündeki Endüstriyel Atık Depolama Alanının, 226,85 hektarlık kısmının tarım arazisi, 103,9 hektarlık kısmının orman arazisi, 181,25 hektarlık kısmının ise hazine arazisi niteliğinde olduğu, 1.108 hektar (ha) büyüklüğündeki Dış Döküm Sahası alanının 46,62 hektarlık kısmının bitkisel toprak depolama alanı, 1.020 hektarlık kısmının tarım arazisi, 88 hektarlık kısmının ise hazine arazisi niteliğinde olduğu belirtiliyor; ÇED raporunda tarım topraklarına ilişkin sınıflandırma ve derinlik ölçümlerinin yanlış yapıldığı kaydediliyor.

“Emisyon Hesaplamaları Yönünden Değerlendirme” bölümünde ise emisyon ve hava kalitesi hesaplamaları sonucunda, proje alanı ve çevresinde yapılan ve bölgenin hava kalitesini gösteren mevcut durum ölçümleri ile kurulması planlanan tesisin tam kapasite ile çalıştığı durumda Hava Kirlenmesine Katkı Değerleri ve Toplam Kirlenme Değerleri’nin hesaplanarak tablolarda verilmesina rağmen hesaplamaların eksik yapıldığına, öngörülen  inşaat ve işletme dönemlerinde çöken toz, PM10 ve SO2 parametrelerine dair değerlerin hatalı olduğuna  dikkat çekiliyor.

“Hidrojeoloji Yönünden Değerlendirme” bölümünde de, proje kapsamındaki santral alanı, endüstriyel atık depolama alanı ve dış döküm alanının, Ceyhan havzasında (yukarı Ceyhan havzasında) yer almakta olduğu ve tarımın Ceyhan Havzası için başlıca geçim kaynaklarından biri olduğuna vurgu yapılarak, ‘’Planlanan faaliyetlerin içinde susuzlaştırmanın yer alması, yeraltı sularının çekilmesi, kurutulması, deplase edilmesi ve bu durumdan Ceyhan Nehrinin kaynaklarının bulunduğu Yukarı Ceyhan Havzası’nın etkilenecek olması karşısında bu tür faaliyetlere onay verilmesinin doğru olmayacağı…’’ ifadelerine yer veriliyor.

Bilirkişi heyeti geçen haziran ayında bölgede incelemeler yapmıştı.

Çevre aktivistleri: Sıra projenin tamamen iptalinde

Kahramanmaraş İdare Mahkemesi, 31 sayfadan oluşan kararında ÇED raporunda  yer verilen ölçümlerin hatalı, eksik olduğu, projenin yol açacağı zararların tespitine ilişkin yanlış değerlendirmeler yapıldığı, bölgede yer alan diğer termik santrallerle birlikte değerlendirildiğinde ölçülen değerlerin daha yüksek olacağı yönündeki bilirkişi heyeti tespitlerine yer vererek ‘ÇED Olumlu’ raporunun hukuka uygun olmadığı yönünde karar verdi.

Kararı Yeşil Gazete için değerlendiren Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu gönüllüsü İbrahim Yalçın , gelişmenin platform ve bölge halkı için sevindirici olduğunu belirterek , projenin tamamen iptal edilmesi için mücadele etmeye devam edeceklerini söyledi.

Afşin ve Elbistan bölgelerinde, Afşin A Termik Santrali ve Afşin B Termik Santrali’nin yıllardır geçici çalışma izni ile bölgenin havasını,suyunu zehirlediğini anlatan Yalçın  ‘’40 yıla yakındır filtresiz çalıştırılan santraller nedeniyle bölgede kanser vakalarında ciddi bir artış var. Bu durum geçmişte yayınlanan raporlarla da açığa çıktı. Bizler kaçak bir şekilde çalıştırılan bu iki termik santralin durdurulmasını istiyoruz’’ dedi.

Bölge halkı ile birlikte yürüttükleri mücadele sayesinde yeni santrallerin kurulmasını engellediklerini, ancak bölgeyi tamamen yaşanmaz hale getirecek projelerden vazgeçilmediğine dikkat çeken İbrahim Yalçın şunları söyledi: ‘’Bölge halkı mücadele etmeseydi üç tane yeni santral yapılacaktı .Biz iptal davası açıp ÇED raporlarının hukuksuzluğunu tescillemekten yorulduk , onlar her defasında yeniden kopyala yapıştır ile proje için başvurmaktan usanmadı. Bölgede yapılması planlanan tüm projelere karşı mücadele etmeye devam edeceğiz.’’

Dava avukatlarından Bilal Doğan ise mahkemenin kararına esas aldığı bilirkişi raporundaki tespitlere dikkat çekerek Çınar Mühendisliğin ‘kopyala yapıştır’ yöntemiyle ÇED Raporu hazırladığını, raporun gerçek bilgi,ölçüm ve değerlendirmelere dayanmadığının mahkeme kararıyla da tescillendiğini belirtti:

“Bu karar önemli olmakla birlikte sadece ÇED Olumlu raporunun yürütülmesinin durdurulması kararıdır. Mahkeme büyük ihtimalle ÇED Raporu iptal kararı da verecektir ve dosya Danıştay’a gidecektir. Karar, projenin iptal edilmesi anlamına gelmiyor, idare yeniden bilirkişi raporunda yer verilen tespitler ışığında eksiklikleri tamamlayarak yeniden ÇED başvurusunda bulunabilir. Buna hazırlıklıyız ‘’

Greenpeace tarafından Mart 2019’da yayınlanan rapora göre, Afşin-Elbistan bölgesinde faal kömüre dayalı termik santrallerden kaynaklanan PM_2.5 (2,5 mikrometre çapından daha küçük olan partiküller) ve NO₂ (nitrojen dioksit) emisyonları yüzünden 1984’ten bugüne 17.000 erken ölüm meydana geldi. Aralarında Diler Holding’in planladığı termik santral projesi ile EÜAŞ’ın planladığı Afşin C Termik Santrali’nin de bulunduğu altı yeni santral projesinin Afşin’de faaliyete geçmesi, santrallerin işletme ömrü sonuna kadar meydana gelecek erken ölüm sayısını 32 binin üzerine çıkaracak.

Bölgede işletmede bulunan ve planlanan santraller

• Afşin Elbistan A Termik Santrali (1355 MW kurulu gücünde)
• Afşin Elbistan B Termik Santrali (4×360 MW=1440 MW kurulu gücünde)
• Elbistan Enerji Santrali (Termik Santral, Endüstriyel Atık Depolama Alanı (Kül-Cüruf) ve Kömür Ocakları Dahil) Entegre Projesi (500 MWe), (Halihazırda ÇED süreci devam etmekte olup, faaliyet Anadolu Enerji Üretim San ve Tic. A.Ş. tarafından planlanmakta.)
• Diler Elbistan Termik Santrali Entegre Projesi ( Endüstriyel Atık (Kül) Depolama Alanı ve Kömür Sahaları Dahil) (Diler Elektrik Üretim A.Ş. tarafından planlanmaktadır. ÇED Olumlu Kararı alındı – 400 MWe).
• Afşin Elbistan A Termik Santrali V. ve VI. Ünite İlavesi Projesi (Afşin Elbistan Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. tarafından planlanmakta olup, ÇED süreci yürütülecek- 680 MWe)