Şili ve Palau, açık denizlerin korunmasına ilişkin Birleşmiş Milletler Anlaşması’nı (BM) onaylayan ilk iki ülke oldu.
Palau, geçen pazartesi günü New York’taki BM Genel Merkezi’nde Ulusal Yargı Yetkisinin Ötesindeki Biyoçeşitlilik Anlaşması’nı ya da yaygın adıyla Açık Denizler Anlaşması’nı resmi olarak onaylayan ilk ülke olarak tarihe geçti. Açık Denizler İttifakı‘nın yöneticisi Rebecca Hubbard Palau’nun anlaşmanın mümkün olan en kısa sürede yürürlüğe girebilmesi için diğer ülkelerin gecikmeden onaylama çabalarını artırma konusunda ilham vermesini umduğunu söyledi.
Şili Senatosu da 17 Ocak’ta tarihi koruma anlaşmasının onaylanması yönünde oybirliğiyle oy kullandı. Greenpeace Andino‘nun kampanya direktör yardımcısı Estefania Gonzales, bunu okyanusların korunması çağrısında bulunan binlerce Şililinin başarısı olarak nitelendirdi.
‣ Okyanuslar için bir zafer: Açık Denizler Antlaşması Birleşmiş Milletler’de imzalandı
2025’te Fransa‘nın Nice kentinde BM Okyanus Konferansı gerçekleştirilecek. Bu tarihe kadar ülkelerin söz konusu anlaşmayı onaylaması bekleniyor.
Greenpeace Okyanusları Koruyun kampanya lideri Dr. Laura Meller, “Tüm hükümetler 2030 yılına kadar okyanusların yüzde 30’unu korumayı kabul etti. Şimdi sıra BM Okyanus Anlaşması’nın Nice’teki konferanstan önce onaylanmasında” dedi.
Açık denizler neden korunmalı?
Açık denizler; ülkelerin deniz sınırlarının ötesindeki okyanusu tanımlıyor. Okyanus ekosistemleri, soluduğumuz oksijenin yarısını üretiyor, gezegenin biyosferinin yüzde 95’ini temsil ediyor ve dünyanın en büyük karbon yutağı olarak karbondioksiti emiyor.
Ancak şimdiye kadar, açık denizleri yöneten parçalı ve gevşek bir şekilde uygulanan kurallar, bu bölgeyi kıyı sularına göre sömürüye daha açık hale getirdi. Açık denizlerin biyoçeşitliği ve dengesi iklim değişikliği, aşırı avlanma ve nakliye trafiği gibi pek çok olumsuz husustan etkileniyor.
‣ ‘Okyanus dibi trolleme’ milyonlarca ton CO2 salımına neden oluyor
‣ ‘Küresel okyanusta benzeri görülmemiş değişiklikler yaşanıyor, risk büyük’
Yalnızca yüzde 1’i koruma altında olan açık denizlerdeki derin deniz madenciliği, aşırı avlanma, kirlilik, nakliye trafiği gibi faktörler okyanuslara yönelik tehdit ve riskleri artırırken, yasal bir çerçeveye sahip olmadığı ve tüm ülkelerin kabul ettiği bir koruma planı bulunmadığı için aşırı sömürüye karşı giderek daha savunmasız hale geliyor.
Açık Denizler Anlaşması, yaklaşık 20 yıl süren müzakerelerin ardından ancak geçen yıl kabul edilebildi. Şu ana kadar 80’den fazla ülke sözleşmeyi imzalamış olsa da bağlayıcı olması için bunu parlamentolarında onaylamaları gerekiyor.
Anlaşma, ülkelerin ulusal yetki alanlarının ötesindeki alanlarda deniz yaşamının korunmasını ve yönetimini zorunlu kılan dünyanın ilk uluslararası yasası olacak. Okyanus hacminin yüzde 95’inin ortak yönetimiyle şunlar amaçlanıyor:
- eşitliği ve adaleti teşvik etmek
- çevresel bozulmayla mücadele etmek
- İklim değişikliğiyle mücadele etmek ve
- açık denizlerdeki biyolojik çeşitlilik kaybını önlemek.
Böylece açık denizlerde koruma alanları kurulabilmesi ve zararlı insan faaliyetlerinin sınırlandırılması umuluyor.
