Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri António Guterres, savunmasız toplulukları riske atan rekor sıcaklıklar yaşanırken ülkeleri ‘felç edici sıcaklıklara’ karşı harekete geçmeye davet etti.
Dün (25 Temmuz) Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği‘nin Aşırı Sıcaklığa Yönelik Eylem Çağrısı‘nın açılışını ilan eden Guterres, dünya çapında milyarlarca insanın iklim değişikliğinin tetiklediği bir ‘aşırı sıcak salgını’ ile mücadele ettiğine dikkat çekti.
Dünya aşırı sıcaklarla mücadele ediyor
Son günlerde Orta Doğu, Afrika ve Asya‘da birçok bölgede aşırı sıcaklar yaşanıyor ve bu durum toplumsal eşitsizlikleri daha da derinleştiriyor.
Copernicus İklim Değişikliği Servisi (C3S), 1940 yılına kadar uzanan ERA5 verilerine göre 22 Temmuz’da küresel ortalama sıcaklığın 17,15 dereceye ulaşmasıyla yeni bir sıcaklık rekoru kırıldığını açıkladı. C3S verilerine göre Haziran 2023’ten beri her ay, sıcaklık ortalamaları tarihsel sıcaklık değerlerinin üzerinde seyrediyor.
‣ Yeni ‘en sıcak gün’ rekoru 22 Temmuz’da, 2024 ise ‘en sıcak yıl’ olma yolunda
‣ 21 Temmuz ‘en sıcak gün’ olarak kayıtlara geçti
‣ Copernicus verilerine göre en sıcak haziran ayını yaşayarak yeni bir rekor kırdık
Guterres’in “Dünyanın her yeri, herkes için daha sıcak ve daha tehlikeli hale geliyor” dediği sıcaklık uyarısı ise C3S’nin sıcaklık rekorunu haberinin hemen arkasından geldi.
İklim değişikliği sorunları şiddetlendiriyor
Guterres “Aşırı sıcaklık ekonomileri giderek parçalıyor, eşitsizlikleri artırıyor, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları‘nı baltalıyor ve insanları öldürüyor. Bunun nedenini biliyoruz; fosil yakıtların neden olduğu insan kaynaklı iklim değişikliği” diyerek durumun daha da kötüleşeceğine işaret etti.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ve Uluslararası İklim Değişikliği Paneli (ICCP) gibi kurumların raporlarına referans veren genel sekreter, dünya genelinde aşırı hava olaylarının yaşanma sıklığının, şiddetinin ve süresinin giderek arttığını söyledi.
Guterres, Aşırı Sıcaklığa Yönelik Eylem Çağrısı kapsamında dört kritik alanda iş birliğini arttırmak gerektiğine dikkat çekti:
- Savunmasız kişilerin korunması
- İşçilerin korunması
- Bilim ve veri öncülüğünde ekonomilerin ve toplumların dayanıklılığının artırılması
- Fosil yakıtları aşamalı olarak bırakarak ve yenilenebilir enerjiye yatırım yaparak küresel ısınmanın 1,5 derece ile sınırlandırılması
Savunmasız kişileri orantısız etkiliyor
Aşırı sıcaklıklar herkesi eşit şekilde etkilemiyor. Hamile kadınların, engelli insanların, yaşlıların, yerinden edilen insanların ve yoksulların sıcaklara karşı daha savunmasız olduğunu belirten Guterres, aşırı sıcaklıkların mevcut eşitsizlikleri ve gıda güvensizliğini derinleştirerek daha fazla insanı yoksulluğa ittiğini belirtti.
Ancak düşük karbonlu soğutmaya olan erişimin iyileştirilmesi, doğal çözümler ve kentsel tasarımla pasif soğutma yöntemlerinin yaygınlaştırılması ve mevcut soğutma teknolojilerinin verimliliğinin arttırılması sıcaklıklarla mücadeleye destek olabilir.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na göre bu tür önlemler 2050 yılına kadar 3,5 milyar insanı aşırı sıcaklardan korurken emisyonları azaltabilir ve tüketicilerin yılda 1 trilyon dolara kadar tasarruf etmesini sağlayabilir.
Erken uyarı sistemlerini geliştirmek de en savunmasız toplulukları koruma altına alabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve WMO, erken uyarı sistemlerinin yalnızca 57 ülke genelinde genişletilmesinin bile yılda 100 bin hayatı kurtarabileceğini hesapladı.
Guterres, savunmasız toplulukları iklim krizinden korumak için finansmanın şart olduğunu vurgulayarak gelişmiş ülkeleri vaatlerini yerine getirmeye ve iklim değişikliğine uyum için finansman açığını kapatmaya çağırdı.
‣ COP29, Azerbaycan’da iklim finansmanı için yol ayrımında
‣ Bonn İklim Değişikliği Konferansı iklim finansmanı için yeni bir hayal kırıklığı oldu
Milyonlarca iş kazası ve on binlerce ölüme neden oluyor
Uluslararası Çalışma Örgütü, yeni bir raporda küresel iş gücünün yüzde 70’inden fazlasının, yani 2,4 milyar çalışanın, aşırı sıcağa maruz kalma riskiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı. Bu oran Afrika’da yüzde 93’e çıkarken Arap ülkelerinde ise yüzde 84 olarak hesaplandı.
Aşırı sıcaklıklar nedeniyle yılda 23 milyon iş kazası ve 19 bin işçi ölümü gerçekleşiyor.
‘Fosil yakıtlara bağımlığınızı azaltın’
Liderlere -özellikle de G20 ülkelerinin liderlerine- uyanma ve harekete geçme çağrısı yapan Guterres, “En büyük kapasiteye sahip olanların liderliği esas. Ülkeler fosil yakıtları hızlı ve adil bir şekilde aşamalı olarak kaldırmalı” diyerek ülkelerin iklim krizini derinleştiren fosil yakıtlara olan bağımlılıklarını azaltmaları gerektiğini vurguladı.
Genel sekreterin çağrısı ulusal hükümetlerle sınırlı kalmadı, özel sektör ve bölgesel yönetimlerin de küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamaya yönelik adımlar atması gerektiğine dikkat çekti.
Genel sekreter, hem en savunmasız toplulukları ve işçileri korumak hem de ısı stresinin getirdiği ekonomik kayıpları ve altyapı baskısını azaltmak için ülkelerin, şehirlerin ve sektörlerin bilime ve veriye dayalı kapsamlı özel Isı Eylem Planları‘na ihtiyaç duyduğunu vurguladı.
Imperial College London‘dan Joyce Kimutai, “İklim bilimi fosil yakıtları yakmaya devam edersek tam olarak bununun yaşanacağını söylüyordu. Eğer fosil yakıt kullanımını durdurmazsak ve net sıfır emisyona ulaşmazsak giderek daha sıcak olacak” dedi.
