Kuzey Afrika ülkelerinden Fas‘ta 8 Eylül’de meydana gelen 6,8 büyüklüğündeki depremde ölü sayısının 2,497’ye yükseldiği ve 300 bin kişinin etkilendiği belirtildi.
Afette birçok köyün yerle bir olduğu ve yardım ekiplerinin ücra dağ kasabalarına ulaşmakta güçlük yaşadığı bildirildi.
Son 60 yıldır ülkeyi vuran en büyük depremi değerlendiren uzmanlar, artçı depremlerin aylarca devam edebileceği uyarısında bulundu.
Faslı ve uluslararası kolluk kuvvetleri ve yardım görevlileri, kamyonlar ve helikopterlerle depremden en çok etkilenen ücra dağ kasabalarına ulaşmaya çalışıyor. Bölge sakinleri yiyecek, su ve elektrik bekliyor. Birçok bölgeye yiyecek, su ve elektrik ulaştırılamıyor.
Bazı köylüler, devam eden kurtarma çalışmaları nedeniyle ölen yakınları için cenaze töreni yapmak veya ölülerini gömmek için yeterli alan bulmakta zorlandıklarını söylüyor. Bazıları ise kurtarma çalışmaları devam etse de ölü sayısının artacağı tahminine dayanarak fazladan mezarlar hazırlıyor.
euronews‘ün aktardığına göre, Uluslararası Kızıl Haç Federasyonu, depremin yol açtığı hasarın onarılmasının birkaç yıl sürebileceğini açıkladı.
Fas Kralı VI. Muhammed, yardım gönderen İspanya, Katar, Birleşik Krallık ve Birleşik Arap Emirlikleri‘ne teşekkür etti. Fas Parlamentosu üyelerinin, Kral VI. Muhammed’in talebi üzerine depreme müdahale için bir hükümet fonu oluşturmak üzere toplanması planlanıyor.
Fas hükümeti, depremzedelere nakdi yardım yapılabilmesi için özel bir hesap numarası açıldığını duyurdu.
En çok etkilenen bölgeler
Depremin merkez üssü Marakeş‘in yaklaşık 70 kilometre güneyinde bulunan Al Huz ilindeki Atlas Dağları‘nın yüksek kesimlerindeydi.
Büyük ölçüde kırsal olan bölge, kayalıkların yoğun olduğu dağlar, pitoresk geçitler, akarsu ve göllerden oluşuyor.
Fas’ın büyük bölümünü sarsan deprem Marakeş, Taroudant ve Chichaoua gibi diğer illerde de yaralanma ve ölümlere yol açtı.
Can kayıplarının çoğu Al Huz köylerinde
Dağ yamaçlarına kil ve kerpiçten inşa edilen köyler yerle bir oldu.
Depremde hayatını kaybeden 2,497 kişiden en az 1,351’i 2014 nüfus sayımına göre 570 binden fazla nüfusa sahip Al Huz bölgesinden. Halk Arapça ve Fas’ın en yaygın yerli dili olan Tachelhit‘i konuşuyor.
Turizm ekonomiye katkıda bulunsa da, il büyük ölçüde tarımla geçiniyor. Kuzey Afrika’nın büyük bölümünde olduğu gibi, Al Huz’da da depremden önce nehirleri ve gölleri kurutan, rekor kuraklık yaşanıyordu.
Birçok ülkeden yardım teklifi
Fas’taki yardım grupları, hükümetin yardım için geniş bir çağrıda bulunmadığını ve sadece sınırlı yabancı yardımı kabul ettiğini kaydetti.
İçişleri Bakanlığı, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve ABD Başkanı Joe Biden‘ın yardım tekliflerinden bahsetmeden İspanya, Katar, İngiltere ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden arama ve kurtarma odaklı uluslararası yardım kabul ettiğini söyledi.
Biden, Vietnam‘a yaptığı ziyarette “Fas halkı için gerekli her türlü yardımı sağlamaya hazırız” dedi.
Fransa da Fas’taki “sahada bulunan” sivil toplum örgütlerine 5 milyon Euro göndereceğini duyurdu.
Fransa’nın Avrupa ve Dış İşleri Bakanı Catherine Colonna, ülkenin özellikle Paris‘ten gelen “hiçbir yardımı reddetmediğini” belirterek, “insanların yardıma ihtiyacı olduğu bir dönemde yanlış tartışmalar” yaratılmaması çağrısında bulundu.
Marakeş’te önemli eserler hasar aldı
Deprem, 12’nci yüzyılda inşa edilen Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası listesindeki Marakeş’in eski şehrini çevreleyen duvarların bazı kısımlarını çatlattı.
Kentin en bilinen tarihi mekanlarından biri olan Koutoubia Camii‘nin bazı bölümlerinde hasar oluştu.
Fas’ın en çok ziyaret edilen şehri, sarayları, baharat pazarları, tabakhaneleri, satıcıları ve müzisyenlerle dolu gürültülü meydanı Jemaa El Fna ile biliniyor.
Ülkedeki diğer depremler
Son deprem, Fas’ta yüzyılı aşkın bir süredir yaşanan en şiddetli depremdi; ancak en ölümcül olanı değildi.
1960’da Marakeş’in güneybatısındaki Agadir‘i yerle bir eden 5,8 büyüklüğündeki depremde 12 binden fazla kişi hayatını kaybetti.
Bu depremin ardından ülkede inşaat kurallarında değişiklik yapıldı; ancak, kırsal kesimdeki evler olmak üzere ciddi oranda bina bu tür sarsıntılara dayanacak şekilde yapılmadı.
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu‘na göre, 8 Eylül’deki sarsıntının 500 kilometre yakınında en az bir asırdır 6,0 büyüklüğünden daha şiddetli bir deprem meydana gelmedi.
Kuzey Fas’ta 2004 yılında 6,4 büyüklüğünde ve 2016 yılında 6,3 büyüklüğünde sarsıntılar meydana geldi.
