Batı Almanya’daki Lützerath köyünün yakınlarında bir linyit madeninin genişletilmesinin planlanmasının ardından, köy iklim aktivistlerinin son mücadele alanı haline geldi. Almanya’nın ‘ideal’ senaryoda 2030’a kadar kömürü bırakma ve 2045’e dek iklim nötr duruma ulaşma hedefleri nedeniyle Lützerath’ın kaderi hararetle tartışılıyor.
Enerji krizi hükümeti kömürlü termik santralleri yeniden çalışır duruma getirmeye ve diğer santrallerin ömrünü uzatmaya itse de, birçok rapor arz güvenliğini garanti altına almak için iklim aktivistleri tarafından işgal edilen terk edilmiş köyün yıkılmasının gerekliliğini sorguluyor. Polisin ocak ayı ortasına kadar birkaç yüz kişilik aktivist grubunu köyden tahliye etmeyi planlanlamasıyla, bu günlerde Lützerath’taki gerilim tırmanıyor.
Lützerahth’ın ardındaki hikaye
Oldukça küçük bir köy olan Lützerath, ülkenin üç linyit madenciliği bölgesinden biri olan batı Almanya Ren maden bölgesinde yer alıyor. Garzweiler adlı açık ocak linyit madeni ile sınır komşusu olan köyün, kömür çıkarımına yol sağlamak için yıkılması planlanıyor.
‣ Kömür karşıtı mücadele sınırları aştı: Almanya, Polonya ve Çekya’da sınır ötesi insan zinciri
‣ Almanya’da eylemciler kömür madenini işgal etti
‣ Almanya ZAD Rheinland Direnişi üzerine Sadık Çelik ile söyleşi
‣ Almanya’da, kömür için yok edilmek istenen Lützerath köyü yine karıştı: Polisle aktivistler karşı karşıya geldi
Kömür madenciliği ve ilişkili sanayi, 100 yılı aşkın bir süre içerisinde Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinin coğrafyasında belirleyici rol oynadı. Genişleyen açık ocak madenlerine yer açmak için bugüne dek yaklaşık 50 köyden tamamen veya kısmen vazgeçilmesi gerekti.
Uzun yıllardır devam eden, madencilik kapasitesinin genişletilmesi için en iyi yolu belirleme tartışmalarında, eyalet hükümeti Lützerath’ın yıkılmasını da içeren planları kabul etmişti. 2021’de gözden geçirilen kararda, hâlâ madene yer açması planlananlar arasında yaklaşık bir düzine evden oluşan mezra da bulunuyordu. Federal hükümet, Kuzey Ren Vestfalya hükümeti ve enerji şirketi RWE arasında geçen yıl sonbaharda imzalanan bir anlaşma, bölgedeki madencilik faaliyetlerini sonlandırma tarihinin 2038’den 2030’a çekileceğine işaret ediyor. Bu, birkaç köyün kurtarılacağı anlamına gelse de, Lützerath hâlâ yıkılması planlananlar arasında yer alıyor.
2023’ün ilk günlerde Lützerath’da neler oluyor?
2006’da yeniden iskan başladığından beri, aslen Lützerathlı olan köy sakinlerinin tamamı köyü terk etti. Şimdi ise kömür karşıtı aktivistler, terk edilmiş evlerde kamp kurdu. Deutsche Welle’nin aktardığına göre, arazinin yeni sahibi enerji şirketi RWE oldu. Çiftliği uzun süredir aslen Lützerathlı olan köy sakinlerinin yaşadığı tek bina olan çiftçi Eckhardt Heukamp, arazisini 2022’nin sonlarında RWE’ye satarak taşınmaya zorlandı Şu anda binden fazla aktivist, köyün yıkımını aktif bir şekilde önlemek için mücadele ediyor. Boş evlerde direniş gösteren aktivistler, son iki yılda çok sayıda ağaç evin yanı sıra yakındaki bir tarlada bir iklim kampı inşa etti.
Kamu yayın kuruluşu ARD‘nin aktardığına göre, polis, 11 Ocak 2023’ten itibaren Lützerath’ı tahliye etmeyi planladıklarını ve tahliye operasyonunun dört hafta kadar sürebileceğini ifade etti. ARD, aktivistlerin tahliyeyi engellemeyi amaçladığını, polise göre ise bazı protestocuların şiddetli çatışmalar için hazırlık yaptığını belirtti. Polis, yaklaşık 300 aktivistin doğrudan Lützerath’a ve diğer 250 aktivistin komşu bir köye yerleştiğini söyledi. ARD’nin bildirdiğine göre, operasyonlardan sorumlu polis memuru Wilhelm Sauer, polisin barışçıl gösterilerin yanı sıra şiddetli protestolara karşı da hazır. Sauer, polis güçlerinin Almanya’nın her yerinden konuşlandırılacağını sözlerine eklerken, iklim aktivistleri 14 Ocak’ta Lützerath’ta “birkaç bin” protestocunun katılması beklenen büyük bir gösteri olacağını duyurdu.
Yıkılması şart mı?
Lützerath’ın madene yer açmasının gerekliliği konusunda çelişkili görüşler ve raporlar bulunuyor.
Kuzey Ren-Vestfalya eyalet hükümeti 2030’da kömür madenciliğini sona erdirme kararını sunarken, köyü korumanın birkaç nedenden dolayı mümkün olmadığının yapılan bağımsız değerlendirmelerle doğruladığını iddia etti. Hükümet, “Lützerath’ın korunması durumunda, önümüzdeki sekiz yıl için arz güvenliğini sağlamak için gerekli üretim hacmine ulaşmak, açık madenin istikrarını garanti etmek ve gerekli üretimi tekrar gerçekleştirmek mümkün olamaz” dedi.
Aktivistler birkaç nedenden dolayı bu tür iddialara şüpheyle yaklaşıyor: Eski Enerji şirketi RWE’nin Yönetim Kurulu Başkanı Rolf Martin Schmitz, o dönemde güç bir durumda olan Hambach Ormanı’nı ayakta tutmanın imkansız olduğunu söylemişti. Aynı maden bölgesinde yer alan ormanlık alan, ülkedeki kömür karşıtı protestolar için başlıca mücadele alanı niteliğindeydi. Schmitz, Frankfurter Rundschau’ya yaptığı açıklamada “Hambach’tan gelen kömür olmazsa operasyon durma noktasına gelecek” demişti. Ancak ağaçların kesilmesi kararının iptal edilmesine rağmen bir duraklama olmadı ve bu nedenle Lützerath için de bir başka çözüm olup olmayacağı belirsiz durumda.
Ayrıca Spiegel, Kuzey Ren-Vestfalya hükümetinin 2022 raporlarının son derece kısa sürede hazırlandığını ve önümüzdeki sekiz yılın arz güvenliği için köyün altında bulunan linyite ihtiyaç olup olmadığı sorusunun tartışmalı olduğunu bildirdi.
Alman Ekonomik Araştırma Enstitüsü‘nün 2021’de yayımlanan bir raporu, ülkenin 1,5°C hedefine ulaşma amacı doğrultusunda üzerine düşeni yapması için bölgedeki madenciliğin kısıtlanması gerektiğini ve bu nedenle Lützerath’ın kurtarılabileceğini öne sürmüştü. Rusya‘nın Ukrayna’ya karşı sürdürdüğü çatışmaların körüklediği enerji krizi, 2022’deki enerji politikasının genel görünümünü değiştirdiğinde, kömürün rolü ve ne kadarına ihtiyaç duyulduğu hakkındaki tartışma yeniden su yüzüne çıktı.
Aurora Energy Research adlı bir danışmanlık şirketi tarafından hazırlanan bir rapor, kömür üretiminin yalnızca elektrik üretimi için yapılacağı düşünüldüğünde, Lützerath’ın yıkılmamasının mümkün olabileceğini söyledi. Ancak bazı linyitlerin arıtma için (örneğin tuğla yapımında veya sanayi için toz haline getirilmiş kömür olarak) kullanılması nedeniyle bu hesap değiştirebilir. Spiegel, arıtma için ihtiyaç duyulan kömür miktarına dair verilerin de tartışmalı olduğunu bildirdi.
Alman Ekonomik Araştırma Enstitüsü’nün de yazarlar arasında yer aldığı 2022 yılına ait bir başka rapor, doğalgaz sıkıntısı nedeniyle daha fazla kömür kullanılacak olması durumunda bile Lützerath’ı yıkmadan yeterli kömür rezervinin mevcut olduğunu belirtti.
Siyasi sonuçları
Lützerath’ın yıkımı özellikle de Yeşiller Partisi başta olmak üzere bazı politikacılar için hassas bir konu. Federal ekonomi bakanı Robert Habeck ve Kuzey Ren-Vestfalya eyaleti ekonomi bakanı Mona Neubaur, köyün kaderini belirleyen 2030 kömür çıkış anlaşmasını ortaklaşa sundu. O sırada Neubaur şu ifadeleri kullandı:
“Aksini diliyor olsam da, gerçeğin farklı olduğunu ve bu anlaşmanın gerekli olduğunu kabul etmek durumundayız.”
Deutsche Welle, iklim aktivistlerinin “şüpheli rakamlara” dayanarak politikacıları enerji şirketi RWE ile “kirli bir anlaşma” yapmakla suçladıklarını bildirdi.
Almanya’nın enerji planı
Almanya 2045’te iklim nötr olmayı hedefliyor ve tıpkı diğer ülkeler gibi küresel ısınmanın Paris İklim Anlaşması’nda belirtilen maksimum sıcaklık artışıyla sınırlanmasına yardımcı olmak için kömürü çok daha erken bırakması gerekli. Hükümet koalisyonu, ülkenin daha önce kararlaştırılan 2038’e kadar aşamalı kömürden çıkış tarihi yerine ‘ideal’ senaryoda 2030’a kadar kömürden çıkmayı hedeflediğini söyledi. Bu nedenle, daha fazla kömür madenciliğine yer açmak için köylerin yıkılması, özellikle iklim aktivistleri arasında son derece tartışmalı hale geldi.
Enerji krizinde doğalgaz kapasitesini ikame etmek için hükümet, halihazırda kapatılan veya yakında kapıtılacak olan kömürle çalışan elektrik santrallerini geçici olarak yeniden kullanıma açtı.
‣ Almanya’da enerji krizine acil yanıt: Kapatılan kömür santrali tekrar faaliyete geçti
Pek çok iklim aktivisti ve hükümetin bir kısmı için bunu kabul etmek güç olsa da, ekonomi bakanlığı kömürün 2022-2024’teki enerji kıtlığını hafifletmeye yardımcı olabileceğini ve toplam emisyonları Avrupa çapındaki emisyon üst sınırını aşmayacağını veya Almanya’nın iklim hedeflerini tehlikeye atmayacağını savunuyor.
