By 
Batman’ın Sason ilçesine bağlı Balbaşı (Herîvê) köyü ile Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde yer alan Kayahan (Xweşika) mahallesi arasında geçen Zori Çayı hidroelektrik santral (HES) tehlikesiyle karşı karşıya.
Maya Enerji Üretim Şirketi tarafından yapılmak istenen HES, 67 bin 450 metrekare alanı kapsıyor. Proje bölgedeki kültürel ve doğal varlığın yanında bölgede yaşayan insanların yaşamını da tehdit ediyor.
‘Sason’un dört bir yanı HES’lerle çevrili’
Yeşil Gazete’ye konuşan Sasonlu ekoloji aktivisti Hüseyin Akıl, Zori Çayı için “Batman’da şu anda doğal olarak akan tek çayımız” değerlendirmesinde bulundu.
Sason ilçesinin dört bir yanının HES’lerle çevrili olduğunu belirten Akıl, bölgenin bir darbeyi daha kaldıramayacağını söylüyor.
Bir köy tamamen su altında kalacak
Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyünün tamamen sular altında kalacağını belirten Akıl, burada yaşayan yaklaşık 1500 kişinin göçe zorlanacağını söyledi.
Proje kapsamında 95 parsel için kamulaştırma kararı alınırken, kamulaştırılacak şahsi parseller Kulp ilçesine bağlı 140 haneli Hamzalı köyünü ve ona bağlı 10 mezrayı kapsıyor.
Hüseyin Akıl bunun yanı sıra Sason karayolunun da sular altında kalacağını aktardı ve “Birbirlerine çok yakın köyler arasındaki mesafe HES’in yapımından sonra artacak. Köylüler bir köyden diğerine ulaşmak için dolaşmak zorunda kalacak” dedi.
Tamamen sular altında kalacak Hamzalı Köyü
Tarım ve hayvancılığa darbe
Bölgedeki diğer köylerin de HES sebebiyle etkileneceğini belirten Akıl, “Balbaşı ve Heybeli köyleri ve bu köylere bağlı yaklaşık 20 mezranın nerdeyse tüm tarım ve hayvancılık alanları suyun altında kalacak ve tarım ve hayvancılık bitecek” ifadelerini kullandı.
Daha önce yapılan hidroelektrik santraller sebebiyle bölgedeki birçok kişinin göç etmek zorunda kaldığını hatırlatan Hüseyin Akıl, “Daha önce de çok fazla kişi göçtü. Şimdi İstanbul’un kenar mahallelerinde perişan haldeler” dedi.
Proje vali baskısıyla kabul edildi
HES projesinin 2000’li yılların başından itibaren tartışıldığını belirten Akıl, birçok kez reddedildiğini ancak daha sonradan yeniden gündeme geldiğini aktardı.
Mezopotamya Ajansı’nın aktardığına göre proje ilk olarak 2016 yılında Batman İl Genel Meclisi’ne sunuldu, ancak talep reddedildi.
Geçtiğimiz Eylül ayında tekrar meclise getirilen proje, oy çokluğuyla tekrar kabul görmedi. Ret kararı, Batman Valisi Hulusi Şahin’in onayına sunuldu, ancak kabul edilmedi. Vali, projeyi kabul edilmesi için meclise geri gönderdi. 19 Kasım’da tekrar 11’i HDP’li, 11’i de AKP’li üyeden oluşan mecliste görüşüldü.
Proje, AKP’li meclis başkanının 2 oyu olmasından kaynaklı 12’ye karşı 11 ret oyu ile kabul edilirken, projenin kabulü için valiliğin AKP’li üyelere baskı uyguladığı belirtildi.
#ZoriÇayınaDokunma
Projeye karşı çıkan doğa severler geçtiğimiz gün sosyal medyada #ZoriÇayınaDokunma etiketiyle bir kampanya düzenledi. Yapılan paylaşımlarda doğal güzelliği ve ekolojik çeşitliliği ile oldukça önem içeren bölgede yapılmak istenen HES’in iptal edilmesi talep edildi.
Hamzalı köyü hakkında
Eski adı Şeyhhamza olan köy, Kulp‘un güneydoğusunda yer alıyor. Sason ilçe merkezine daha yakın olduğundan resmi işlemler hariç ihtiyaçlarını Sason ilçesinden sağlıyor.
Doğusunda Batman-Sason, batısında Yakıt ve İnkaya, güneyinde Ayhan, kuzeyinde ise Uzunova ve Tuzla köyü bulunuyor. İlçe merkezine 28 km uzaklıkta olan bulanan Hamzalı köyüne ulaşım, Kulp-Hamzalı-Sason karayolu üzerinden sağlanıyor.
Köye bağlı on mezra var. Bunlardan Çöl, Sında ve Akyaprak mezraları diğerlerine oranla daha fazla gelişmiş durumda. Coğrafi yapısı dağlık ve engebeli olan köy merkezinde yol, elektrik ve telefon gibi altyapı hizmetleri mevcut.
Sında mezrası
140 hanenin bulunduğu köyün nüfusu 2000 yılı itibariyle yapılan genel sayım sonucuna göre 1026. Köyün merkezinde toplu yerleşmeler hakim. İçme suyu sıkıntısından kaynaklanan bu durum nedeniyle evler Kulp-Hamzalı-Sason karayolunun kuzey yamacında kümelenmiş durumda. Mezralarda ise merkeze oranla daha seyrek yerleşmeler mevcut.
Temel geçim tarım ve hayvancılık
Evler genelde iki katlı, taş yapılı toprak evlerdir. Ancak 1990’lı yıllarda yaşanan güvenlik olayları nedeniyle köyden göç eden vatandaşların 2000’lı ortamın düzelmesiyle tekrar köye geri dönmesi sonrasında yeniden yapılan evler genelde iki katlı betonarme yapılardan oluşuyor.
Köyde yaşayan vatandaşların temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Köy merkezinde arazi yokluğundan kaynaklı hayvancılık gelişirken; mezralarında düz ve sulu arazilerin yaygın olması nedeniyle tarımsal faaliyetler daha gelişmiş.
Sulu tarımın yapılamadığı köy merkezinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın yanında, özellikle üzüm, armut, badem ve sımak yetiştiriciliği de yaygın olarak yapılıyor. Armut denince Kulp ilçesinde ilk akla gelen yer Hamzalı. Sonbaharda olgunlaşan armutlar ilçe merkezine getirilerek satılıyor.
Ayrıca badem yetiştiriciliğinin de yapıldığı köyde sonbaharda toplanan bademler kırılarak içleri ayıklanır ve ilçe ya da il merkezine götürülerek satılır. Köy merkezinde hayvancılık yaygınken; mezralarında tarım daha yaygın. Düz arazilerin yaygın olarak bulunduğu Çöl ve Akyaprak mezralarında tarımsal faaliyetler çok gelişmiş.
Bu mezralarda buğday, arpa, tütün ve bölgenin iklimine uygun her türlü sebze-meyve yetiştiriciliği yapılıyor. Doğrudan gelir desteği kapsamında Hamzalı Köyü’nde 2005 yılında toplam desteklenen ekili arazi miktarı yaklaşık 11000 dönüm civarında.
Köy merkezinde okul ve lojman bulunuyor. Okulda bir kadrolu öğretmen görev yapıyor. Köyün Sında, Çöl ve Akyaprak mezralarında birer okul eğitim-öğretim hizmetlerini sürdürüyor. Köyde ticari ünite olarak herhangi bir yer bulunmuyor. Eskiden açık olan Sağlık Ocağı ve Ziraat Binası göç sonrası köyün boşalması ile hizmet durmuş.
Ayrıca Hamzalı Çöl mezrası mevkiinde y bir değirmen işletmesi ile çevre köylerin un ve yem ihtiyaçları karşılanıyor. Tarihi yerler olarak köyün doğusunda yer alan Zori Çayı’nın kıyısında mağara yerleşmeleri bulunuyor. Ayrıca çay, onlarca balık türüne ev sahipliği yapıyor. Tüm yerleşkeler bölgenin can damarı gibi olan Zori çayı etrafında kurulmuş durumda. Eğer HES projesi durmazsa bu köy tamamen sular altına kalacak.
Comments