By 
Ankara 8. İdare Mahkemesi, Yeşiller Partisi’nin İçişleri Bakanlığı‘na açtığı “kuruluş için gerekli evraka alındı belgesi vermeyerek partinin kuruluşunu fiilen engellediği” gerekçesiyle açtığı davada, bakanlığın haksız eylem yaptığına hükmetti.
Geçen yıl eylül ayında, bakanlığın işleminin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmişti. Karar, beş ay sonra geldi.
‣ Yargı, Yeşiller Partisi’nin kurulmasını engelleyen Bakanlığı haksız buldu: İşlem hukuksuz, yürütmesinin durdurulmasına…
Kararda Anayasa’nın parti kurma, partilere girme ve partilerden çıkmayı düzenleyen 68. Maddesi’ndeki “Siyasi partiler, demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. Siyasi partiler, önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun hükümleri içinde faaliyetlerini sürdürürler” ifadelerine vurgu yapıldı.
8. İdare Mahkemesi heyeti, partilerin gerekli belgelerin İçişleri Bakanlığı’na verilmesiyle tüzel kişilik kazanacağına bilgi ve belgelerin alındığı anda bakanlığın bir “alındı” belgesi vermesinin zorunlu olduğuna dikkat çekerek, tüm şartların taşınması halinde belgenin verilmemesinin idarenin takdirine bağlı olmadığını hatırlattı.
AYM kararlarına atıf
Hukuk devletinin gereklerinden birinin de hukuk güvenliği ilkesini oluşturmak olduğuna değinen heyet, Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına da atıf yaptı:
“Kişilerin hukuki güvenliğini sağlamayı amaçlayan hukuki güvenlik ilkesi; hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar. Belirlilik ilkesi ise yasal düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olmasını, ayrıca kamu otoritelerinin keyfî uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermesini ifade etmektedir (AYM, E.2013/39, K.2013/65, 22/5/2013)…”
Ankara 8. İdare Mahkemesi süreci şöyle özetledi:
“Dava konusu olayda, davacıların bir takım bilgi ve belgelerle birlikte ”Yeşiller Partisi” ismiyle bir parti kurmak amacıyla 13.10.2020 tarihinde davalı idareye başvuru yaptıkları, idarece cevap verilmemesi üzerine, idarenin kaydına 05.01.2021 tarihinde giren 28.12.2020 tarihli dilekçeleri ile kuracakları parti için alındı belgesi verilmesi istemiyle yeniden başvuru yaptıkları, davalı idarece bu başvuruya da cevap verilmemesi üzerine iş bu davayı açmış oldukları, idarenin savunmasında alındı belgesinin verilmemesinin gerekçesinin belirtilmemesi üzerine Mahkememizin 21.04.2022 ve 27.05.2022 tarihli ara kararları ile davalı idareden, davacıların tüm belgelerinin eksiksiz olup olmadığı hususunda bir inceleme yapılıp yapılmadığı, yapıldıysa sonucunun bildirilmesi, yapılmadıysa bunun sebebinin açıklanmasının istenildiği, ancak sorulan hususlara idarece tam olarak cevap verilmediği, bunun üzerine Mahkememizce verilen 15.09.2022 tarihli yürütmenin durdurulmasına yönelik karara karşı yapılan itiraz dilekçesinde davalı idarece 05.01.2021 tarihli başvuru dışında bir kayıt bulunmadığının bildirildiği anlaşılmaktadır”
‣ ‘İçişleri Bakanlığı Yeşiller Partisi’ne politik blokaj uyguluyor’
‣ Yeşiller Partisi’nin kuruluşunu engelleyen İçişleri Bakanlığı’ndan adaletsizlik sarmalı
‘Hayatın olağan akışına aykırı’
İçişleri Bakanlığı’nın başvuruya cevap vermeyerek zımnen reddettiği belirtilen kararda, şunlar denildi:
“ Bu durumda, temel hak ve hürriyetler arasında yer alan örgütlenme özgürlüğü kapsamında siyasi partilerin kuruluşunun herhangi bir izne tabi olmadığı, siyasi parti kurabilme şartını taşıyanlara yüklenen yükümlülüğün yalnızca Kanun’un 8.maddesinde belirtilen belgelerin eksiksiz olarak idareye sunulması olduğu, dolayısıyla davacılar tarafından olmayan bir başvuru üzerine huzurdaki davayı açmalarının hayatın olağan akışına aykırı olduğu, başvurularının akıbetini sormak için yaptıkları idarenin kaydına 05.01.2021 tarihinde giren 28.12.2020 tarihli dava konusu başvuru ile artık davacıların parti kuruluş başvurusu bulunmadığı veya parti kurma iradelerinin olmadığından söz edilemeyeceği, dolayısıyla dava konusu başvurunun davacıların siyasi parti kurulmasına yönelik iradelerinin olduğuna karine teşkil ettiği kanaatine varılmakla, hukuki güvenlik ve hukuki belirlilik ilkeleri doğrultusunda dava konusu başvuru sonrası davalı idarece parti kurulması gereken süreç işletilerek bilgi ve belgelerin eksik olduğu, yasal şartların gerçekleşip gerçekleşmediği ya da sunulması gereken belgelerin davacılara bildirilmesi gerekirken, parti kuruluşuna ilişkin başvuruları ve bu yönde hiç bir iradeleri de bulunmadığından bahisle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmamıştır”
‣ Yeşiller Partisi’nin kurulamayışının tarihsel anekdotları
‣ Yeşiller Partisi’nin kuruluşunun engellenmesi Meclis gündeminde
Duruşma sonunda, dava konusunu işlemin iptaline, avukatlık ücretinin bakanlık tarafından ödenmesine istinaf yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.
Eş Sözcü Urbarlı: Mahkeme, bakanlığa ‘Anayasaya uy’ dedi
Yeşiller Partisi Eş Sözcüsü Koray Doğan Urbarlı, Ankara 8. İdare Mahkemesi’nin, siyasallaşmadığında Türkiye’de hukukun hala var olduğuna dair bir duruş sergilediğini söyledi.
Kararın 6 Şubat Depremleri sebebiyle geç gelse bekledikleri doğrultuda olduğunu kaydeden Urbarlı, “Kararın gerekçesi en temel demokratik gereklilikler için örnek niteliğinde. 2023 yılında halen bir gerekçede ‘kamu otoritelerinin keyfî uygulamalarına karşı koruyucu önlem’ sözlerinin geçmesine sevinmememiz gerekli ama ne yazık ki Türkiye’nin AKP tarafından getirildiği bu noktada sevinir haldeyiz” dedi.
Urbarlı kararla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
“Kararın teknik hukuki dilinin bir kenara bırakılması halinde mahkeme heyeti, İçişleri Bakanlığına ‘Anayasa’ya uy’ demiş oldu. ‘Örgütlenme özgürlüğünü kısıtlama’ demiş oldu. ‘Gösterdiğin gerekçeler yanlış gerekçeler’ demiş oldu. ‘Yaptığın işlem ne hukuka ne de mevzuata uymuyor’ demiş oldu. Yeşiller Partisi’nin ve Türkiye’nin bu davalarla karşı karşıya kalması adına üzgünüz. Fakat siyasallaşmamış hukuk önünde her zaman haklı çıkacağımızı biliyorduk. Bundan sonra tek isteğimiz İçişleri Bakanlığı’nın hukuka ve mahkeme kararına uymasıdır.”
Ne olmuştu?
Yeşiller Partisi, 22 Mart’ta partinin kuruluş sürecini tamamlamalarını, “alındı belgesi” vermeyerek engelleyen İçişleri Bakanlığı’na dava açmıştı.
Ankara 8. İdari Mahkemesi, belgeyi vermeyerek partinin tüzel kişilik kazanmasını sekteye uğratan Bakanlıktan gerekçeli yanıt ve savunma istemiş, ancak herhangi bir cevap alamamış; bunun üzerine Yeşiller Partisi’nden “parti kurmaya ilişkin başvuru dosyasının bir örneğinin kendilerine gönderilmesini” istemişti.
Dosyanın mahkemeye ulaştırılması üzerine, geçen eylül ayında bakanlığın işleminin hukuka aykırı olduğu ve yürütmesinin durdurulması kararı alınmıştı. Bugün ise (27 şubat 2023) Ankara 8. İdare Mahkemesi kararını açıkladı ve İçişleri Bakanlığı’nın partinin kurulmasını engellemesinin hukuka aykırı olduğuna hükmetti.
Comments