Yönetmelikle olmayınca zeytinliklerde madenciliğin önünü açacak kanun teklifi hazırlandı

Elektirik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 33 milletvekilinin imzasıyla TBMM Başkanlığına sunuldu.

Kanun teklifi madencilik faaliyetlerinin, zeytinlik alanlarda yapılmasının önünü açacak nitelikte.

13 maddelik kanun teklifinin ilk maddesinde yer alan ifadelere göre zeytinlik alanlarda yürütülmesi planlanan madencilik faaliyetlerine “kayıp yaşanmadan, dengeli bir biçimde sürdürülmesi doğrultusunda” gibi bir açıklama getiriliyor.

Yönetmeliğin yürütmesi kamu yararına aykırı diye durdurulmuştu

Daha önce de 1 Mart 2022’de madencilik faaliyetlerinin zeytinlik sahalarında yapılmasına yönelik Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanmış ve bu yönetmeliğe karşı onlarca dava açılmıştı. Yönetmeliğin yürütmesi durdurulmuştu.

Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun ise söz konusu yönetmeliğin geçirilmesine engel.  Yürütmesinin durdurulmasının sebebi de kanuna ve kamu yararına aykırı oluşuydu.

Şimdi verilen Kanun Teklifi’nde ise amaçlanan yeni ekonomik ve sosyal gelişmelerle birlikte ülkenin artan elektrik ihtiyacının öncelikle yerli kaynaklardan karşılanması. Ekoloji mücadelesi veren aktivistler Türkiye’de yıllardır toprağın enerjiden daha önemli olduğunu ve yenilenebilir enerjinin desteklenmesi gerektiğini belirterek madencilik faaliyetlerine karşı mücadele veriyor. Daha önceki yönetmelikte de yine enerjiye vurgu yapılıyor, bu nedenle zeytinlik sahalarının da madencilik faaliyetlerine açılması öngörülüyordu.

Yeni Kanun Teklifi’nde ise zeytinciliği etkileyecek maddeye ilişkin şu ifadelere yer veriliyor:

“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ruhsat sahibi veya rödövansçı olan gerçek veya tüzel kişiler tarafından ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının izin verilecek maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yaran dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir.”

Teklife göre zeytinliklerin yok edilmesi sadece mali bir hasar

Ayrıca zeytin sahasının taşınmasından kaynaklanan tüm masraf ve taleplerden madencilik faaliyeti yürütmesi yönünde lehine karar verilen kişinin sorumlu olduğu belirtiliyor.

Türkiye’de madencilik faaliyetleriyle ön plana çıkan şirketler Cengiz Holding ve  Limak gibi iktidara yakın isimlerin sahip olduğu şirketler. Bu şirketler muhalifler tarafından “beşli çete” olarak anılıyor. Birçok doğa mücadelesi de yine bu isimlere karşı veriliyor. Özellikle Kazdağları ve çevresinde öne çıkan isimler de yine bu şirketler ve Türkiye’de milyarlarca liralık ihalelerin de sahibi olan şirketler. Dolayısıyla madencilik yapılmasına Bakanlığın izin verdiği yerlerde maliyeti de en çok ihale alan oldukça büyük şirketlerin ödemesi istenecek. Kanun Teklifi’nde geçen maddede mali zarara ilişkin açıklamanın yanısıra şunlara da yer veriliyor:

“Zeytin sahasının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise, ilgili sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilmesi için iznin öncesinde aralarında biyolog ve ziraat mühendisinin de bulunduğu uzman kişilerden alınan görüşler doğrultusunda Bakanlıkça belirlenecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek alan ile eşdeğer büyüklükte izin verilecek maden sahalarıın bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik verilmek suretiyle zeytin bahçesi tesis edilmesi zorunludur.”

Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunu‘na göre; zeytinlik sahalarının bulunduğu alanlara üç kilometrelik mesafe bulunmadığı sürece madencilik faaliyeti yapılamaz. Kanuna göre  zeytinliklerin daraltılması, zeytinliklerde, bu sahalara üç kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılması ve işletilmesi de yasak.

Torba Yasa Teklifi’nin zeytinciliğe ilişkin ilk maddesinde şu ifadelere yer veriliyor:

“Bu fıkra kapsamında zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlarda madencilik faaliyeti yürütülen her yıl için, bu sahaların çevre ile uyum çalışmalarını temin etmek üzere ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca tahsilat yapılır. Bu sahalar madencilik faaliyetlerinin öncesinde sahada bulunan zeytin ağacı sayısı ile aynı sayıda zeytin ağacı dikilerek çevre ile uyumlu hale getirilir. Zeytin sahasının taşınması ile zeytin bahçesi tesis edilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”