Üç büyük et şirketi Cerrado’daki ormanı yok etti

Sivil Toplum Örgütü Global Witness’in yayınladığı rapor, Brezilya’daki üç büyük et şirketinin Cerrado savanasında 6 bin kilometrekareden daha büyük bir ormanın yok olmasına neden olduğunu ortaya koydu. Rapora göre Cerrado’da yaşanan orman kaybı, Amazon’dakinden beş kat daha fazla.

Dünyanın en yüksek biyolojik çeşitliliğe sahip savanı olan Cerrado, yer altında uzanan derin kökleriyle büyük miktarlarda CO2 depolamasına olanak tanıyan, gezegen için hayati bir ekosistem olarak tanımlanıyor. 2017’de tespit edilen değerlere göre bu ekosistemin, yaklaşık 13,7 milyar ton karbondioksit tuttuğu belirlenmişti. Bu büyüklük, Çin’in 2020’deki yıllık emisyonlarına eşdeğer.

Daha fazla sivil topluluğun ve hükümetin çabasıyla Amazon’daki ormansızlaşma yıldan yıla azaltılırken, resmi veriler orman katliamının Cerrado’ya da sıçradığını gösteriyor. 2023’te Amazon yağmur ormanlarındaki ormansızlaşma yarı yarıya azalırken, korumaların nispeten eksik olduğu komşusu Cerrado’da ormansızlaşma yüzde 43 artmış durumda.

Global Witness’ın araştırması, Brezilya’nın en büyük et şirketlerinden bazılarının Cerrado’da yaşanan orman kaybında büyük ölçüde etkili olduğunu ortaya koyuyor.

Cerrado’daki ‘sığır başkentinde’ ormanlar yok oldu

Rapor, 2018’den 2019’a kadar olan verileri kullanarak, Brezilya’nın hem Cerrado hem de Amazon bölgelerine ev sahipliği yapan “sığır başkenti” Mato Grosso eyaletinde faaliyet gösteren JBS, Marfrig ve Minerva şirketlerinin tedarik zincirindeki ormansızlaşma seviyelerini analiz ediyor.

Genel olarak, Cerrado’da bulunan ve üç büyük et şirketine et tedarik eden sığır çiftliklerinin yüzde 42,8’inde ormanlık alanların yok edildiği görülürken, Amazon’daki çiftliklerde bu oran sadece yüzde 9,7.

Yapılan araştırmaya göre, bu şirketlerin Mato Grosso’nun Cerrado bölgesinden aldığı her üç inekten biri, ormanı yok edilmiş olan çiftliklerden geliyor. Bu oran, Amazon bölgesinde sadece her on inekten biri şeklinde.

Araştırmada, Brezilya yasalarına göre gerekli ormansızlaştırma izinlerinin alınmamış olması nedeniyle, tespit edilen ormansızlaştırma faaliyetlerinin neredeyse tamamının yasa dışı olduğu da ifade ediliyor.

‣ Amazon havzasındaki yasa dışı faaliyetler ormansızlaşma tehdidi yaratıyor
‣ ‘Brezilya’da ormansızlaşma en geç iki yılda tarihi seviyelere düşebilir’
‣ Amazon yağmur ormanlarındaki başarılı koruma çalışmaları komşularına zararı yayıyor

‘Ekolojik felaketi görmezden gelemeyiz’

Global Witness’in Kampanya Stratejisi Lideri Veronica Oakeshott, “Amazon’un korunmasına yönelik çabalar devam ederken, Cerrado’nun ekolojik bir kıyım bölgesine dönüştüğünü görüyoruz. Ormansızlaşma, bu bölgeye sıçrıyor ve savananın yarısı şimdiden tarım arazisine dönüşmüş durumda. Dünya, haklı olarak yağmur ormanlarına odaklanmış durumda; ancak bu, yanı başımızda gerçekleşen ekolojik felaketi görmezden gelebileceğimiz anlamına gelmiyor” diyor.

Global Witness’ın bölgede yaptığı kapsamlı ormansızlaşma analizi şunları ortaya koyuyor:

• Dünyanın en büyük et paketleyicilerinden üçünün (JBS, Marfrig ve Minerva) tedarik zincirleri, Mato Grosso‘da Chicago büyüklüğünde (6 bin kilometrekareden fazla) bir ormansızlaşma alanının sorumlusu. Et paketleyicilerinin tedarik zincirleriyle bağlantılı olarak Cerrado’daki ormansızlaşma, aynı dönemde Amazon bölgesinin ormansızlaştırılmasından beş kat daha büyük.
• Bu, üç şirketin toplu olarak Amazon’dan Cerrado‘ya kıyasla neredeyse üç kat daha fazla sığır tedarik etmesine rağmen (yaklaşık 1,2 milyona karşılık 438 bin sığır), iki biyomdaki orman koruma seviyelerindeki tutarsızlıkları vurguluyor.
• Şirketlerin Mato Grosso’daki Cerrado’dan satın aldığı üç inekten biri, Amazon’dan satın aldıkları 10 ineğin birinden biraz fazlasına kıyasla ormansız arazilere sahip çiftliklerden geliyor. Cerrado ineklerinin yüzde 36’sı ormansızlaşmış arazilerden geliyordu, Amazon ineklerinin ise yüzde 12’si. Bu ormansızlaşmanın yüzde 99’undan fazlası yasa dışı.
• Mato Grosso’da faaliyet gösteren üç et paketleyicisinden dünyanın en büyük et şirketi JBS en büyük suçlu. Şirket, üç et paketleme şirketinin toplam 59 bin 890 hektarının 41 bin 481 hektarıyla bağlantılı ve üç şirket tarafından satın alınan ormansızlaşmayla bağlantılı toplam sığırların yaklaşık üçte ikisini satın aldı.

İngiltere ve AB‘deki sığır eti talebi bu yıkımda rol oynuyor. Birleşik Krallık, son beş yılda Mato Grosso eyaletinden yılda ortalama 1.756 ton sığır eti ürünü ithal etti; JBS, Minerva ve Marfrig, 2018 ile 2023 yılları arasında Mato Grosso’dan ülkeye gönderilen tüm sığır etinin neredeyse yarısından sorumluydu. 2018 ve 2019’da JBS, Marfrig ve Minerva’ya ait en az 14 mezbahaya AB’ye ihracat yapma izni verilmişti.