Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği’nin (SEFİA) Türkiye’de 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi yolunda emekli edilmesi gerekecek kömürlü termik santrallerin hangi tarihte özelleştirme bedellerini ödeyerek ekonomik anlamda emekli olacak duruma gelebileceklerini inceledi.
Analize göre, özelleştirilmiş santraller ortalama 2032 yılında emekli edilebilir hale geliyor.
Santrallerin bir kısmı, hâlihazırda özelleştirme bedelini ödemiş durumdayken, ağırlıklı bir kısmı da 2030’ların ikinci yarısına kalmadan bu bedeli ödemiş oluyor.
Çalışmada, 2013 yılından itibaren idarece özelleştirilen dokuz termik santralden sekizi incelendi: Seyitömer, Yatağan, Çatalağzı, Soma B, Kemerköy, Yeniköy, Tunçbilek ve Orhaneli.
Kangal santrali ise üretim verileri Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi’nin (EPİAŞ) şeffaflık sisteminde eksik olduğu için çalışmaya dâhil edilemedi.
İncelenen santraller, ağırlıklı olarak seksenli yıllarda devreye giren ve 2013-2015 döneminde özel sektöre devredilen yatırımlar.
Yalnızca kamu maliyesi değil yatırımcı gözünden de maliyetinin arştırıldığı raporda, özelleştirilmiş kömürlü termik santrallere dair şu bilgilere yer verildi:
- Devreye alım yılları itibarıyla ekonomik ve teknik ömürlerini tamamlamak üzere olduğu söylenebilecek bu santraller için özelleştirme ile yeni bir dönem başlamıştır.
- Türkiye’de, kurulu gücü 40 megavat (MW) ve üzeri olan aktif 32 kömürlü termik santralin işletmedeki toplam kurulu gücü 19 bin 825 MW’dır. Bunların 9 bin 122 MW kurulu güce sahip kısmı özel sektör tarafından işletilen ve ithal kömüre dayalı santrallerdir.
- Biri taş kömürü ve yedi linyitle çalışan santrallerin toplam kurulu gücü 4 bin 640MW olup, toplam özelleştirme bedeli 8 milyar 551 milyon 500 bin Amerikan doları.
- Linyitle çalışan santrallerin toplam kurulu gücü ise 9 bin 905 MW olup, bunun 2bin 424 MW kısmı Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından işletilmektedir. Özel sektörün işlettiği linyit santralleri ise 2013-2015 arası dönemde EÜAŞ tarafından özelleştirilen ve yapımları 1980’lerde tamamlanan santrallerdir.
Analizin sonuçları, özelleşen santrallerin ortalama 2032 yılında başa baş
noktasına geleceğini ortaya koyuyor.
Fosil yakıta dayalı üretim lisanslarının çok uzak olmayan bir gelecekte sermaye atıllaşma riskiyle karşı karşıya olup yatırımcılar için birer yükümlülüğe dönüşeceğine vugu yapılan sonuç kısmında, bu santraller için bir emeklilik planı çalışması yapılıp, santral işletmecilerine belirlenen bir oranda yenilenebilir yatırımı yapma ruhsatı verilmesinin hem
kamu açısından hem net-sıfır hedeflerine ulaşmada hem de arz güvenliğini
tehlikeye atmama hususunda faydalı olacağına dikkat çekiliyor.
Rapora göre bu aynı zamanda; santral işletmecileri için ise sermaye atıllaşması riskinden kaçınma ve kaybedilecek gelecek nakit akışlarını kompanse etmeye yönelik çözüm olacak bir model de olabilir.
