İran‘da ahlak polisleri tarafından “saçları görünüyor” gerekçesiyle götürüldüğü polis karakolunda başına aldığı ağır darbelerle 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin hayatını kaybetmesinin ardından başlayan eylemlere Türkiye’den destek sürüyor. Türkiye’den de son olarak kadın ve LGBTİ+ sanatçılar İran’daki protestolara Türkçe, İngilizce ve Kürtçe destek çağrısında bulundu.
Amini’nin baskıcı İslam rejimi çatısı altında öldürülmesi sonrası kadın mücadelesi İran’daki protestoları dünya kamuoyuna taşıdı. Birçok ülkede Mahsa Amini’nin ölümüne giden yolda bir gerekçe olarak sunulan “saçların görünmesi”, eylemlerde simge olarak saç kesilmesine, saçlarla dalgalanan bir bayrağa ilham oldu.
‣İran’da korku duvarı aşıldı: Kadınlar pes etmiyor
Kadınlar ve LGBTİ+’lar eylemlerde başörtüleri yaktı, saçlarını kesti; “Jin, jiyan, azadi” (Kadın, yaşam, özgürlük) diye haykırdı.
Öte yandan İran rejimi de baskılarla eylemleri durdurmaya çalışmaya devam etti, ediyor.
Türkiye’den de kadın ve LGBTİ+’lar İran’dan yükselen eylemlere destek oldu. İranlı yönetmenler Bahman Ghobadi ve Asghar Farhadi’in İran’da başlayan protestolara destek çağrısı yapması sonrası Türkiye’den kadın ve LGBTİ+ sanatçılar da İranlılara destek mesajı paylaştı:
Biz Türkiyeli kadın sinemacılar olarak İranlı kadınlarla ve İran halklarıyla dayanışma içinde olduğumuzu ilan ediyor, özgürlük ve eşitlik için hep bir ağızdan haykırıyoruz.#kadınyaşamözgürlük pic.twitter.com/IOgitrX9ES
— Stand with Women of Iran – Turkey (@IDayanisma) September 28, 2022
Sanatçılar arasında Serra Yılmaz, Ayça Damgacı, Melisa Sözen, Şebnem Hassanisoughi, Devin Özgür Çınar, Canan Ergüder, Aslı İnandık, Füsun Demirel, Belçim Bilgin, Tülin Özen, Selen Uçer, Feri Baycu Güler, Ceylan Özgün Özçelik, Ceren Moray, Elit İşcan, Gizem Bayıksel, Hatice Aslan, Ece Sükan, Nergis Öztürk, Melis Birkan, Nursel Köse, Nur Sürer, Tilbe Saran ve Güliz Sağlam bulunuyor.
Destek çağrısında şu ifadelere yer verildi:
“Türkiyeli sinemacı kadınlar olarak, İranlı kadınlarla dayanışmak ve yalnız olmadıklarını dünyaya duyurabilmek amacıyla bir araya geldik. Meslekleri ne olursa olsun, tüm kadınları dayanışma videoları çekmeye ve bu videoları ‘@StandwithWomenofIran_Turkey’ hesabını mention’layarak paylaşmaya çağırıyoruz. Böylece hem İran sokaklarında direnen dostlarımıza yalnız olmadıklarını söyleriz, hem de onların seslerinin tüm dünyada duyulmasına katkı sağlayabiliriz.”
Ne olmuştu?
İran hükümeti 13 gündür devam eden protestolara karşı sert önlemlere başvuruyor, eylemcilerin dünyayla ilişkisini sağlayan interneti kesiyor, sosyal medya hesaplarına sınırlama getiriyor.
İran İnsan Hakları Örgütü‘nün açıkladığına göre eylemler sırasında şimdiden 76 kişi hayatını kaybetti. Ölenler arasında en az altı kadın ve dört çocuk bulunuyor.
Mahsa Amini’nin ölümü sonrasında kadınların ‘Jin, jiyan, azadi’ sloganlarıyla İslamcı rejime karşı sokaklara döküldüğü İran’da eylemler de güvenlik güçleri ve milislerin göstericilere karşı şiddeti de her geçen gün tırmanıyor.
İranlı vatandaşlar ve sivil toplum örgütleri yüzlerce ölü, binlerce yaralı ve kayıptan bahsediyor.
Ancak yıllardır baskı gören kadınların başı çektiği İranlılar bu kez sokaklardan çekilmeye niyetli değil.
