Brezilya‘nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen iki günlük G20 Zirvesi’nin ardından ortak bildiri yayımlandı.
Grubun, Arjantin gibi bazı üyelerinin itirazlarına rağmen, bildiri Brezilya’nın öncelik verdiği konuların çoğuna değiniyor: Dünyanın en zengin insanlarına yönelik vergilendirme, açlıkla mücadele için küresel bir anlaşma, süregelen büyük savaşlar için barış çağrısı ve küresel yönetimdeki değişiklikler.
Zirvede Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’nın liderleri anlaşmaya ikna edip edemeyeceği tartışma konuşuydu. Uzlaşma umutlarını daha da azaltan, sağ popülist ve Trump destekçisi Javier Milei‘nin itirazları, belgenin bir kısmını onaylayıp özellikle gezegeni en çok kirleten süper zenginlere vergi kısmına çekince koymasıyla aşıldı.
Liderler bildiride, “güçlendirilmiş çok taraflılık”, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) ve Paris Anlaşması’ndaki 1,5ºC sınırına bağlılık hedeflerini teyit etti. Küresel Durum Değerlendirmesi (GST) kararının da ulusal iklim planlarına dahil edilmesine ilişkin de taahhüt verildi. Buna göre, ülkelerin şubat 2024’e kadar planlarını 1.5 derece hedefine uygun hale getirmesi gerekiyor.
COP28 Mutabakatı’na da atıf yapılan bildiride ülkelere fosil yakıtlardan uzaklaşmaları ve yenilenebilir enerjiyi üç katına çıkarmaları yönünde çağrı da yapıldı.
Dünya ekonomisinin yüzde 85’ini oluşturan G20 ülkeleri, aynı zamanda iklim finansmanını yönlendirmeye yardımcı olan çok taraflı kalkınma bankalarına da en büyük katkıyı sağlayan ülkeler. Ayrıca dünya çapındaki sera gazı emisyonlarının dörtte üçünden fazlasından da sorumlular.
Sonuç bildirisinde gelişmekte olan ülkelere yönelik yeni bir iklim finansmanı hedefi (NCQG) için somut rakamlar verilmiyor. Bununla birlikte iklim finansmanının tüm kaynaklardan hızla artırılması gerektiğini, küresel finans kurumlarının ve borç yapılandırmalarının reforma tabi tutulması ve fonların daha etkili dağıtımına vurgu yapılıyor.
Arjantin’in muhalefeti ‘şerh’ ile aşıldı
Zirve öncesindeki çalışma grubu toplantılarında bakanlar ve müzakereciler Brezilya’nın dünyanın en zenginlerinin gelirlerine yüzde 2 oranında vergi konması önerisini masaya yatırmıştı. Liderlerin son toplantısında Lula bu çağrısını yineledi. Arjantinli müzakerecilerin daha önce kabul ettiği ancak zirvede Milei’in isteği üzerine vazgeçtiği öneri bu kez bu ülkenin “muhalefet şerhi” koyarak imzalamasıyla sonuçlandı.
Sonuçta, bildiride ultra zenginlerin etkin bir şekilde vergilendirilmesine açıkça atıfta bulunuldu.
Yüzde yüzde 2’lik bir servet vergisinin yılda 250 milyar ABD doları kaynak yaratabileceğini belirtiliyor.
G20 ülkelerinde yaşayanların üçte ikisi ‘Zenginleri vergilendirin’ diyorCOP29 müzakerecilerinin gözü Brezilya’daki G20 Zirvesi’nde
Arjantin, Milei’nin “sosyalist nitelikte ulusüstü bir program” olarak nitelendirdiği BM’nin 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Programı gündemine de diğer ülkelerin baskısı sonucu imza verdi.
Küresel açlıkla mücadele için somut adım
Bildirgenin büyük bir kısmı, Brezilya için bir öncelik olan açlığın ortadan kaldırılmasına odaklanıyor.
Brezilya hükümeti, Lula’nın zirvede sürekli vurguladığı üzere açlık ve yoksulluğa karşı küresel bir ittifak başlatmasının nihai bildirge kadar önemli olduğunu vurgulamıştı.
Dün, 82 ülkenin plana imza attığı açıklandı. İttifak, Rockefeller Vakfı ve Bill & Melinda Gates Vakfı gibi kuruluşlar tarafından da destekleniyor.
Oxfam‘ın direktörü Viviana Santiago, Brezilya’nın G20 başkanlığını “dünya çapında insanların aşırı eşitsizlik, açlık ve iklim bozulmasıyla mücadele taleplerine yanıt vermek ve özellikle de aşırı zenginlere vergi uygulanması konusunda harekete geçmek için” kullandığını söyleyerek övdü:
“Brezilya, daha adil ve dayanıklı bir dünyaya giden yolu aydınlattı ve başkalarını bu kritik kavşakta kendileriyle yüzleşmeye davet etti.”
Gazze ve Ukrayna için barış çağrısı
G20 bildirgesinde, “Gazze‘deki feci insani durum ve Lübnan‘daki tırmanış”a da yer verilerek, insani yardımların genişletilmesi ve sivillerin korunmasının güçlendirilmesinin acil gerekliliği vurgulandı:
“Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkını teyit ederek, İsrail ile Filistin Devleti‘nin barış içinde yan yana yaşadığı iki devletli çözüm vizyonuna olan sarsılmaz bağlılığımızı yineliyoruz.
Ukrayna‘daki insanlık dramına da dikkat çekilen bildiride barış çağrısı yapıldı ancak Rusya‘nın adı verilmedi.
Liderler, ayrıca BM Güvenlik Konseyi‘nin “21. yüzyılın gerçekleri ve talepleriyle uyumlu, daha temsili, kapsayıcı, verimli, etkili, demokratik ve hesap verebilir” hale getirilmesi için “dönüştürücü reform” yapılması sözü verdi. Ancak bunun nasıl yapılacağına ilişkin somut bir öneri bildiride yer almadı.
Bildiride, “Afrika, Asya-Pasifik ve Latin Amerika ve Karayipler gibi az temsil edilen ve hiç temsil edilmeyen bölge ve grupların temsilini iyileştirecek şekilde genişletilmiş bir Güvenlik Konseyi yapısı çağrısında bulunuyoruz” denildi.
