Su kaynakları buharlaştıkça Cape Town kıyamet gününe yaklaşıyor

Financial Times’da Joseph Cotterill imzasıyla yayınlanan haberi Yeşil Gazete yazarlarından Ali Serdar Gültekin’in çevirisiyle paylaşıyoruz.

***

Kuraklığın vurduğu Güney Afrika şehri, su kaynaklarını tamamen kaybeden ilk metropol olma riskini taşıyor.

Cape Town sakinleri su sırasında. Zengin uydu kentlerdeki uçsuz bucaksız çimlik alanlar ve yüzme havuzları kuraklıkla mücadele eden bölgenin kaynaklarını koruma çabalarını olumsuz etkiliyor. // EPA

Cape Town’da Devil’s Peak eteklerinde her gün hali vakti yerinde şehir sakinleri konserve kutularını fokurdayan kaynaktan doldurmaya çalışıyorlar. O kadar da havalı değil. Dağ suyunun her zaman özel güçleri olduğuna inanılır fakat bu durum Güney Afrika’nın ikinci en büyük şehrinin derinleşen krizinin bir yansıması.

Cape Town üç ay içinde, bir turist cenneti ve şarap endüstrisi merkezinden yıllardır süren kuraklık sonucunda dünyada suyu ilk biten metropolüne dönüşme riski taşıyor.

Uyarıda bulunan Cape Town belediye başkanı Patricia de Lille “dönüşün olmadığı noktaya vardık,” diyor. Sesindeki bir öfkeyle ekliyor: “İnsanların büyük kısmının bunu umursamıyor olması inanılacak gibi değil.”

Daha da kötüye gidecek gibi. Koruma önlemlerindeki esaslı iyileşme bir kenara bu yıl Nisan ayında bir yerlerde – son tahminlere göre 21 Nisan ya da o civarda – Cape Town tuvaletlerin ve muslukların kuruduğu ‘Sıfır Gününe’ uyanacak.

İş dünyasının söylediğine göre eğer bu yaşanırsa işletmeler bir gecede kapanabilir ya da iş başı yapan çalışan sayısında hatırı sayılır bir kesinti yapmak zorunda kalırlar. İkisi de zaten durgun olan ekonomi üzerindeki baskıyı artırır. Silahlı muhafızların korumasında yerel yönetimlerin kontrolünde suya dağıtım noktaları binlerce şehir sakini için suya erişim için tek yol olabilir – kişi başı her gün 25 litre sınırıyla.

Hali hazırda borulara alınmış su, hastanelere olduğu gibi bir halk sağlığı felaketini önlemek için fakir mahallelerdeki yangın musluklarına önceliklendirilebilir. Batı Cape başbakanı (Cape Town etrafındaki bölge) Helen Zille dört milyonluk bir şehirde insan kuyruklarını idare etmenin ‘lojistik bir kâbus’ olduğunu kabul ediyor.

Şehir sakinleri çoktan öfkelenmeye başladılar. Kadın hakları aktivisti 47 yaşındaki Vivienne Mentor-Lalu Devil’s Peak kuyusundaki kuyruğa bir süredir giriyor ama bekleyiş iki saati geçtiğinde durup tekrar düşünüyor.

“Kamuoyunun yeterli bilgisinin olmamasını rahatsız edici buluyorum,” diyor. “Kesinlikle Sıfır Gününün pratik olarak nasıl işleyeceğinden kimse emin değil.”

Bu krizin ansızın gerçekleşen sebebi iki yıldır süregelen olağandışı düşük gerçekleşen yağışlar. 2014 yılında Cape Town havalimanında ölçülen yıllık 500 mm yağmur 2017 yılında 153,5 mm olarak gerçekleşmiş durumda.

İklim bilimciler bir yıl daha kuraklık olma ihtimalini göz ardı edilmemesi gerektiğini söylüyorlar. Ayrıca, Cape Town’un şiddetli eşitsizliğinin krizi daha da körüklediğini ekliyorlar. Birçok beyaz uydu kentindeki uçsuz bucaksız çimlik alanlar ve yüzme havuzları kaynakları koruma çabalarını silip süpürüyor diyorlar.

Şehre danışmanlık yapan, Cape Town Üniversitesinden Doçent Gina Ziervogel “bu doğal bir felaket değil,” diyor. “Bu tamamıyla insan kaynaklı.”

Theewareskloof barajı Cape Town’a 100 km uzaklıkta. Şehir sakinleri, kuraklık ve aşırı tüketim katı tayınlamaya sebep olurken, 21 Nisan’dan itibaren musluk suyunu kaybedecekler. // AFP

Bayan Lille’in özellikle dile getirdiği üzere şehir egnelinde 450 milyon litre hedefini tutturmaları için şehir sakinlerinin gelecek aydan itibaren günde sadece 50 litre su kullanmaları gerekiyor. Bu miktar mevcut evsel tüketiminin 150 milyon litre altında.

Bir önceki limit olan 87 litreye ve araba yıkama, havuz doldurma ve bahçe sulama kısıtlamalarına rağmen yetkililer kaybedilmekte olan bir savaş veriyorlar. Nüfusu 900 bin civarında olan ilçelerde su kıtlığı hayatın bir parçası.

Bazı işletmeler kendi üzerlerine düşeni yapmaya çalıştı. Bir güzellik merkezi zinciri olan Sorbet saçlarını yıkamış olarak gelen müşterilerine indirim sundu. Buna rağmen, işletmenin aktardığı üzere, birçok müşteri su tüketimini azaltmak yerine tüketimi sınırına kadar zorluyor.

Sorbet pazarlama müdürü Jade Kirkel “iki grup insan var – biri bunlara sahip olmanın hakları olduğunu söylerken diğeri mümkün mertebede tasarruf yapmaya çalışıyor,” diyor.

Şehrin önlemlerinin eleştirenler tüm çabanın, ulusal yönetimdeki Afrika Ulusal Kongresi ile onun muhalefeti, yerel yönetimde yer alan Demokratik Birlik arasındaki süre gelmiş çatışma ve ağır güvensizliğe saplanıp kaldığını söylüyorlar.

Bayan de Lille “bu krizin siyasileştirilmemesi gerektiğini” söylüyor. Fakat belediye başkanının partisi Demokratik Birlik, onu, yolsuzluk iddialarıyla görevinden uzaklaştırmaya çalışıyor. Demokratik Birlik’in eski liderlerinden Bayan Zille, su kıtlığına cevap vermede öncülüğü bu hafta belediye başkanından devraldı.

Afrika Ulusal Kongresi’nin idare ettiği su bakanlığı krizi izlediğini ancak henüz nasıl müdahil olmaları gerektiğini bilemediklerini ifade ediyor. Afrika Ulusal Kongresi yavaş büyüme yılları boyunca iktidardaydı ve özellikle de Başkan Jacob Zuma 2009’da iktidara geldikten sonra önemli kurumları idare etmekte yetersiz kaldıkları konusunda eleştiriliyorlar.

Su krizi, iki partinin de 2019 yılındaki seçime odaklandığı bir zamanda, Demokratik Birlik’in Batı Cape’deki seçme gücünü üstün yönetim iddialarının vitrini olarak kullanmak istediği bir yerde geldi.

Bayan Ziervogel “politik çekişmeye rağmen göreceli olarak iyi yönetilen bir şehrimiz var,” diyor. Fakat uzun vadede hükümetin tüm katmanlarının yeni normale alışmaları gerektiği konusunda uyarıda bulunuyor: “Suyu kıymetli bir kaynak olarak görmüyoruz.”

Haberin İngilizce Orijinali

Muhabir: Joseph Cotterill

Yeşil Gazete için çeviren: Ali Serdar Gültekin

(Yeşil Gazete, The Financial Times)