AKP tarafından Meclis’e sunulan ve Cumhurbaşkanı ile İçişleri Bakanlığı’nın yetkilerini genişleten“Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Önlenmesi Hakkında Kanun” teklifinin Meclis Adalet Komisyonu’nda görüşmeleri devam ediyor. İçişleri Bakanı’na dernek, vakıf, ulusal ve uluslararası sivil toplum örgütlerinin faaliyetini durdurma ve kayyım atama yetkisi getiren 15’inci madde, geçen cumartesi günü (19 Aralık) AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi.
İç hukuk ve uluslararası hukukla uyumsuz
STGM’nin hazırladığı bilgi notunda şu ifadelere yer verildi: “Derneklere denetimi artıracak olan kanun teklifi, uluslararası hukuk ve başta Anayasa olmak üzere iç hukuktaki ilgili diğer düzenlemelerle uyumlu görünmemektedir. Teklifinin genel gerekçe kısmında ifade edilen amaçlardan başka amaçları kapsadığı görülmektedir”
Türkiye’deki sivil toplum kuruluşlarının dünyanın pek çok ülkesine kıyasla daha ağır bir denetim ve kontrol kurallarına tabi olduğu vurgulanan açıklamada, teklif edilen kanun ile 5253 Sayılı Dernekler Kanunu ve 2860 Sayılı Yardım Toplama Kanunu’nda teklifin gerekçesiyle bağlaşmayan ve temel hak ve hürriyetleri daha fazla kısıtlamayı doğuracak değişiklikler önerildiği belirtildi. Kanun teklifindeki değişikliklerin örgütlenme özgürlüğüyle ilgili temel evrensel ilkelerle uyuşmazlık içinde olduğu da vurgulandı.
STGM Bilgi Notu’nun tamamı için tıklayın
Her yıl zorunlu denetim
Kaos GL Hukuk Koordinatörü Avukat Kerem Dikmen’in hazırladığı bilgi notunda ise adı kitle imha silahlarıyla ilgili olsa da teklifte yer alan 43 maddeden yalnızca altısının buna ilişkin olduğuna dikkat çekildi:
“Yani kanunun adı ile düzenlediği alan arasında nicel bir ilişki kurmak zor. Buna rağmen teklif, dernekleri doğrudan ilgilendiren Dernekler Kanunu’nun yedi, dernek faaliyetlerini ilgilendiren Yardım Toplama Kanunu’nun ise dört maddesini değiştiriyor. Yani aslında teklifin genel gerekçe kısmında ifade ettiği amaçtan başka amaçları da kapsadığını söylemek zor olmaz.”
Maddenin yardım toplayan derneklerin açısından önemli kısıtlamalar ve cezalar öngördüğüne vurgu yapan Dikmen, teklifle İçişleri Bakanlığınca yapılan denetimlerin bundan böyle rutin denetimlere evrildiğine de dikkat çekti:
“Bilindiği gibi artık dernekler bazen Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlükleri bazen de doğrudan İçişleri Bakanlığı denetçileri tarafından denetlenebiliyorlar. Ancak bu periyodik değil. Teklif yasalaşırsa artık derneklerin her sene denetlenmesi rutin olacak, denetlenmeme ise istisna. Nefret söyleminin yayılması ve teşvik edilmesi yönündeki devlet politikası gözetildiğinde bundan böyle LGBTİ+ derneklerin her yıl rutin olarak denetleneceğini söylemek mümkün. Üstelik İçişleri Bakanlığı ve dernek denetçileri dışındaki kamu görevlilerine de bu denetim yaptırılabilecek. Bu da polis, jandarma, bekçiler dâhil olmak üzere kamu görevlisi sıfatı taşıyan herkesin bu denetimi yapabilmesi anlamı taşıyacak.”
KAOS GL Bilgi Notu’nun tamamı için tıklayın
