Video haber: İrfan TUNCÇELİK
*
Şırnak’ta 1990’lı yıllarda yakılan ve boşaltılan köylerin bulunduğu bölgelerdeki ormanlık alanlar, maden ocakları ve askeri operasyonlar nedeniyle yok ediliyor. 2019 yılı ortalarında Cudi Dağı‘nda başlayan ağaç kıyımı, “güvenlik” gerekçesiyle inşa edilen kalekol ve üs bölgeleri için yapılan yollarla hız kazandı.
Besta bölgesi ile Cudi ve Gabar Dağları’nda doğa talanı ve ağaç katliamı endişe verici boyutlara ulaştı. Kesilen meşe ağaçları, Antep, Urfa, Elazığ, Hatay, Osmaniye, Adana, Mersin ve Maraş’taki alıcılara satılırken, birçok kişi sosyal medya hesaplarında bu odunları satışa çıkardı.
‘Ekolojik kırımı durdurun!’
Şırnak’ta devam eden ekolojik yıkıma karşı, kentteki bileşenler, siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları seslerini yükselterek “Ekolojik kırımı durdurun, rant politikalarına son verin” çağrısında bulunuyor.
Bölge halkı, Şırnak’ta yürütülen kömür madenciliği, ormansızlaştırma, su kaynaklarının kirlenmesi ve güvenlik politikaları adı altında gerçekleştirilen orman kıyımlarının, bölgenin ekosistemini ciddi şekilde tehdit ettiğini ifade ediyor. Bu faaliyetlerin sadece biyolojik çeşitliliği yok etmekle kalmadığı, aynı zamanda yerel halkın yaşam alanlarını da tehlikeye attığı belirtiliyor. Halk, ormanların yok edilmesinin iklim krizini derinleştirerek bölgedeki iklimsel dengeyi bozduğunu vurguluyor.
Şırnak’taki ağaçlar bir bir kesiliyor: Bu orman varlığı yönetimi değil, sömürüdür!Bakanlığa göre Şırnak’taki ağaç kıyımı gençleştirmeymiş!Şırnak’tan sonra Siirt: Jandarma’nın talebiyle altı ayda en az 60 kilometrekarelik ormanlık alan yok edildi
Ormanlık alanlar üzerinde 17 bin maden izni
2012-2023 yılları arasında Türkiye’de orman sayılan alanlarda 17 bin 196 adet madencilik izni verildi.
Ayrıca, 13 bin 308 adet enerji izni, bin iki hektarlık alanda dokuz nükleer enerji santrali izni de bu dönemde onaylandı.
Şırnak’ta 517 proje yürütülüyor: 249 proje için ÇED süreci başlatıldı
Şırnak ve ilçelerinde ise 2013 yılından bu yana toplam 517 proje yürütülüyor. Bu projelerden 166’sı için “ÇED gerekli değildir” kararı verilirken, hiçbir proje için “ÇED gerekli” ya da “ÇED olumsuz” kararı verilmedi.
249 proje için ÇED süreci başlatıldı. Bu projelerin çoğu, maden ve petrol arama, güneş enerji santralleri (GES), hidroelektrik santralleri (HES), kum ocakları ve kırma-yıkama-eleme tesislerini içeriyor.
Petrol arama faaliyetleri için 37 şirketin ÇED süreci başlatılırken, 26 şirkete “ÇED gerekli değildir” kararı verildi.
Önce talan, sonra ÇED: Şirketlere göre orman varlığına rastlanmadı!
“Özel Güvenlik Bölgesi” adı altında yasaklı olan Gabar Dağı, maden ocakları, ağaç kesimi ve petrol faaliyetleriyle tahrip ediliyor.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), bölgede geniş bir ormanlık alanı yok ederek sondaj çalışmalarını sürdürüyor.
Gabar Dağı’nda Mayıs 2021’den bu yana petrol keşifleri gerçekleştiriliyor. Verilen ÇED kararlarının çoğu ‘kopyala-yapıştır’ niteliğinde olup, kararlarda genellikle petrol sondajı planlanan lokasyon alanında ve yakın çevresinde “tarım arazisi bulunmamaktadır” ve “orman varlığına rastlanmamıştır” ifadeleri yer alıyor.
Ormanların korunması için 77 yıldır hiçbir faaliyet yapılmadı
Şırnak’ın ormanlık alanları, 869 bin 552 hektar koru ormanı ve 478 bin 983 hektar baltalık ormanla toplam 1 milyon 348 bin 535 hektarlık bir genel ormanlık alana sahipken, ormansız alan ise 5 milyon 401 bin 417 hektar olarak kayda geçti.
Ancak tahribattan sonra bu oranlar ciddi şekilde düştü. 2023 sonu itibarıyla orman sınırlarının belirlenmesi ve tapu kayıtlarına geçirilmesiyle Şırnak’taki toplam orman alanı 172 bin 286 hektar olarak belirlendi, 186 bin 130 hektar ise tescil edildi. Ayrıca 10 hektarlık alan orman vasfını yitirdi ve orman sınırları dışına çıkarıldı.
1946-2023 yılları arasında, Şırnak’ta ormanların yetiştirilmesi, bakımı, korunması ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesi amacıyla yapılan sivilkültürel faaliyetlerde herhangi bir gençleştirme çalışması yapılmamış, ‘Koruya Tahvil‘ işlemi gerçekleştirilmedi.
Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı olarak yürütülen çalışmalarda, yanan alanlarda ormanların yetiştirilmesi, bakımı ve korunması için gerekli rehabilitasyon yapılmazken, ağaçlandırma programına alınan alan sadece beş hektar olarak kayda geçti.
Ağaç kesimi için 402 kilometre yol yapıldı
Şırnak’ta 2018-2023 yılları arasında ağaç kesimi ve odun taşımacılığı için toplam 402 kilometre yol inşa edildi. Bu süreçte 259 kilometre ‘üretim yolu’, 38 kilometre traktör yolu, 75 kilometre yeni yol, 20 kilometre etüt proje aplikasyonu gerçekleştirildi.
Ancak yangın emniyet yolu yapımı sadece 10 kilometre ile sınırlı kaldı.
Ayrıca, son 77 yılda yalnızca 415 hektar alanda erozyon, çığ ve sel kontrolü çalışmaları yapıldı.
Arıcılık bitti, arı popülasyonları azaldı
2014 yılında Şırnak’ta 146,5 hektarlık alanda yapılan arıcılık faaliyetleri, takip eden yıllarda azaldı ve 2023 yılında herhangi bir veri girilmedi.
Arıcılığı desteklemek ve kaliteli bal üretimini teşvik etmek amacıyla oluşturulan bal ormanları da bu süreçte etkisini kaybetti.
29 yılda Şırnak’ta sadece 144 adet fidan üretildi
Şırnak’ta, 1946 yılından bu yana sürdürülen ormancılık faaliyetlerinde ciddi eksiklikler ve yetersizlikler bulunuyor. 77 yıl boyunca ormanların yetiştirilmesi, bakımı ve korunması amacıyla yeterli çalışmalar yapılmadığı gibi, bölgedeki ekolojik denge de ciddi şekilde zarar görmüş durumda. 2013 ile 2021 yılları arasında herhangi bir plantasyon çalışması da gerçekleştirilmedi.
Şırnak Valiliği’nin 2014 yılında yayımladığı değerlendirme raporuna göre, kentte 2014 yılı içinde toplam 76 bin 341 adet fidan dağıtıldı.
Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre ise, 1994-2023 yılları arasında Şırnak’ta sadece 144 adet fidan üretildi.
Ancak bu çalışmalar, bölgedeki ormanların korunması ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesi için yeterli olmadı.
Şırnak’ta, ekolojik kırım ve talan projeleri, bölgedeki doğal yaşamı ve yerel halkın geçim kaynaklarını tehdit etmeye devam ediyor. Bölgedeki ormanlar, madencilik, petrol arama ve diğer sanayi faaliyetleri nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Ekosistemi korumak ve bu tahribatı durdurmak için acil önlemler alınması gerekiyor.
