Norveç’te yapılan ve sonuçları yeni yayınlanan bir araştırmada, plastiklerde bulunan 16 binden fazla ‘plastik kimyasalı’ içerisindeki en az 4 bin 200’ünün insanlara ve doğaya ciddi zarar verebilecek yapıda olduğu ortaya çıktı.
Norveç Araştırma Konseyi‘nin desteğiyle bilim insanları, bir yıl boyunca bilimsel raporları ve ulusal düzenleyici veritabanlarını araştırarak plastiklerde bulunan veya kullanıldığı düşünülen 16 binden fazla ‘plastik kimyasalını’ içeren geniş kapsamlı bir veritabanı oluşturdu. Bu kimyasallar arasında ham maddeler ve stabilizatörler, renklendiriciler gibi katkı maddeleri de yer alıyor.
Araştırma ekibi en az 4 bin 200 kimyasalın “kalıcı, biyoakümülatif, mobil ve/veya toksik” olduğunu tespit etti.
Bu zararlı kimyasalların sağlık ve çevre üzerinde oluşturduğu riskler, özellikle plastiklerin yiyecek, su ve çevreye sızdırdığı kimyasalların insan sağlığı üzerindeki etkileri göz önünde bulundurulduğunda, endişe verici boyutlarda.
‣ Plastik kirliliğiyle mücadele anlaşmasının müzakereleri, anlaşmazlıklarla gölgelendi
‣ Geri dönüştürülmüş plastikler, sağlığınızı daha fazla tehdit edebilir
‣ İnsan eli değmemiş yeryüzü katmanlarında mikroplastik bulundu
Plastik kimyasalları için düzenleme gerekli
Araştırma, Birleşmiş Milletler‘in küresel plastik kirliliği üzerine yapılacak anlaşmada, yiyecek, su ve çevreye zarar verebilecek plastik polimerleri ve kimyasalları içerecek düzenlemeler yapılması gerektiğini vurguluyor.
Bu kapsamda, hali hazırda yiyecek, su ve çevreye sızabilecek ve insan sağlığı ile ekosistem sağlığı için risk oluşturabilecek bazı kimyasalların belirlenmesi ve bu kimyasalların yönetimi konusunda adımlar atılması öneriliyor.
PlastChem Projesi’nin koordinatörü ve baş yazarı Prof. Martin Wagner, “Dünya genelindeki hükümetler plastik sorununu çözmek istiyor ve bu ancak, sorunlu plastik kimyasallarının uygun şekilde ele alınmasıyla mümkün olabilir. Rapor, çevre ve insanlar için plastikleri daha güvenli hale getirmek için gerekli bilimsel kanıtları sunuyor” dedi.
Çalışmanın eş yazarı Prof. Hans Peter Arp ise PlastChem raporunun ‘politika yapıcılar ve sanayi için bir uyanış çağrısı’ olduğunu belirtti ve “Plastikteki endişe verici kimyasalların daha şeffaf ve daha iyi yönetilmesi gerekiyor. Plastikteki yeniliklerin geleceği, sadece işlevsellik yerine güvenlik, sürdürülebilirlik ve zorunluluk üzerine odaklanmalı” şeklinde konuştu.
Plastiklerin üretimi ve atık yönetimi gibi üretim ve kullanım süreçlerinin birçok farklı aşamasını ele alan bu küresel anlaşmanın, insan sağlığı ve ekosistem sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratması bekleniyor. Ancak, 16 binin üzerindeki plastik kimyasalından 10 binin üzerindeki için tehlike verilerinin bulunmaması ve 9 binden fazlası hakkında hangi plastiklerde kullanıldığına dair kamuya açık bilgi bulunmaması da, araştırmacıların dikkat çektiği sorunlar arasında.
Plastik sanayii tarafından her zaman açıkça paylaşılmayan mülkiyet bilgileri nedeniyle, bu kimyasallar hakkında tam bilgiye ulaşmak zor. Bu durum, bilinen verilerin toplanmasını daha da önemli hale getiriyor ve araştırmacılar bu çabayı, insan sağlığı ve çevre üzerindeki olası riskleri daha iyi anlamak adına kritik buluyor. “Bu şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı rapor” diyen Gothenburg Üniversitesi‘nden ekotoksikolog Bethanie Carney Almroth, sunulan rakamların şaşırtıcı olduğunu özellikle ifade ediyor.
Rapora göre neredeyse bin zararlı kimyasal, Stockholm Konvansiyonu gibi küresel çabalarla düzenlendi ancak 3 binden fazlası halen düzenlenmemiş durumda. Araştırmacılar, bu kimyasalları düzenlenmesi gereken bir ‘kırmızı liste’ye atadı. Araştırmanın yazarları, antlaşma delegelerinin yasaklar veya diğer düzenleyici önlemler yerine koyma konusunda öneride bulunmaktan kaçınıyor olsa da, “mesajın çok açık” olduğunu belirtiyor.
Plastik Endüstrisi Derneği, konu hakkında yorum yapmaktan kaçınırken, Amerikan Kimya Konseyi‘nden bir açıklama, plastik katkı maddelerinin plastik ürünlerin işlevini ve dayanıklılığını artırdığını, dolayısıyla daha fazlasını yapmamıza olanak tanıdığını belirtiyor. Ancak, bu raporun, gerçek dünya maruziyetlerini göz ardı eden bir tehlike çerçevesini ilerletmeye çalıştığını ve düzenleyiciler ile kamuya eksik bir resim sunduğunu savunuyor.
